H2 en H3 Kloosters en kerken

• Kua
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H2 Kloosters en kerken

H3 Het goddelijk licht 

blz 18 t/m 33

Korte herhaling voorgaande stof:

- Drie standen maatschappij: feodale maatschappij

- Bijbel: oude en nieuwe testament

- Kerk van Rome; kruistochten. 

- kathedraalscholen

- Gilden

- cartografie 

- contacten overzee: christelijke en arabische geleerden

                   ROMAANS & GOTIEK

Cultuur van de kerk - Bouwkunst

Romaanse bouwkunst - hoge middeleeuwen (1000-1250)

Gotische bouwkunst - late middeleeuwen (1250 - 1500)

Vooral kerken en kloosters

Romaanse kerk (Romaans)

Gotische kerk (Gotiek)

Romaans

Gotiek

Tegen ca. 1000 was bijna heel West-Europa bekeerd tot het __________________. Hoewel de het bestuur van Kerk en staat gescheiden was, probeerde de __________________ overheid greep te krijgen en te houden op de koningen en de benoeming van de keizers. Andersom deden ook de wereldlijke heersers hetzelfde met de benoemingen van geestelijken. Het was ook niet ongebruikelijk dat het geestelijke ambt overgeërfd werd van vader op zoon. Daarnaast was de kerk verantwoordelijk voor ________________ en opvoeding van burgers. Op die manier werd het hele culturele leven doordrongen van het christelijke _________________.

SLEEPVRAAG - VUL IN

christendom

kerkelijke

scholing

geloof

Op welke manieren werden aan de ongeletterde gelovigen de Bijbelverhalen duidelijk gemaakt?

timpaan

laatste oordeel

romaans beeldje

Leg uit waarom romaanse kunstenaars weinig belang hechten aan een realistische weergave van mensfiguren.

Kloosters 

Romaans:

• gesloten, solide en sober
• dikke muren
• ze lijken op vestingen
• horizontale lijnen benadrukken massieve uiterlijk
• weinig decoratie

plattegrond kloostercomplex van Sankt Gallen

Plattegrond van Romaanse kerk 

op basis van Latijns kruis.

boekverluchtiging /// middeleeuwse illustraties

- uitleg (niet veel mensen konden lezen ==> diende om met name de religieuze boodschap uit te leggen)

- voorbeelden of aanvulling van de tekst

- ter decoratie: boek mooier maken, versieren;

- lege plekken opvullen of aanbrengen structuur in de tekst

- statussymbool: hoe mooier geïllustreerd , des te kostbaarder

• Een reliek is een overblijfsel van heilige of van iets wat een heilige heeft aangeraakt. 
  
• Ze worden vaak in zeer kostbare houders (reliekschrijnen) bewaard. 
  
• Aanraken van een reliek zou genezende werking hebben.
  
• Kerk stichten? Reliek nodig!

Reliek en reliekhouder 

Voorbeelden van relieken

Welke uitspraak hoort niet bij een relikwie en reliekhouder?

1. Behalve de eigen parochianen kwamen er ook veel gelovigen uit de omgeving om een volle aflaat te verdienen. Die toeloop van buiten leverde de parochie extra inkomsten op.
2. In een reliekhouder bevinden overblijfselen van een heilige of van een voorwerp dat met Christus of met een heilige in aanraking is geweest.
3. In een reliekhouder bevindt zich de ziel van een heilige. De ziel van een heilige staat voor het 'goed' en kan het kwaad bij een mens verdrijven.
4. Een relikwie is in het bijzonder een stukje van de kleding of van het gebeente.

Belangrijkste kloosterordes in de middeleeuwen

Benedictijnen                      Cisterciënzers               Franciskanen

benedictus 

529 ora et labora

bernardus van Clairveaux

1100 

Fransiscus van Assisi , bedelorde

1210

Bernardus van Clairvaux

uit kritiek op kerk: 'die zijn stenen bedekt met goud, terwijl de kinderen niets hebben om zich mee te kleden'

Daarom eenvoudige kloosters en kerken afgezonderd van samenleving (dus geen pelgrims en donaties!)

BENEDICTIJNERS

CISTERCIENZERS

Vanaf de elfde eeuw, het begin van het romaans in de architectuur, worden de kerken steeds groter. 

Wat is daarvan de reden geweest?

Er breekt een periode van rust en welvaart aan, waardoor de steden beginnen te groeien. Onder invloed van de Kerk maken veel mensen pelgrimstochten naar de heilige steden (o.a Rome, Santiago de Compostella). De toenemende bevolking en pelgrims hebben behoefte aan steeds grotere kerken. Bovendien waren de burgers trots op hun steden en een kathedraal was een statussymbool waarmee een stad zich onderscheidde.

ROMAANS

GOTIEK

GEWELFBOUW

DUNNERE MUREN

DIKKE MUREN

SPITSBOGEN

RONDBOGEN

GROTE VENSTERS

KLEINE VENSTERS

KRUISRIBGEWELF

SKELETBOUW

TONGEWELF

HORIZONTAAL GEBOUWD

VERTICAAL GEBOUWD

STEUNBEREN

PINAKEL

LUCHTBOGEN

GESLOTEN, LOMP, LOG

OPEN EN SIERLIJK

ARCHITECTUUR

• Spitsbogen 
  
• Luchtbogen en steunberen 
  
• Kruisribgewelf 
  
• Skeletbouw, begin van gotiek 
  
• Pinakels 
  
• Spuwers 
  

GOTIEK

De kathedraal

Britse bouwkunst

Kerkgevels zijn breder, meer horizontaal beeld.

Kruisribgewelven worden zeer gecompliceerd.  

Ten zuiden van de Alpen

In Italië is de gotiek niet veel gebruikt

In het noorden van Spanje is een aantal gotische kerken gebouwd.

Zuidelijker: invloeden van de Moorse cultuur (islamitische kunst en decoratie).

mudejarstijl (Moors-gotisch)

baksteen, hoefijzervormige bogen, blinde bogen, arabesken (spanningsboog),

interieur: stucwerk, keramiektegels, inlegwerk

Kathedraal van Wells (1175-1490)

Iglesia de San Salvador, Teruel (ca. 1325)

Meer informatie: 

Op het youtube kanaal van BelpaeseNL vind je veel informatieve video's over KUA onderwerpen.

Kijk maar eens naar de playlist over de middeleeuwen!

0