H3 politiek

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3,4

Hoofdstuk 3
politieke partijen

na deze les kan ik 

• uitleggen wat actief en passief kiesrecht is 
• uitleggen hoe ons kiesstelsel geregeld is 
• uitleggen wat politieke partijen doen 
• het verschil tussen conservatief en progressief uitleggen 
• het verschil tussen linkse, midden en rechtse standpunten uitleggen 

verkiezingen 

actief kiesrecht: het recht om te stemmen op wie je wilt 

passief kiesrecht: het recht om je verkiesbaar te stellen 

• Tweede Kamerverkiezingen (landelijk) elke 4 jaar
• Provinciale Statenverkiezingen (provincie) elke 4 jaar 
• Gemeenteraadsverkiezingen (gemeente) elke 4 jaar 
• Europees parlementsverkiezing (EU) elke 5 jaar 

uitleg

kiesstelsel

Het kiesstelsel is de manier waarop de verkiezingen worden georganiseerd. 

Nederland heeft het stelsel van evenredige vertegenwoordiging. 

Het aantal uitgebrachte stemmen word gedeeld door het aantal zetels. 

VS en VK hebben het meerderheidsstelsel. De winnaar krijgt alle zetels. Ook als 49% op een ander heeft gestemd. 

uitleg

politieke partijen 

Een politieke partij is een groep mensen met ongeveer dezelfde ideeën over  hoe de samenleving eruit zou moeten zien. 

Elke partij zet de belangrijkste standpunten in het verkiezingsprogramma. 

De lijsttrekker is de belangrijkste persoon van de politieke partij. Hij/zij komt het meest in beeld. 

In de peilingen staat een voorspelling van de verkiezingsuitslag. 

Een zwevende kiezer is iemand die niet bij elke verkiezing op dezelfde partij stemt. 

uitleg

taken politieke partijen 

• leveren mensen voor politieke functies zoals een minister of gemeenteraadslid.  
• ze delen hun standpunten in de media 
• vertegenwoordigen belangen van maatschappelijke organisaties (bijv VVD ondernemers, 50PLUS ouderen etc) 
• beïnvloeden politici (als de partij in de regering zit hebben ze meer invloed)

uitleg

politieke partij

Er zijn veel politieke partijen in Nederland. Ze hebben allemaal andere standpunten die je kan indelen op 

• links/midden/rechts (sociaal-economisch)
• progressief/conservatief (sociaal-cultureel)

Conservatieve standpunten 

• vasthouden aan traditie
• dingen houden zoals ze zijn 
• verbieden 

uitleg

Progressieve standpunten 

• verandering is goed
• vrijheid om eigen keuzes te maken (bijv. euthanasie en abortus) 

uitleg

politiek rechts 

• Passieve overheid; de overheid helpt alleen in noodsituaties en zorgt voor veiligheid.
• Vrijheid voor burgers en het bedrijfsleven. Minder regels van de overheid
• Mensen moeten eigen verantwoordelijkheid nemen en zelf zorgen voor inkomen 

uitleg

linkse standpunten 

• actieve overheid: de overheid zorgt voor de kwetsbaren in de samenleving. 
• gelijkheid: iedereen is gelijk, geen grote verschillen tussen rijk en arm. 

uitleg

politiek midden 

sommige partijen hebben linkse en rechtste standpunten. 

• mensen moeten voor elkaar zorgen in de samenleving 
• overheid helpt als mensen er zelf of samen niet uitkomen 

uitleg

Grote verschillen in rijkdom zijn oneerlijk

1. Links
2. Rechts

Welke uitspraak is progressief

1. Softdrugs mogen niet meer worden verkocht
2. XTC moet legaal worden

Werkgevers moeten makkelijker werknemers kunnen ontslaan

1. Links
2. Rechts

Welk standpunt is rechts?

1. Belastingen moeten omlaag
2. Rijken moeten meer belasting betalen

Abortus en euthanasie moet worden verboden

1. Progressief
2. Conservatief