toets grammatica en spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

voorbereiding toets 

Grammatica en spelling

zinsontleding in 8 stappen

1. zoek de persoonsvorm
2. verdeel de zin in zinsdelen
3. zoek het werkwoordelijk gezegde
4. zoek het onderwerp
5. zoek het leidend voorwerp
6. zoek het meewerkend voorwerp
7. zoek de bijwoordelijke bepaling(en)
8. zoek de bijvoeglijke bepalingen(en)

Stap 1: zoek de persoonsvorm (pv)

De pv is de werkwoordsvorm die verandert als je de zin in een andere tijd zet (de tijdproef).

Douwe gaat naar gymles

Douwe ging naar gymles

Stap 2: verdeel de zin in zinsdelen

Een woord of een groepje woorden dat antwoord geeft op de vragen: 

wie of wat doet het? 

Wat gebeurt er? 

Aan wie? Wanneer? Hoelang? Wat?

Nadia / koopt / die nieuwe telefoon

Stap 3: zoek het werkwoordelijk gezegde (wwg)

Het werkwoordelijk gezegde omvat alle werkwoordsvormen van een zin samen.

Hugo heeft de trein gemist

wwg: heeft gemist.

Stap 4: zoek het onderwerp (ond)

Het onderwerp is het antwoord op de vraag:

wie of wat + gezegde

Geeft Omar een presentatie?

Onderwerp: Omar

Stap 5: zoek het leidend voorwerp

Het leidend voorwerp is het antwoord op de vraag:

wie of wat + gezegde + onderwerp

Ditte is haar sleutels verloren

Wie of wat is Ditte verloren?

lv: haar sleutels

Stap 6: zoek het meewerkend voorwerp (mv)

Het meewerkend voorwerp geeft antwoord op de vraag:

aan/voor wie  + gezegde + onderwerp + leidend voorwerp

Ik heb het boek aan Julian gegeven

mv: aan Julian

Stap 7: zoek de bijwoordelijke bepaling(en) (bwb)

De bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op vragen als:

Waar, wanneer, waardoor, waarmee, waarnaar, wanneer, hoe, hoeveel

Waar ben je gisteren geweest?

Bwb: waar, gisteren

Stap 8: zoek de bijvoeglijke bepaling (bvb)

• De bvb is geen zinsdeel, maar een deel van een ander zinsdeel.
• De bvb noemt een bijzonderheid, een kenmerk of een eigenschap van een znw in een zinsdeel.
• de bvb kan voor of achter het znw staan. Staat de bvb achter het znw? dan begint hij met een voorzetsel.

Na de korte stop gingen de kinderen weer verder

bvb: korte

Wat is het wwg in de zin:
Pieter heeft planten gekocht

1. heeft planten gekocht
2. heeft gekocht
3. Pieter heeft gekocht
4. Pieter kocht planten

Wat is de lv in de zin:
Oma geeft mijn zusje een knuffel

1. oma
2. mijn zusje
3. een knuffel
4. geeft

Wat is de bwb in de zin:
Dit jaar ga je eindexamen doen

1. dit jaar
2. ga je doen
3. eindexamen
4. eindexamen doen

Woordsoorten benoemen II

3. bijvoeglijk naamwoord(bnw): geeft een kenmerk of eigenschap van een znw aan. Staat meestal direct voor het znw.

Deze appel heeft rotte plekken.
bnw: rotte

4. voorzetsel(vz): kun je meestal invullen op de puntjes van een van de volgende woordgroepen:

....de kamer, .... het feest, .... het bureau

Woordsoorten benoemen III

5. persoonlijk voornaamwoord(pers.vnw): verwijst naar een persoon, een groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken.

ik heb hem mijn telefoonnummer gegeven.

pers.vnw: ik, hem

6. bezittelijk voornaamwoord(bez.vnw): geeft bezit aan. 

wil je mijn telefoonnummer hebben?

bez.vnw: mijn

Woordsoorten benoemen IV

6. wederkerend voornaamwoord(wederkerend vnw): komt alleen voor in combinatie met een wederkerend werkwoord.

jullie vergissen je in de datum

wederkerend vnw: je

7. wederkerig voornaamwoord(wederkerig vnw): Elkaar is een wederkerig voornaamwoord. Het verwijst naar meer personen.

we zien elkaar op het feest.

Wederkerig vnw: elkaar

Woordsoorten benoemen V

7. voegwoord(vw): verbindt woorden, woordgroepen of zinnen met elkaar. Er zijn 2 soorten vw: nevenschikkende en onderschikkende.

- nevenschikkende vw: verbinden gelijkwaardige delen. En, want, maar en of.

morgen kan ik niet komen want ik moet leren.

- onderschikkende vw: verbinden ongelijkwaardige zinnen. Je kunt een van de delen niet onafhankelijk van het andere deel gebruiken zonder de woordvolgorde van de zin te veranderen.

- het woord dat en woorden waarvan de 2e lettergreep dat is: doordat, nadat, omdat etc.

- andere woorden, zoals aangezien, als, daarom, dan, hoewel, indien, mits, tenzij, terwijl, toen, ofschoon.

Abel is ook verhinderd, aangezien hij moet volleyballen.

Woordsoorten benoemen VI

8. Vragend voornaamwoord(vr.vnw): Wie, wat, welke en wat voor (een).

Wie weet wat er vanavond op tv komt? vr.vnw: wie, wat

9. aanwijzend voornaamwoord(aanw.vnw): wijst iets of iemand aan. Aanw.vnw. zijn: deze, dit, die en dat.

Ga je dit kopen? aanw.vnw: dit

10. betrekkelijk voornaamwoord(betr.vnw): verwijst terug naar een woord of een woordgroepje dat er vlak voor staat: die, dat, wat en wie.

Het antwoord dat Melle geeft, is fout.

betr.vnw: dat

Wat is het pers.vnw in de zin:
Heb je dat filmpje gezien?

1. heb
2. dat
3. je
4. gezien

wat is het aanw.vnw in de zin:
heb je dat filmpje gezien?

1. heb
2. dat
3. je
4. gezien

wat is het wederkerig vnw in de zin:
hebben jullie elkaar al eerder gezien?

1. jullie
2. al
3. eerder
4. elkaar

enkelvoudige en samengestelde zinnen

Enkelvoudige zin: is een zin met 1 persoonsvorm

Vanavond komt er een leuke film op tv

Samengestelde zin: is een zin met meer persoonsvormen.

Er zijn 2 soorten samengestelde zinnen:

- samengesteld uit 2 zinnen die je los van elkaar kunt gebruiken. De delen van deze zin zijn met elkaar verbonden door een nevenschikkend voegwoord.

ik wil heel graag naar Nieuw-Zeeland, maar ik moet er eerst voor sparen. 

- samengesteld met een zin die je niet zomaar los kunt gebruiken. De delen zijn vaak met elkaar verbonden door een onderschikkend voegwoord.

De klas begon te juichen toen de docent op ijsjes trakteerde. 

hoofdzinnen en bijzinnen

Hoofdzin: is het deel van de zin waarin de pv het eerste of tweede zinsdeel is.

Bo zoekt haar paraplu omdat het hard regent. 

Bijzin: Is het deel van de zin waarin de pv niet het eerste of tweede zinsdeel is. Als je de bijzin weglaat, houd je een goede zin over.

Bo zoekt haar paraplu omdat het hard regent.

tegenwoordige tijd, verleden tijd, voltooid deelwoord

stap 1: kijk welke vorm van het werkwoord het is.

- een pv kan van tijd veranderen, doe de tijdproef.

- een voltooid deelwoord gaat altijd samen met een vorm van hebben, zijn of worden.

stap 2: Denk na welke regel daarbij hoort.

- persoonsvorm: is het tt of vt? gebruik de goede regel.

- voltooid deelwoord: gebruik de goede regel. 

bijvoeglijke naamwoorden

- Je kunt van een vd een bnw maken. Vaak zet je er dan alleen een e achter. 

het huis is verbrand -> het verbrande huis

- schrijf het bnw zo kort mogelijk. bij een lange klank schrijf je 1 klinker

de trein is verlaat -> de verlate trein

 

- soms moet je een medeklinker toevoegen, want anders spreek je het woord verkeerd uit.

de man is gered -> de geredde man.

 - soms verandert er niets.

De broek is gewassen -> de gewassen broek.

bijvoeglijke naamwoorden

- Je kunt van een vd een bnw maken. Vaak zet je er dan alleen een e achter. 

het huis is verbrand -> het verbrande huis

- schrijf het bnw zo kort mogelijk. bij een lange klank schrijf je 1 klinker

de trein is verlaat -> de verlate trein

 

- soms moet je een medeklinker toevoegen, want anders spreek je het woord verkeerd uit.

de man is gered -> de geredde man.

 - soms verandert er niets.

De broek is gewassen -> de gewassen broek.

bijvoeglijke naamwoorden

- Je kunt van een vd een bnw maken. Vaak zet je er dan alleen een e achter. 

het huis is verbrand -> het verbrande huis

- schrijf het bnw zo kort mogelijk. bij een lange klank schrijf je 1 klinker

de trein is verlaat -> de verlate trein

 

- soms moet je een medeklinker toevoegen, want anders spreek je het woord verkeerd uit.

de man is gered -> de geredde man.

 - soms verandert er niets.

De broek is gewassen -> de gewassen broek.

meervoud zelfstandige nw

- vaak schrijf je en of s achter het woord

groep - groepen

wafel - wafels

- bij verkeerde uitspraak schrijf je 's. Ook bij woorden die eindigen op y na een medeklinker

piano - piano's

panty - panty's

maar: deejay - deejays

- bij sommige woorden verandert de laatste letter als je het mv schrijf: s wordt z en f wordt v

buis - buizen

golf - golven

maar: kaars - kaarsen

meervoud zelfstandige nw

- als het woord eindigt op ie en als daar de klemtoon op ligt, dan schrijf je er ën achter

knie - kniën

catergorie - catororieën

- als het woord eindigt op ie en als daar niet de klemtoon op ligt, dan haal je een e weg

bacterie - bacteriën

- bij sommige znw moet je een klinker weghalen of een medeklinker erbij zetten.

vraag - vragen

blik - blikken

- sommige znw hebben een meervoud die niet volgens de regels gaat. Vaak hoor je hoe je een meervoud spelt.

ei-eieren, blad - bladeren

meervoud zelfstandige nw

- van sommige woorden bestaat er alleen maar een enkelvoud of meervoud

nieuws,

muziek

kleren

hersenen

samenstellingen

- Samenstellingen bestaan uit 2 of meer woorden die aan elkaar geplakt zijn. Let op: er staat dan geen spatie tussen.

tussenletter - e of - en

- soms schrijf je tussen de delen van een samenstelling -e of - en. Welke tussenletters je schrijft, kijk even mee op pag. 208 van je boek!

zelf oefenen

bekijk de theorie en oefen:

- leestekens

heel veel succes met leren!!