Zinsdelen tweede jaar

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Zinsontleding

Nederlands herhaling zinsdelen en wederkerende werkwoorden

Persoonsvorm

In elke zin staan werkwoorden. Één daarvan is de persoonsvorm.

De persoonsvorm geeft het getal aan en de tijd van de zin. 

Eerst de PV vinden en dan de zin in zinsdelen verdelen.

Een zinsdeel kan een woord, maar ook een groepje woorden zijn .

Ieder 'stukje' van de zin dat je voor de PV kunt plaatsen is een apart zinsdeel.

Uitzondering is het gezegde! Dat is één zinsdeel, ook als ze niet bij elkaar staan.

0

Werkwoordelijk gezegde

• Alle werkwoorden uit de zin
• Dus: persoonsvorm + andere werkwoorden uit de zin

Onderwerp

Zinnen bestaan uit zinsdelen. 

Het onderwerp (ow) is ook een zinsdeel.

Onderwerp

1. Zoek de persoonsvorm
2. Vraag: wie of wat + persoonsvorm
3. Het antwoord op die vraag is het onderwerp

Maken: zinsdelen en persoonsvorm

VC1a: opdracht 1  bladzijde 29

C2a en V2B: opdracht 1, 2 en 3 bladzijde 244

H2c: Maak opdracht 1 en 2 en 3 bladzijde 242 en 243

Maak opdracht 1 en 2 bladzijde 28 en 29

Opdracht 2 

1 Zondagavond / heeft / de brandweer / in Winschoten / een man / bevrijd / uit een hoge boom. 

Wie heeft? ow = de brandweer 

2 De man / wilde / een kat / redden / uit de 25 meter hoge kastanjeboom. 

Wie wilde? ow = De man 

3 Het dier / zat / al enkele dagen / vast / in de boom in het Sterrebos.  

Wie/Wat zat? ow = Het dier 

4 Bij zijn reddingspoging / werd / de redder / op een gegeven moment / behoorlijk bang. 

Wie werd? ow = de redder 

5 Daarom / moesten / de brandweerlieden / uitkomst / brengen. 

Wie moesten? ow = de brandweerlieden 

6 Volgens een woordvoerder / duurde / de reddingsoperatie / bijna een uur. 

Wat duurde? ow = de reddingsoperatie 

7 Tot zijn verbazing / heeft / de eigenaar van de kat / zich / niet / gemeld. 

Wie heeft? ow = de eigenaar 

Opdracht 3 

1 De ingang van de universiteit / werd / geblokkeerd / door protesterende studenten. 

ow = De ingang van de universiteit 

wg = werd geblokkeerd 

2 In de aula / zijn / de brugklassers / aan het oefenen / voor hun optreden op de bonte avond. 

ow = de brugklassers 

wg = zijn aan het oefenen 

3 Bij ons thuis / vinden / laatkomers voor het eten / de hond in de pot. 

ow = laatkomers voor het eten 

wg = vinden de hond in de pot 

4 Geven / jullie / elke maand / al je zakgeld / uit / aan snoep? 

ow = jullie 

wg = Geven uit 

5 Zaterdagavond / bleek / de politie / op veel plaatsen in het land / alcoholcontroles / te houden. 

ow = de politie 

wg = bleek te houden 

6 De trainer / stak / de teleurgestelde reserves / een hart onder de riem. 

ow = De trainer 

wg = stak een hart onder de riem 

Grammatica

Zinsdelen: lijdend voorwerp

Na deze les kun je het lijdend voorwerp vinden

Even opfrissen

- Persoonsvorm (PV): tijdsproef / getalproef / vragend maken

- Werkwoordelijk gezegd (WWG): PV + alle werkwoorden in de zin

- Onderwerp (OND): vraag WIE of WAT + wwg

Lijdend voorwerp

Wie/wat + onderwerp + gezegde?

even oefenen...

De jongens gooiden sneeuwballen op het schoolplein.

Maaike is door twee klasgenoten gepest via whats-app.

Razend gooide de leraar een krijtje door het lokaal.

Peter heeft gisteren zijn scooterrijbewijs gehaald.

Wat is het lijdend voorwerp?
'De jongens gooiden sneeuwballen op het schoolplein.'

1. De jongens
2. sneeuwballen
3. het schoolplein
4. Er is geen lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp?
'Maaike is door twee klasgenoten gepest via Whats-app.'

1. twee klasgenoten
2. Maaike
3. gepest
4. Whats-app

Wat is het lijdend voorwerp?
'Razend gooide de leraar een krijtje door het lokaal.'

1. Razend
2. de leraar
3. een krijtje
4. het lokaal

Wat is het lijdend voorwerp?
'Peter heeft gisteren zijn scooterrijbewijs gehaald.'

1. Peter
2. gisteren
3. scooterrijbewijs
4. Er is geen lijdend voorwerp

Grammatica

Zinsdelen: meewerkend voorwerp

Na deze les kun je het meewerkend voorwerp vinden

Zinsdelen

• Persoonsvorm
• Werkwoordelijk gezegde
• Onderwerp
• Lijdend voorwerp
  
• Meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Aan wie of voor wie + gezegde + onderwerp en lijdend voorwerp

Hoe vind je het meewerkend voorwerp?

1. Zoek eerst de persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp. 

2. Stel de vraag: Aan/Voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

Wat is het meewerkend voorwerp?
'De jongen schrijft een liefdesbrief aan zijn vriendin.'

1. De jongen
2. een liefdesbrief
3. aan zijn vriendin
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?
'Mijn oma appt mij het recept.'

1. Mijn oma
2. mij
3. het recept
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat moet je weten en kunnen?

Zinsdelen

1. Het werkwoordelijk gezegde in een zin benoemen
   
2. Het onderwerp in een zin benoemen
3. Het lijdend voorwep kunnen vinden
4. Het meewerkend voorwerp
5. De bijwoordelijke bepalingen

Bijwoordelijke bepaling

Je moet eerst de andere stappen doorlopen.

Je mag pas als laatste de bijwoordelijke bepalingen gaan benoemen!

https://nieuwnederlands.digitaal.noordhoff.nl/#/assignments/9b67d3ed-fcbc-4901-bb6a-e72f5d673c82/5af89d4e-adef-48b1-a989-5fc598baadcc/38f4acb3-ca72-4b05-9b20-a25c5d97c237/

Uitleg video bij hoofdstuk 1: grammatica en zinsdelen

Wederkerende werkwoorden en het lijdend voorwerp

Wat is een toevallig wederkerend werkwoord?

Video voorzetselvoorwerp

Maak opdracht 1 en 2 bladzijde 28 en 29 

wederkerende werkwoorden

Zich vergissen

Ik vergis me

je vergist je

hij vergist zich

wij vergissen ons

( wederkerend voornaamwoord)

wederkerende werkwoorden

Zich schamen

Ik schaam me

je schaamt je

hij schaamt zich

wij schamen ons

Verplicht wederkerend werkwoord

Als in een zin een verplicht wederkerend werkwoord staat, hoort het wederkerende voornaamwoord altijd bij het werkwoordelijk gezegde.

Het is geen lijdend voorwerp!

Ella schaamt zich voor haar dansende vader.

ww gezegde= schaamt zich

Toevallig wederkerend werkwoord

Is een werkwoord waar soms een wederkerend voornaamwoord bij hoort (zich, me, je, ons)

zich ergeren, zich snijden, zich abonneren

Zij ergert zich aan mijn rommelige kamer.

Lijdend voorwerp=zich

Mijn rommelige kamer ergert haar.

Zo vind je het toevallige wederkerende werkwoord:

In plaats het wederkerende voornaamwoord kun je een ander persoon of een ding invullen.

Of je kunt meestal 'zelf' vastplakken aan het wederkerend voornaamwoord.

Marie snijdt zich

Marie snijdt zichzelf

Marie snijdt de taart

Aan de slag!

Maken opdracht 1en 2

Vanwege het arrestatiebevel houden we ons voorlopig schuil in de heuvels.

pv=

ow=

wg=

Opdracht 1 

1   ow = we 

wg = houden ons schuil 

2   ow = rivieren 

wg = blijken zich te vertakken 

3   ow = jullie 

wg = Willen je bemoeien  

4   ow = Herman 

wg = verslikte zich 

5  ow = je 

wg = sloof je uit 

6  ow = ik 

wg = versprak me 

Opdracht 2 

1  ow = supporters 

wg = hebben zich misdragen (verplicht wederkerend) 

lv = -- 

2  ow = ik 

wg = kan vermaken (toevallig wederkerend) 

lv = me 

3  ow = u 

wg = Zou kunnen lenen (niet-wederkerend) 

lv = uw elektrische heggenschaar 

4  ow = De secretaresse 

wg = herinnert (niet-wederkerend) 

lv = haar chef 

5  ow =je  

wg = Heb gesneden (toevallig wederkerend) 

lv = je 

6  ow = De goede toetsresultaten van mijn eersteklassers 

wg = verheugen (niet-wederkerend) 

lv = mij 

Opdracht 3 

1  

ow = de kameleon 

ng = is [een bekende hagedissensoort] geworden 

bwb = Door de jeugdboeken over het motorbootje  

2  

ow = Jobs spijkerbroeken 

ng = bleken [te klein] geworden 

mv = hem 

bwb = Na de zomervakantie 

3  

ow = ik 

wg = heb verwond 

lv = me 

bwb = Bij het snoeien van de doornstruiken 

bwb = behoorlijk 

4 ow = Wij 

wg = verheugen ons 

bwb = samen met alle fans 

bwb = over de successen van het Nederlands korfbalteam 

5  ow = Eliane 

ng = komt [erg gespannen] voor 

mv = mij 

bwb = Door die rode vlekken in haar hals 

6  ow = jouw opa 

wg = Kan zich herinneren 

lv = de Tweede Wereldoorlog 

bwb = nog