In deze les zitten 35 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.
Lesduur is: 45 min
Onderdelen in deze les
Grammatica en spelling
Slide 1 - Tekstslide
Grammatica en spelling vwo
In deze lessenserie leer je de volgende onderdelen:
- Je leert voeg- en signaalwoorden herkennen en gebruiken.
- Je leert wat hoofd- en bijzinnen zijn.
- Je leert samengestelde zinnen te herschrijven naar enkelvoudige zinnen.
- Je leert enkelvoudige zinnen te herschrijven naar samengestelde zinnen.
- Je leert al deze zinnen te schrijven in goede zinsvolgordes.
- Je leert de juiste verwijswoorden toe te passen in (samengestelde) zinnen.
Slide 2 - Tekstslide
Grammatica en spelling havo
Leerdoelen:
- Voegwoorden / signaalwoorden kennen en toepassen.
- Samengestelde zinnen terug kunnen brengen naar enkelvoudige zinnen.
- Van enkelvoudige zinnen meervoudige zinnen kunnen maken.
- Verwijswoorden (die/dat) toepassen.
- Zinsvolgorde/zinsbouw. Ond – pv – verder. Fouten herkennen.
Toets is op vrijdag 3 december.
Slide 3 - Tekstslide
Lesdoel:
Na deze les:
weet je dat een samengestelde zin uit een hoofdzin en bijzin kan bestaan
weet je wat nevenschikkend en onderschikkend is
kan je voegwoorden herkennen
kan je voegwoorden toepassen en samengestelde zinnen maken.
Slide 4 - Tekstslide
Wat weet je nog over enkelvoudige en samengestelde zinnen?
Slide 5 - Open vraag
Slide 6 - Video
Twee soorten zinnen
Enkelvoudige zin (1 pv):
De docent roept de leerlingen.
De leerlingen stoppen met praten.
Samengestelde zin (meer dan 1 pv):
De docent roept de leerlingen en de leerlingen stoppen met praten.
Slide 7 - Tekstslide
Hoofd- en bijzinnen
Samengestelde zinnen bestaan uit hoofdzinnen en/of bijzinnen.
Slide 8 - Tekstslide
Hoofdzinnen
De hoofdzin is een zelfstandige zin en kan dus op zichzelf bestaan.
In een hoofdzin:
Staan de persoonsvorm en het onderwerp naast elkaar.
Staat de pv voor in de zin: op de eerste of tweede plaats.
Een hoofdzin kan zelfstandig bestaan.
Dat hij niet is komen opdagen, verbaast me niet.
Hoofdzin, Bijzin
De gemeente wil geen subsidie verlenen voor dit project.
Ondanks haar leeftijd ziet ze er nog steeds geweldig uit.
Slide 9 - Tekstslide
Voegwoorden & Signaalwoorden
Vaak staat tussen de verschillende delen (zinnen) van een samengestelde zin een komma en/of een voegwoord, maar dat hoeft niet!
Een voegwoord ‘plakt’ twee of meer zinnen aan elkaar en zorgt ervoor dat deze zinnen met elk hun eigen ‘boodschap’ een goed geheel vormen.
De leerling verbetert zijn planning, als zijn mentor hem helpt.
- persoonsvormen: verbetert, helpt
- voegwoord: als
Slide 10 - Tekstslide
Hoofdzin + hoofdzin
Als er twee hoofdzinnen worden samengesteld, staat er altijd een nevenschikkend voegwoord (signaalwoord) tussen. Dat zijn de woorden:
dus, en, want, of & maar (DEWOM).
De docent roept de leerlingen, dus stoppen zij met praten.
Slide 11 - Tekstslide
Bijzinnen
Waar een hoofdzin een zelfstandige zin is, is een bijzin dat niet. Een bijzin is juist afhankelijk en kan niet bestaan zonder een hoofdzin.
In een bijzin:
kunnen tussen het onderwerp en de pv andere zinsdelen staan
staat de pv vaak achteraan
Een bijzin heeft een hoofdzin 'nodig': je voelt dat de zin niet af is.
Voorbeeld: Ik vind hem heel slim, hoewel hij af en toe wel slordig is.
Slide 12 - Tekstslide
Bijzin
Een bijzin wordt altijd gekoppeld aan een hoofdzin met een onderschikkend voegwoord (signaalwoord). Daarvan zijn er veel meer: wanneer, als, terwijl, zodra, voordat, voor, nu, toen, nadat, zolang als, totdat, sinds, doordat, zodat, waardoor, omdat, opdat, indien, mits, tenzij, hoewel, ofschoon, ondanks dat, zoals, alsof, dat .....
Wie als eerste over de finish is, wint het toernooi.
--> hoofdzin: wint het toernooi
--> bijzin: wie als eerste over de finish is
Mijn moeder zei dat ik als baby altijd aan het lachen was.
--> hoofdzin: Mijn moeder zei
--> bijzin: dat ik als baby altijd aan het lachen was
Slide 13 - Tekstslide
Dus:
HZ + HZ = nevenschikking
De zinnen zijn gelijkwaardig
Dus:
HZ + BZ = onderschikking
BZ + HZ = onderschikking
Bijzin kan niet op zichzelf bestaan. Heeft een hoofdzin nodig.
Slide 14 - Tekstslide
Hoofd- en bijzinnen
Er zijn dus een paar combinaties mogelijk:
1. {hoofdzin} + {hoofdzin}
Hij zwaait opa en oma uit, want die gaan een grote reis maken.
2. {hoofdzin} + (bijzin)
Hij hoopt dat hij opa en oma kan uitzwaaien.
3. (bijzin)+ {hoofdzin}
Omdat opa en oma op reis gaan, zwaait hij ze uit.
Slide 15 - Tekstslide
Hoofd- en bijzinnen
Zo herken je hoofd- en bijzinnen:
1. Maak de zin vragend; dan vind je de PV van de hoofdzin.
2. Verander de zin van tijd; dan vind je alle PV's in de zin.
3. Zoek van de zinnen alle PV's en O's.
4. Probeer of je tussen de PV en O een woord kunt invoegen.
- Dat lukt niet: hoofdzin.
- Dat lukt wel: bijzin.
Slide 16 - Tekstslide
Kenmerken hoofdzin:
- O en PV staan naast elkaar.
- PV staat op plek 1 of 2 in de zin.
- Elke samengestelde zin heeft een HZ.
- Een samengestelde zin kan 2 HZ hebben.
Kenmerken bijzin:
- O en PV staan niet naast elkaar/ je kunt het woordje 'niet' ertussen zetten.
- PV staat op de laatste of op de een na laatste plek in de zin.
- Niet elke samengestelde zin heeft een BZ.
- BZ kan vooraan of achteraan staan.
Slide 17 - Tekstslide
Ik vertrouw die politicus niet, omdat hij al vaak gelogen heeft.
A
Hoofdzin + hoofdzin
B
hoofdzin + bijzin
Slide 18 - Quizvraag
Jan ziet Elly achter het raam en Wieke ziet Jan op de fiets.
A
hoofdzin + hoofdzin
B
hoofdzin + bijzin
Slide 19 - Quizvraag
De tuin is nat, doordat het regent.
A
hoofdzin + hoofzin
B
hoofdzin + bijzin
Slide 20 - Quizvraag
Het meisje slaat haar zusje en zij stompt haar broertje, omdat ze stom doen.
A
hoofdzin + hoofdzin + hoofdzin
B
hoofdzin + hoofdzin + bijzin
C
hoofdzin + bijzin + bijzin
Slide 21 - Quizvraag
Ik zwem in de zee en daarna lig ik op het strand.
'en' is een nevenschikkend voegwoord en voegt
A
een hoofdzin en een bijzin aan elkaar
B
een hoofdzin en een hoofdzin aan elkaar
Slide 22 - Quizvraag
Voegwoorden die een hoofdzin en een bijzin aan elkaar voegen zijn
A
nevenschikkende voegwoorden
B
onderschikkende voegwoorden
Slide 23 - Quizvraag
Zijn de zinnen die je achter de volgende zin kunt plaatsen hoofdzinnen of bijzinnen?
Annet is zenuwachtig, want......
timer
0:30
Hoofdzin
Bijzin
ze heeft nog nooit eerder opgetreden.
morgen moet ze naar de tandarts.
Slide 24 - Sleepvraag
Zijn de zinnen die je achter de volgende zin kunt plaatsen hoofdzinnen of bijzinnen?
Mijn pianoleraar vond dat ik erg goed had gespeeld,
timer
0:30
Hoofdzin
Bijzin
hoewel ik veel foutjes maakte.
want ik maakte geen foutjes.
Slide 25 - Sleepvraag
Zijn de zinnen die je achter de volgende zin kunt plaatsen hoofdzinnen of bijzinnen?
Annet is zenuwachtig, omdat
timer
0:30
Hoofdzin
Bijzin
ze nog nooit eerder heeft opgetreden.
ze morgen naar de tandarts moet.
Slide 26 - Sleepvraag
Zijn de zinnen die je achter de volgende zin kunt plaatsen hoofdzinnen of bijzinnen?
Het gaat regenen, ......
timer
0:30
Hoofdzin
Bijzin
maar af en toe zal de zon schijnen.
hoewel de de zon af en toe zal schijnen.
Slide 27 - Sleepvraag
Deze meneer beweert dat een blaffende hond niet bijt.
A
HZ + HZ
B
HZ + BZ
C
BZ + HZ
D
BZ + BZ
Slide 28 - Quizvraag
Of Nederland snel uit de crisis komt, wachten we maar af.
A
HZ + HZ
B
HZ + BZ
C
BZ + HZ
D
BZ + BZ
Slide 29 - Quizvraag
Wie de dader van de moord is, wordt nog niet bekend gemaakt.
A
HZ + HZ
B
HZ + BZ
C
BZ + HZ
D
BZ + BZ
Slide 30 - Quizvraag
Sneeuwwitje werd ziek, doordat ze van de vergiftigde appel at.
A
HZ + HZ
B
HZ + BZ
C
BZ + HZ
D
BZ + BZ
Slide 31 - Quizvraag
In het uitgaansgebied hangen camera's, want die vergroten de veiligheid.
A
HZ + HZ
B
HZ + BZ
C
BZ + HZ
D
BZ + BZ
Slide 32 - Quizvraag
De meeste voetbalkenners twijfelen eraan of Nederland ooit wereldkampioen kan worden.