Online les Par. 2.3 Burgers aan de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom in de online les geschiedenis

1. Aanwezigheidscheck
   
2. Huiswerk nakijken
3. Uitleg over par. 2.3 het bestuur van de Republiek - vragen/opdrachten tussendoor
4. Opdrachten maken

Leerdoelen van 2.3

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd en wat daar bijzonder aan was.
  
• Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden.
  
• Je kunt uitleggen hoe de Gouden Eeuw tot een einde kwam.

2.3 Burgers aan de macht

Opdracht

Schrijf in de chat -allemaal mee doen!!!

Wat wordt er bedoeld met het begrip Republiek?

Opdracht - break out rooms

5 minuten

Overleg met elkaar over de vraag:

Waarom was de Nederlandse Republiek in de Gouden Eeuw bijzonder?

Geef tenminste 2 redenen

Rijk...

Regenten (rijke bestuurders), kooplieden en handelaren

Woonden in grote grachtenpanden 

Het bestuur van de Republiek

• Nederland was in de 17e eeuw een republiek: uniek!
• Kleine groep rijke burgers waren de baas: de regenten.
• Zij hadden de macht in de steden en het bestuur van de gewesten: Gewestelijke staten.
• Regenten benoemden zelf nieuwe bestuuders: macht bleef hierdoor in handen van een kleine groep rijke families

     > cooptatie

Het bestuur van de Republiek

• Alle gewesten hadden eigen wetten en bestuur

      > de Gewestelijke Staten.
De gewesten werkten samen in de Staten-Generaal.
Ze namen daar beslissingen over:

• Buitenlandse politiek,
• Verdediging van het land: leger en vloot
• Bestuur van de kolonien

Het bestuur van de Republiek

• Elk gewest had 1 stem in de Staten-Generaal.
• Holland was het rijkste gewest: meeste invloed.
• Zij betaalden het meeste aan het leger en de vloot.  

Het bestuur van de Republiek

Binnen de Republiek waren er 2 machtige mannen:  

- Stadhouder, leider van het leger en kon soms stadsbesturen benoemen. Altijd een afstammeling van Willem van Oranje. 

 

- Raadpensionaris (hoogste ambtenaar uit het gewest Holland) Hij adviseerde de Staten-Generaal over de buitenlandse politiek en onderhield contacten met andere landen. 

Maken opdrachten

Lees de lesstof van paragraaf 2.3 en maak de opdrachten 1 t/m 6

De stadhouder terug

• Er was in de Republiek een strijd gaande tussen mensen die de stadhouder terug wilden(oranjegezinden)
  
  
• en mensen die de raadspensionaris wilden behouden(staatsgezinden)
  

Johan de Witt

• Raadspensionaris van Holland
• Secretaris van de Staten-Generaal
• Voor de vrijheid
• Tegen de Oranjes

Regenten en stadhouder

• Tijdens de Opstand tegen Spanje was de stadhouder (legeraanvoerder) erg belangrijk voor het land.  
• Maar na de vrede in 1648 verloor hij macht. 
• Hij had nog wel door willen vechten, regenten wel blij met de vrede.

Regenten en stadhouder

• Het leger kostte veel geld en de regenten besloten het leger te verkleinen. 
  
• Hier kregen ze ruzie over met de stadhouder.   
• De regenten waren niet gediend van een stadhouder die teveel macht wilde hebben.
  

Regenten en stadhouder

Rond 1650: 

• Meer spanning tussen regenten en de stadhouder. 
• Willem II was toen stadhouder en probeerde een absolute heerser te worden. 

Regenten en stadhouder

• Willem II arresteerde zijn vijanden en probeerde Amsterdam aan te vallen. 
• Het leger verdwaalde, zodat de aanval mislukt.   
• Later stierf Willem II na een ernstige koorts. 

Regenten en stadhouder

• De regenten besloten geen nieuwe stadhouder aan te stellen: stadhouderloos tijdperk tot 1672.
• In die jaren had de raadpensionaris van Holland, Johan de Witt, veel macht in de Republiek.
• Hij was wellicht de machtigste man van de Republiek.  

Regenten en stadhouder

• Johan de Witt bezuinigde op het landleger, maar niet op de vloot. 
• Die moest de handelsschepen beschermen! 

Raadspensionaris

(belangrijkste ambtenaar en adviseur van de staten van Holland en Zeeland) Johan de Witt krijgt de schuld van het zwakke leger. 

Volk: Willem III wordt nieuwe stadhouder

De Witt wordt vermoord