P1. Van vorstendommen tot kolonie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Nederland en Indonesië

Nederland en Indonesië

§ 1 Van vorstendommen tot kolonie

Les 1

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Sleep de punaise naar Nederlands-Indië (Indonesië):

Wie ontdekte de zeeweg naar Indië?

1. Columbus
2. Magelhaen
3. Cortez
4. Vasco da Gama

Wie was de eerste Nederlander in Indonesië?

1. Cornelis de Manhout
2. Columbus
3. Cornelis de Houtman
4. Indonesië was al ontdekt

Wat zochten Europeanen in de 15e eeuw in het oosten?

1. Slaven
2. Specerijen
3. Grondstoffen
4. Witte stranden

Uit hoe veel eilanden bestaat Indonesië?​

1. ca 1000
2. ca 5000
3. ca 6000
4. ca 16000

Wat wordt er bedoeld met de naam Indië?

1. India
2. Indonesië
3. Aziatische kusten
4. Amerikaanse kusten

Leerdoelen

• Je kunt culturele, economische en politieke kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders.
• Je kunt beschrijven hoe de VOC handel dreef in Oost-Indië.

A. De Indische eilanden vóór 1600

Alle eilanden van Indonesië. Samen ruim 50 keer zo groot als Nederland.

Indonesië is een archipel =

een eilandengroep

Nederlandse kaart van de Molukken, gemaakt rond 1600

Culturele invloeden

• Voor de komst van de Europeanen (rond 1600) vormden de eilanden(groepen) van Indonesië geen eenheid. 

• Vanaf de 2e eeuw kwam op de Indonesische eilanden(groepen) de handel met het vaste land van Azië op gang. 
• Deze contacten met anderen zorgden voor verschillende culturele invloeden.

Achtergrond: 

Batik, symbool van Indonesische identiteit

Culturele invloeden

• Nieuwe invloeden en gewoonten werden overgenomen uit o.a. India en China.  Het hindoeïsme en boeddhisme beïnvloedde de gewoontes. 
• Taal, religie en schrift werden overgenomen door delen van de Indonesische bevolking.
• Vanaf de 16e eeuw werd de Islam de belangrijkste godsdienst. 

Bekijk ope volgende pagina de Boeddhistische tempel Borobudur op Java. Gebouwd tussen 750 en 850. 

Vorsten en sultans

• In de loop van de eeuwen ontstonden verschillende staten die bestuurd werden door een (Islamitische) vorst of sultan. 
• Er waren wetboeken, belasting en er werden oorlogen gevoerd.
• Er werd veel handel gedreven, maar de meeste inwoners waren boeren. 

Steen van Tugu bij Jakarta met een tekst over koning Puranavarman.

B De VOC in Oost Indië

• Tot 1596 wisten alleen de Portugezen de route naar Azië over zee. 
• In 1596 verscheen het eerste Nederlandse schip in de haven van Bantam.
• Daarna gingen er al snel meer Nederlandse handelaren naar Azië. Er was veel onderlinge concurrentie!

• Hollandse kooplieden willen ook de zeeroute ontdekken...
• Willem Barentsz  probeerde in 1596 langs het noorden. Dat mislukte en kwamen vast te zitten op Nova Zembla  
• Uiteindelijk lukt het De Houtman om de Oost te bereiken. 

Hoe kom je in Indië? Via het noorden of het zuiden? 

De VOC

• Tegen de concurrentie bedacht het bestuur van de Republiek samen met de kooplieden samen een oplossing: In 1602 richtten ze de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) op.
• De VOC kreeg van de regering een handelsmonopolie: alleenrecht om handel te voeren.

Iedereen kon een aandeel kopen in de VOC. Zo werd de VOC een bedrijf van "alle" Nederlanders. De winst werd verdeeld over alle aandeelhouders. 

Aandelen 

• De VOC was de eerste multinational ter wereld.
• Iedereen kon aandelen kopen van de VOC. Zo was er altijd voldoende geld beschikbaar.
• Voor deze aandelen kregen de eigenaren dividend, zijn deelden in de winst van de VOC

Iedereen kon een aandeel kopen in de VOC. Zo werd de VOC een bedrijf van "alle" Nederlanders. De winst werd verdeeld over alle aandeelhouders. 

De VOC

• De VOC stichtte handelsposten op Java en andere Indische eilanden. Maar ook in India, China en Japan. 
• De belangrijkste handelspost werd Batavia op het eiland Java.

Prent van Batavia

Onderdrukking en geweld

• De VOC kreeg van de regering ook het recht om oorlog te voeren, verdragen te sluiten en forten te bouwen.

     De Banda-eilanden:

• In 1621 dwong de VOC zo de Bandanezen om alleen nog met de VOC te handelen. Toen de Banadanezen toch met anderen bleven handelen werden alle 15.000 bewoners van Banda vermoord of als slaaf verkocht. 

0

Nederland en Indonesië

Wat is een politiek kenmerk van Indonesië vóór 1600?

Een politiek kenmerk gaat over macht, bondjes of bestuur

1. Bestuurd door Nederlanders
2. Bestuurd door vorst of sultan
3. Democratie
4. Bestuur door Portugezen

Welke culturele kenmerken horen bij Indonesië vóór 1600?

Een cultureel kenmerk gaat over: taal, geloof, gebruiken, kunst etc. 

1. Mensen waren moslim.
2. Mensen waren christelijk.
3. Mensen waren joods.
4. Mensen waren hindoes.

De VOC had een aantal rechten.
Wat zijn rechten van de VOC?

1. De VOC mocht oorlog voeren
2. De VOC mocht verdragen sluiten
3. De VOC mocht forten bouwen
4. De VOC mocht als enige handel drijven met Azië

Wat is een aandeel?

1. Een stukje van een bedrijf (de VOC)
2. Een goede daad die je verricht
3. Een kist met handelsgoederen
4. Een vrijwillige bijdrage

En nu?

- Je maakt eerst een  opdracht over JP Coen

- Klaar? werken aan de opdrachten in Memo; paragraaf 1.1 A en B

- Weer klaar? Test jezelf van paragraaf 1

C De kolonie Nederland-Indië

Werken op een plantage op Java

Leerdoel

• Je kunt uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde. 

Nederlands-Indië

• In 1798 ging de VOC failliet. De Nederlandse staat neemt dan alle bezittingen, schulden en ook het bestuur van de handelsposten in Oost-Indië van de VOC over. 
• De overgenomen gebieden werden toen een kolonie van Nederland: Nederland-Indië. 

Modern Imperialisme

Rond 1800 begon het modern imperialisme: 

• Europese landen wilden een zo groot mogelijk rijk en veroverden daarom heel veel grondgebied van Azië en Afrika. 

Verdeling van kolonies rond 1900

Modern Imperialisme

Drie oorzaken modern imperialisme:

1. Grondstoffen voor de industrie
2. Afzetmarkt voor producten
3. Een groot rijk gaf aanzien
4. Europese cultuur verspreiden

De kathedraal van Jakarta, het Santa Maria Pelindung Diangkat Ke Surga is een groot katholiek kerkgebouw in de Indonesische stad Jakarta.

Het KNIL

• Nederland richtte het KNIL op om het gebied in Oost-Indië te kunnen uitbreiden. 
• Koninklijk Nederlands Indisch Leger
• Het KNIL veroverde veel eilanden; Nederland noemde dat 'pacificatie'; brengen van vrede.
• De bevolking van de eilanden kwam meestal in opstand, maar opstand werd hard neergeslagen. 

Het koloniaal bestuur

1. Er was een indirect bestuur in de veroverde eilanden. > Inheemse bestuurders (regenten) bleven op hun plaats om samen met dorpshoofden de bevolking aan te sturen.
2. De regenten werden aangestuurd door Nederlandse ambtenaren. De hoogste Nederlandse bestuurder was de gouverneur-generaal. 

Waarom? Eerdere oorlogen hadden laten zien dat de bevolking beter 'luisterde' naar hun eigen leiders .

C De kolonie Nederlands-Indië

het koloniale bestuur

• Hiernaast zie je het bestuur van Indonesië.
  
• Het indirecte bestuur was voordelig voor Nederland, want er waren maar weinige Nederlandse ambtenaren nodig om de enorme kolonie te besturen.