Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS)

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 4

leerdoelen

Benoemen

• wat CVS is
• behandeling van CVS

Iedereen is wel eens overmatig moe of langdurig vermoeid, maar niet iedereen lijdt aan het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS). Toch heeft meer dan 2 % van de bevolking last van chronische vermoeidheid.

Wat is CVS?

Wat is chronische vermoeidheid eigenlijk? Bij langdurige moeheid die langer dan 6 maanden aanhoudt kan er sprake zijn van chronisch vermoeidheidssyndroom. Iemand met CVS lukt het niet meer om de dingen te doen die hij/zij normaal gesproken deed. Naast vermoeidheid kan je ook andere klachten hebben zoals spierpijn, gewrichtspijn, hoofdpijn, concentratie- en/of geheugenproblemen of slaapproblemen.

Symptomen CVS

Aan de onderstaande symptomen herken je of er mogelijk sprake is van het CVS:

• de klachten verbeteren niet door rust;
• de vermoeidheidsklachten zijn niet het gevolg van voortdurende inspanning;
• je hebt aanhoudende ernstige vermoeidheidsklachten;
• je functioneert veel minder goed, zowel beroepsmatig als sociaal/persoonlijk;
• er is geen lichamelijke oorzaak voor de ernstige vermoeidheid te vinden;
• de klachten bestaan tenminste 6 maanden.

Overige klachten CVS

Naast vermoeidheidsklachten geven veel mensen aan 1 of meerdere van onderstaande klachten te ervaren:

• niet uitgerust wakker worden;
• griepachtige klachten na inspanning;
• concentratie en/of geheugenklachten;
• spierpijn;
• hoofdpijn;
• keelpijn;
• pijnlijke gewrichten;
• opgezwollen of pijnlijke lymfeklieren.

Behandeling CVS

De nadruk bij de behandeling van CVS ligt op het terugdringen van negatieve gedachten. Je gedachten hebben namelijk invloed op hoe jij je voelt en gedraagt en andersom. Deze therapie wordt cognitieve gedragstherapie (CGT) genoemd.

De fysio kan helpen met de klachten van CVS zoals vermoeidheid en spierpijn. Het is belangrijk om te blijven bewegen zodat het lichaam een gezonde bloedcirculatie kan blijven houden en ondersteunen. Daarnaast is het behoud of verbeteren van kracht en conditie van belang. Zo kan er een plan van aanpak worden gemaakt door middel van oefentherapie, binnen de grenzen wat voor u mogelijk is. Door de vermoeidheid lijkt alles zwaar, om dit te doorbreken word er eerst op een rustige manier gekeken om hoe er meer lichamelijke sport in het dagelijkse routine kan. Denk hierbij aan 15 tot 30 minuten aan oefeningen. Het is belangrijk om dit goed in de gaten te houden zodat de patiënt zich niet nog vermoeider voelt voor taken als werken of sociale bezigheden.

Er is geen directe genezing van deze aandoening mogelijk. Wel kan de fysiotherapeut helpen met het omgaan van de klachten zolang deze duren. Door ondersteuning en begeleiding op te zoeken voelen patiënten met deze aandoening zich gesteund. Ook geven ze vaak aan de aandoening zo dragelijker te vinden.

diagnostiek

De diagnostiek van CVS wordt bemoeilijkt door een aantal factoren. Er bestaat geen diagnostische test of biomarker. Moeheid en andere symptomen van CVS komen veelvuldig bij andere ziekten voor. CVS is een “onzichtbare ziekte” omdat veel patiënten er niet ziek uitzien. De ziekte heeft een patroon van remissie en relaps, en symptomen variëren van persoon tot persoon in type, aantal en ernst

Mensen die lijden aan CVS worden daarom veelal geconfronteerd met onduidelijkheid over de diagnostiek en behandeling van de aandoening. Het diagnostisch traject, voordat de diagnose wordt gesteld, kan lang zijn. Een intensief onderzoekstraject, met soms weinig opbrengst, kan bij de patiënt een gevoel van frustratie oproepen en een gevoel niet geholpen te worden. Eenzelfde gevoel kan voortkomen uit het niet (laten) doen van onderzoek. Daarnaast benoemen artsen de klachten en symptomen die passen bij CVS niet altijd als zodanig. Vanwege de wisselende klachtenpresentatie is het voor artsen meestal moeilijk te bepalen welk diagnostisch traject gebruikt moet worden.

Interventies gericht op participatie bij CVS 

Wat zijn gewenste en ongewenste effecten van interventies / maatregelen (zoals huishoudelijke hulp, rustplek, voorlichting op werk / school) gericht op sociaal maatschappelijke participatie van patiënten met CVS?

Terugkeer naar werk

Door de complexiteit van CVS vraagt herstel van functioneren en participeren vaak om veelvormige en creatieve interventies. Juist bij CVS wordt het daarom sterk aanbevolen dat de bedrijfsarts een multifactoriële analyse maakt om de mogelijkheden en aangrijpingspunten voor herstel van functioneren en participeren in kaart te brengen. Met betrekking tot interventies gericht op verbetering van kwaliteit van leven, verbetering van functioneren en terugkeer naar werk wordt aanbevolen:

• dat ze uit maatwerk bestaan;
  
• dat individuele begeleiding en coaching er deel van uitmaakt;
• dat er individuele keuzemogelijkheden worden besproken;
• dat het verkrijgen van medewerking van de werkgever er deel van uitmaakt.

 

Wanneer er sprake is van voldoende belastbaarheid voor werk is het aan te bevelen dat gestreefd wordt naar het zodanig aanpassen van werk dat behoud of hervatting daarvan mogelijk is. Aandachtspunten hierbij zijn met name:

• balans van tijd/energie voor werk en tijd/energie voor prive- en maatschappelijk leven buiten werk;
  
• werk- en rusttijden;
• taken;
• fysieke arbeidsomstandigheden;
• woon-werkverkeer;
• voorlichting aan leidinggevende en collega’s.

Sociaal-maatschappelijke participatie

Als terugkeer naar betaald werk niet of nog niet tot de mogelijkheden behoort is het van belang dat de hulpverlener samen met de cliënt mogelijkheden voor andere vormen van sociaal maatschappelijke participatie, zoals bijvoorbeeld vrijwilligerswerk, worden verkend.

Aanpassingen en voorzieningen buiten de werksfeer

Indien zorg, begeleiding, aanpassingen en voorzieningen nodig zijn wordt hierbij gelet op de volgende speciale aandachtspunten: huishouding, verzorging, mobiliteit binnens- en buitenshuis en recreatie. Doelstelling hierbij is niet alleen het verminderen of compenseren van beperkingen, maar ook het verminderen van sociaal isolement en van participatieproblemen en het bevorderen van een zo normaal mogelijke deelname aan het maatschappelijk leven. Net als bij andere aandoeningen kan ook bij CVS een afweging tussen toekenning enerzijds en (verdere) invalidering en maatschappelijke isolatie anderzijds, aan de orde zijn.

Jeugd en jongeren

Terugkeer naar school is een integraal onderdeel van de behandeldoelen. Het is mogelijk om bij de begeleiding en het ondersteunen van maatschappelijke participatie van jeugd en jongeren gebruik te maken van de methodiek en instrumenten die in het kader van het project ‘jongeren binnen boord’ zijn ontwikkeld, zoals het leertraject maatwerk onderzoek (LMO)