Les 3: indeling tekst

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 1

Hallo allemaal

- Berg je telefoon op in de tas en ga op je plaats zitten

- Leg je spullen voor Nederlands op je tafel

- Ga alvast lezen in je leesboek

Lezen

Huiswerk bespreken

Zijn er nog vragen bij de theorie in je leerwerkboek hoofdstuk 1 en 2?

Lesdoelen 

• Ik kan de titel en de tussenkopjes herkennen.
• Ik kan alinea's herkennen.
• Ik kan de verschillende tekstdelen van een tekst herkennen. 

2.5: grammatica

korte terugblik

Wat weet je nog over:

- tekstdoelen, tekstsoorten, tekstvormen

- onderwerp vinden en de deelonderwerpen bepalen. 

Wie kan hierboven staande toelichten of er iets over zeggen?

Titel en tussenkopjes

Bijna elke tekst heeft een titel. Soms noemt de titel het onderwerp van de tekst. Staat het onderwerp er niet letterlijk in, dan geeft de titel meestal een aanwijzing over het onderwerp. Een titel in een (online) krant noem je ook wel kop of krantenkop.

Een tussenkopje vind je in de tekst boven tekstgedeelten (alinea's). De tussenkopjes vertellen je steeds waar het tekstgedeelte over gaat. Zo kun je gemakkelijk in een tekst deelonderwerpen vinden

Titel

Tussenkopje

Tussenkopje

Eerste alinea

Laatste alinea

Bron

Alinea

Alinea's

Een langere tekst is opgedeeld in alinea's

In elke alinea wordt vaak een deelonderwerp behandeld. 

Een alinea kun je herkennen aan 1 van de volgende kenmerken: 

• De laatste zin loopt meestal niet helemaal door tot het eind van de regel.
• De eerste regel springt soms in
• Soms staat er een witregel tussen twee alinea's

Laatste regel niet helemaal vol

Witregel

Inspringen

Indeling van een tekst

• Een tekst bestaat uit verschillende delen en deze staan in een logische volgorde wat je tekstopbouw noemt. De tekstopbouw herken je vaak al bij het verkennend lezen. 
• Alle alinea’s van een tekst kun je onderbrengen in de tekstdelen namelijk: inleiding, middenstuk en slot. 

driedeling (inleiding, kern en slot)

tweedeling (inleiding, kern) 

Inleiding

De eerste alinea van een tekst wordt ook wel de inleiding genoemd. In de eerste alinea lees je waar de tekst over gaat. 

– de aandacht van de lezer trekken, hem motiveren de hele tekst te gaan lezen; 

– het onderwerp van de tekst beschrijven. 

Wat kan er in een inleiding staan: 

- de aanleiding voor het schrijven van de tekst. 

- enkele vragen of een weetje

- een kort, grappig of bijzonder verhaaltje vertellen. 

- aankondiging van het onderwerp. 

Op welke manier trekt de schrijver in de inleiding de aandacht van de lezer? 

a. de aanleiding voor het schrijven van de tekst. 

b. enkele vragen of een weetje

c. een kort of bijzonder verhaaltje. 

d. aankondiging van het onderwerp.

‘’Groente en fruit zijn gezond voor je. Groenten en fruit bevatten verschillende vitamines die je nodig hebt om gezond te blijven. Het is daarom erg belangrijk om elke dag minimaal 200 gram groente en twee stuks fruit te eten. Dan krijg je alle benodigde vitamines binnen en blijf je gezond. 

Kern / middenstuk

Meestal wordt in het middenstuk het onderwerp verder besproken aan de hand van deel onderwerpen.

Een verdeling in alinea's maakt de tekst overzichtelijk. 

Welk tussenkopje zou jij de volgende 2 alinea's geven?

Een slimme manier om aan groente en fruit te komen is het verbouwen van groenten in je eigen moestuin. Zelfs als je in de stad woont kan je een moestuin maken, bijvoorbeeld op het balkon of in de vensterbank. Lekkere groenten voor in een moestuin zijn bijvoorbeeld boontjes en wortels.

Tegenwoordig is het ook helemaal hip om je groenten en fruit te verwerken in een smoothie. Je gooit dan alles wat je lekker vindt in de blender en binnen dertig seconden heb je een supergezond sapje! Dingen die je in een smoothie kan doen zijn bijvoorbeeld jus d’orange, banaan of boerenkool. Als je geen blender hebt dan kan je natuurlijk ook kant en klare smoothies kopen in de supermarkt.”

Slot

In de laatste alinea van de tekst wordt de tekst afgesloten.

Een tekst kan worden afgesloten met 

• een conclusie
• een korte samenvatting (De schrijver herhaalt dan kort wat er in de tekst staat.)
• een advies

Hieronder zie je een slot van een tekst. 

Wat voor soort slot is dit: een samenvatting, een conclusie, een oproep of de mening van de schrijver?

 Leg je antwoord uit.

Voorlopig blijven er op onze redactie dus gewoon mensen werken. Toch kunnen wij best wat hulp

gebruiken van journalisten in de dop. Lees snel verder op pagina 12 en 13 en wie weet sta jij

binnenkort in Kidsweek met je eigen dierenreportage!

Afsluiting

ga staan of blijf zitten

Ga staan als je  het leerdoel beheerst, blijf zitten als als je hier nog meer moet oefenen. 

• Ik kan de inleiding, het middenstuk en het slot van een tekst herkennen;
• Ik kan benoemen op welke manier de inleiding aantrekkelijk is gemaakt;
• Ik kan benoemen op welke manier de tekst is afgesloten;
• Ik kan tussenkopjes beoordelen en een passend tussenkopje voor een alinea bedenken.

Aan het werk

• Lees in je werkboekje van leesvaardigheid hoofdstuk 3 door en noteer je vragen
• Maken én nakijken de opdrachten 16 tm 18 leestaak blz. 89 hoofdstuk 2

Klaar? 

1. nakijken
2. woorden oefen met de woordtrainer of lezen in je leesboek

Niet klaar? dan is dit je huiswerk

Huiswerk

• Lees in je werkboekje van leesvaardigheid hoofdstuk 3 door en noteer je vragen
• Maken én nakijken de opdrachten 16 tm 18 leestaak blz. 89 hoofdstuk 2