Poëzie les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Poëzie les 2

Strofevormen en het sonnet, het metrum

Enjambement

De zin loopt door op de volgende versregel

Versregels komen niet altijd overeen met zinnen. Een zin kan langer of korter zijn dan de versregel. De dichter zet bewust pauzes op bepaalde plekken, zodat je erbij stil gaat staan. 

Tijdelijk - Tim Hofman

Koud - Remco Campert

Zij - Cilia Sturkenboom

Strofe, couplet en refrein

Strofe = een geheel van versregels tussen twee witregels

Couplet = één van een aantal in een gedicht of lied gelijkvormige strofen, al dan niet het refrein

Refrein = gelijke woorden of versregels die tussen de opeenvolgende coupletten van een gedicht of lied telkens herhaald worden.

Distichon

een strofe van twee versregels

Terzine

Een strofe van drie versregels 

In een sonnet heten de twee drieregelige strofen een 'terzet'

Kwatrijn

Een strofe van vier versregels

Kwintet

Een strofe van vijf versregels

kwatrijn

terzine

terzine

kwintet

kwintet

Sextet, septet, octaaf

Sextet = een strofe van zes versregels

Septet = een strofe van zeven versregels

Octaaf = strofe van acht versregels

Vrije rijm

een gedicht zonder strofebouw en/of vast ritme

Sonnet

Sonnet = gedicht met vast aantal van veertien versregels

Het Italiaanse sonnet

Is verdeeld over twee kwatrijnen (samen een octaaf) en twee terzetten (samen een sextet). Het heeft een vast rijmschema: abba, abba, cdc, dcd

Na twee kwatrijnen zit een wending, bijvoorbeeld een tegenstelling of conclusie

Het Engelse sonnet

Is verdeeld over drie kwatrijnen en een distichon: heeft als rijmschema: abab, cdcd, efef, gg

Na drie kwatrijnen zit de wending, bijvoorbeeld een conclusie of pointe. 

Versvoet, scanderen, metrum

Versvoet = een combinatie van zwakke (onbeklemtoonde) en sterke (beklemtoonde) lettergrepen met soms nog een zwakke lettergreep erachter.

Scanderen = ritmisch uitspreken van dichtregels, met één sterke lettergreep per versvoet. Sterke lettergrepen geef je aan met liggende streepjes, zwakke met boogjes/ v'tjes

Metrum = regelmatige afwisseling van sterke en zwakke lettergrepen bestaande uit versvoeten van twee en drie lettergrepen.

Elisie en epenthesis

ter wille van het metrum wordt af en toe een lettergreep ingekort door een klinker (en soms enkele medeklinkers) weg te laten. 

't, 'k, kindren, wandlen enz.

Epenthesis is het tegenovergestelde: melluk, berrug.