T6-Regeling-BS 6 Zintuigenstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Het zintuigenstelsel

leerdoel 6.1

Je kunt de werking van zintuigen beschrijven en de relatie van het zintuigstelsel met het zenuwstelsel beschrijven. 

Organen voor prikkelverwerking

• Verschillende organen met specifieke zintuigen voor het waarnemen van diverse prikkels.
  
  
• Zetten prikkel om in een impuls.
  
  
• Bijvoorbeeld: Oren bevatten het gehoorzintuig en het evenwichtszintuig.

En pijnreceptoren

Receptoren

Verschillende soorten receptoren

• Mechanische receptoren
• Chemische receptoren
• Temperatuurreceptoren
  
• Pijnreceptoren
• Lichtreceptoren

Mechanische receptoren

• Reageren op verschillende vormen van mechanische energie (druk, tast).
  
  
• Prikkel wordt waargenomen als het celmembraan bewogen wordt.

In de afbeelding zie je de trilharen die in het slakkenhuis zitten. Als de stijgbeugel tegen het venster tikt dan komt de vloeistof in beweging en wordt de prikkel waargenomen.

Mechanische receptoren

Chemische receptoren

• Reageren na binding met moleculen
  
  
• Smaak: opgeloste moleculen
  
  
• Reuk: moleculen uit de lucht

Temperatuur- receptor

• Liggen in de huid.
  
  
• Reageren wanneer de temperatuur onder of boven de normwaarde van 37 graden komt.

Pijnreceptoren

Reageren als de prikkels extreem worden/zijn zoals hitte.

Kan ook reageren op chemische
verbindingen bij beschadiging of
ontsteking van weefsel.

Lichtreceptoren

• Liggen in het netvlies
  
  
• Reageren op contrasten
  (staafjes)
  
  
• Reageren op kleuren
  (kegeltjes)

Het oog wordt uitgebreid behandeld in basisstof 2

(fotoreceptoren)

Prikkeldrempel

Een impuls ontstaat: 

alleen als de prikkel de drempelwaarde overschrijdt.

De prikkel moet daarom : 

- de juiste zijn 

(adequate prikkel), 

- sterk genoeg zijn.

Gewenning / adaptatie

Ontstaat bij dagelijkse blootstelling aan een prikkel.

bijv. kleding dragen.

De zintuigcellen geven de prikkel nog wel door maar worden steeds minder gevoelig voor de prikkel, de impulsfrequentie neemt af.

Ook de hersenen reageren niet meer altijd op de impulsen

Adequate prikkel 

De prikkeldrempel van geluid is laag voor de mechanische receptoren in het slakkenhuis.

Geluid is de adequate prikkel voor deze receptoren.

Als je dicht bij een bas staat dan voel je de trillingen ook door je lijf

De prikkeldrempel van de mechanische receptoren in de huid voor geluidsgolven ligt veel hoger. Dit is een niet-adequate prikkel

Huiswerk

Opdracht 1 ™ 4 en 6

doorlezen bs 2 Het oog