Samenvatting scheikunde H3 2024-2025

Samenvatting scheikunde H3

Planner Hoofdstuk 3

Online voorkennistoets maken Hoofdstuk 3 

1. Ga naar de online methode in jouw ELO
2. Kies hoofdstuk 3: Chemische reacties 
3. Kies: Voorkennistoets 
4. Maak de toets
5. Klaar? Lees par. 3.1 

 3.1 Reactiekenmerken

Leerdoel

Chemische reactie

De stoffen die verdwijnen heten beginstoffen en de stoffen die

ontstaan heten reactieproducten.

Een chemische reactie kun je onder andere herkennen aan het veranderen van stofeigenschappen.

Faseverandering = geen chemische reactie

Kenmerken van een chemische reactie: Reactietemperatuur

De temperatuur waarbij de reactie plaatsvindt. 

Endotherm

Wanneer je steeds energie moet toevoegen om er voor te zorgen dat de reactie doorgaat, is de reactie endotherm.

Wanneer de energietoevoer stopt, stopt de reactie ook.

(bijvoorbeeld: het koken van een ei)

Exotherm

Wanneer bij de reactie energie vrijkomt, is de reactie exotherm.

Ook wanneer je de reactie opgang moet brengen (bijvoorbeeld: een kaars aansteken) is de reactie exotherm.

(bijvoorbeeld: alle verbrandingen zijn exotherm)

Samengevat

Bij een exotherme reactie komt er energie vrij (denk aan exit-> naar buiten). 

bij een endotherme reactie is er energie nodig.

De energie die nodig is of juist vrij komt bij een reactie, noem je het ENERGIE-EFFECT

Wet van massabehoud

Welke massa is groter ? De massa voor of na de reactie ?

Wet van Lavoisier

massa totaal beginstoffen = massa totaal reactieproducten

Dit wordt de wet van Lavoisier genoemd

LET OP!

Het gaat om alle stoffen.
Dus gassen moet je ook meetellen.

Aan de Slag

Maak opdracht  1 t/m 8 en 10

Klaar? -> Kijk alles na

Vorige les

1. Wat is een chemische reactie?
2. Wat is het verschil tussen een exotherme en endotherme reactie?
3. Wat is het energie-effect? 
4. Hoe luidt de wet van Lavoisier?

Reactiesnelheid

De ene reactie verloopt erg langzaam,
zoals het roesten van ijzer. En een andere reactie, zoals een
explosie, verloopt heel snel.

De snelheid waarmee een reactie verloopt
wordt reactiesnelheid genoemd.

Reactiesnelheid

De reactiesnelheid wordt beïnvloed door:

• De soort stof
• Verdelingsgraad
• Concentratie
• Temperatuur
• Katalysator

Reactiesnelheid invloeden

Soort beginstof

Niet elke beginstof reageert even snel, dit heeft dus invloed op de reactiesnelheid. 

Reactiesnelheid invloeden

Verdelingsgraad

Wanneer de deeltjes fijner worden, wordt

het oppervlakte groter. De verdelingsgraad neemt toe en de reactiesnelheid vergroot. 

• deeltjes fijner —> grotere verdelingsgraad
  
• grotere verdelingsgraad --> groter reactiesnelheid

Reactiesnelheid invloeden

Concentratie

Wanneer de concentratie groter is, zijn er meer deeltjes aanwezig, de kans op botsingen wordt dan groter en dus wordt de kans op een reacties groter. 

• concentratie groter —> meer deeltjes aanwezig
• meer deeltjes aanwezig —> grotere reactiesnelheid

Reactiesnelheid

Temperatuur

Bij een hogere temperatuur bewegen de moleculen sneller

waardoor de kans op een reactie groter is, moleculen bewegen meer/sneller.

• temperatuur groter —> moleculen bewegen sneller
  
• moleculen bewegen sneller —> meer kans op reactie

       —> grotere reactiesnelheid

Reactiesnelheid

Katalysator

Soms verloopt een reactie niet wanneer twee stoffen bij elkaar

worden gevoegd. Wanneer een katalysator wordt toegevoegd verloopt de reactie wel (en sneller).

Een katalysator is een stof die de reactie versnelt, maar niet wordt verbruikt tijdens de reactie.

Aan de slag 

Mk 1 t/m 8 en 10 af

Maak opdracht 11, 13, 14 en 15

Klaar? -> Kijk alles na

Exp. 3.1 voorbereiden in je schrift

Je weet nog...

• wat een chemische reactie is
  
• welke kenmerken een chemische reactie heeft
  
• welke 5 factoren invloed hebben op de reactiesnelheid

Par. 3.2 reactievergelijkingen

Reactieschema

Duidelijk schema met woorden, wat laat zien wat er gebeurd met de stoffen.

beginstoffen -> reactieproducten

Voorkennis toestandsaanduiding: 

Vast 

Vloeibaar

Gas

Opgelost

Oefening

Het gas stikstofmonoxide wordt omgezet in stikstof en zuurstof. 

Schrijf het reactieschema met toestandsaanduiding op. 

Volgende stap 

Reactievergelijking

Reactieschema

Een reactieschema is in woorden. 

Reactievergelijking

Een reactievergelijking is in formules. 

water(l)                waterstof(g) + zuurstof(g)

2H​2​​O(l)−2H​2​​(g)+O​2​​(g)

Samen oefenen

Aan de slag

Huiswerk: 

Maak 16 t/m 20

 

SO reactievergelijkingen: H3b 12 december

                                                      H3a 13 december

3.3 Massaverhoudingen

Planning:

Uitleg par. 3.3

Aan de slag met het huiswerk 

Leerdoelen:

Voorkennis:

2.3 Molecuulmassa uitrekenen

3.1   Wet van behoud van massa 

3.2  Reactievergelijkingen 

Voorkennis

Verbranding van glucose:

glucose + zuurstof  -> koolstofdioxide + water

C₆H₁₂O₆ +   O₂      ->  CO₂ +   H₂O

Stap 1: Maak de reactievergelijking kloppend. 

Wet van behoud van massa:

De massa voor de pijl, moet hetzelfde zijn als de massa achter de pijl.

Antwoord

Verbranding van glucose:

glucose + zuurstof  -> koolstofdioxide + water

C₆H₁₂O₆ + 6 O₂      -> 6 CO₂ + 6 H₂O

Schrijf deze tabel over:

	C 6 H 12 O 6	O 2	->	CO 2	H 2 O
coëfficiënten	1	6		6	6
Molecuulmassa van 1 molecuul (u)
Massa totaal (u)
Massa-verhouding

Bereken de molecuulmassa van de volgende stoffen:

Glucose 

Zuurstof

Koolstofdioxide

Water

Tip! gebruik de tabel achterin je boek

Antwoord

Bereken de molecuulmassa van de volgende stoffen:

Glucose 

Zuurstof

Koolstofdioxide

Water

Tip! gebruik de tabel achterin je boek

180,0 u

32,0 u

44,0 u

18,0 u

Bereken nu het totaal en de verhouding

	C 6 H 12 O 6	O 2	->	CO 2	H 2 O
coëfficiënten	1	6		6	6
Molecuulmassa van 1 molecuul (u)	180,0	32,0		44,0	18,0
Massa totaal (u)
Massa- verhouding

Antwoord

	C 6 H 12 O 6	O 2	->	CO 2	H 2 O
coëfficiënten	1	6		6	6
Molecuulmassa (u)	180,0	32,0		44,0	18,0
Massa totaal (u)	1 x 180,0 = 180,0	6 x 32,0 = 192,0		6 x 44,0 = 264,0	6 x 18,0 = 108,0
Massa-verhouding	180,0	192,0		264,0	108,0

C6H12O6 +   6 O2 ->   6  CO2 +   6  H2O

180                  192           264         108

Vragen:

1. Als ik 90 g C6H12O6 heb, hoeveel gram H2O ontstaat er?

Antwoorden

C6H12O6 +   6 O2 ->   6  CO2 +   6  H2O

180                  192           264         108

Als ik 90 g C6H12O6 heb, hoeveel gram H2O ontstaat er?

C6H12O6	180	1	90
H2O	108

Nu jij:  Reactievergelijking: Na + Cl -> NaCl

Je hebt 350 gram chloor beschikbaar, hoeveel gram natrium is er nodig om alle chloor om te zetten in natriumchloride?

1. maak de reactie kloppend (denk aan de 2-atomige)

2. rekenen de molecuulmassa's uit van de gevraagde stoffen

3. schrijf de massaverhouding op

4. reken de vragen uit (kruistabel of verhoudingstabel)  

uitwerking

 2 Na + Cl₂ -> 2 NaCl

Na: 2 x (23,0) = 46,0 u

Cl₂: (2 x 35,5) = 71,0 u

NaCl: 2x (23,0 + 35,5) = 117,0 u

Massaverhouding natrium:chloor = 46:71

Massa chloor is 350 gram

Massa natrium = 350x46/71= 226,76 gram

Leerdoelen gehaald

• Ik kan de massaverhouding bepalen met behulp van een kloppende reactievergelijking
  
• Ik kan berekeningen aan reacties uitvoeren met behulp van verhoudingstabellen

Ga aan de slag: 

Opdracht 27 t/m 31, 33 en 35

Klaar?  -> Maak een overzicht van hoofdstuk 3