ot blok 2 samenstelling/afleiding (3-6 rvl)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

Over taal blok 2

woordvorming

samenstelling/afleiding

Lesdoelen

Na deze les: 

- Weet je het verschil tussen een samenstelling en een afleiding.

- Weet je wat een achter- en voorvoegsel is.

- heb je geoefend om de verschillen te ontdekken. 

Groente die je door de soep kunt doen:

1. groentensoep
2. soepgroenten

Water dat uit de kraan komt:

1. kraanwater
2. waterkraan

Waar speel je een spelletje op?

1. spelcomputer
2. computerspel

Een tegel die op de vloer ligt:

1. tegelvloer
2. vloertegel

Wat valt je op bij de betekenis?

Spelcomputer - computerspel

Groentesoep - soepgroenten

kraanwater - waterkraan

tegelvloer - vloertegel

Het laatste woord van de samenstelling is het woord dat de betekenis aangeeft.

eettafel
salontafel

bijzettafel

zijn allemaal soorten tafels

achter- en voorvoegsels

Achter-en voorvoegsels noemen we ook wel een afleiding. 

De delen van een afleiding kunnen niet allemaal zelfstandig voorkomen. Bijvoorbeeld: dromerig en dagelijks of herindelen. Ze veranderen het kernwoord.

Van een samenstelling kunnen alle delen ook zelfstandig voorkomen. Bijvoorbeeld: droomreis en dagdroom. 

Voorvoegsel

Er zijn woorden met een stukje ervóór, 

dat is een voorvoegsel.

Dus:

onaardig betekent niet aardig

Bijvoorbeeld: het stukje on- betekent niet.

Veelvoorkomende voorvoegsels

Voorbeeld

a-: niet

anti-: tegen

non-: niet

mis-: verkeerd, fout

wan-: slecht, verkeerd

her-: weer, opnieuw

ex-: niet meer

mini-: heel klein

inter-: tussen 2 of meer gebieden

asociaal

antipthie

non-actief

misdragen

wantoestand

herinrichten

ex-man

minibus

interland 

Achtervoegsels

Door het achtervoegsel kan de betekenis van het woord veranderen. Het achtervoegsel is meestal geen echt woord, maar geeft het kernwoord een andere betekenis.

liefde - liefdevol

eten - eetbaar

Achtervoegsels

Veelvoorkomende achtervoegsels:

-aard, -isch, -ing, -ig, -sel, -loos, -vol, -lijk, -aar, -lijk, -heid, -teit, -baar, -atie.

Weet jij een voorbeeld?

Betekenis achtervoegsels

-loos: waardeloos = zonder waarde

-vol: smaakvol = met veel smaak

-vol: waardevol = met veel waarde

-lijks: wekelijks = elke week

Wat betekenen deze achtervoegsels? Loos = zonder, vaak moet je betekenis uit de context halen (de hele zin).

-(i)teit biodiversiteit

-kundig vakkundig

-(e)lijk wetenschappelijk

-rijk waterrijk

-vaardig slagvaardig

-wekkend angstwekkend

-achtig kinderachtig

-baar onoplosbaar

-eus nerveus, matineus

-heid werkloosheid

-ief subjectief

-ig gelukkig

-isme socialisme

Veelvoorkomende achtervoegsels

Voorbeelden 

blijheid

duidelijk

afdeling

aardig

aansteker

eigenaar

aaibaar

fantastisch

Huiswerk

Maak opdracht 3 tm 6

blz 86 / 87