9. Vruchtbaar worden

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Vruchtbaar worden

Startopdracht:

• Ga rustig volgens de plattegrond.
  
• Zit start klaar met je boek, schrift en pen.
  

• Lees blz. 28

Planning:

• Verder met voortplanting (vandaag basisstof 3)
• Vandaag vorming zaad en eicellen -
• Huiswerk plannen

Lesdoel vorige les:

• Aan het einde van de les kan je 1 ding benoemen wat er verandert in de puberteit.

• Aan het einde van de les weet ik wat hormonen zijn en wat deze doen. 

Lesdoel vandaag:

• Je kunt uitleggen hoe zaadcellen en eicellen worden gevormd.

• Je kunt de menstruatiecyclus beschrijven.

HORMONEN

•  Hormonen zijn stoffen die de werking van organen regelen.

• Vanaf de puberteit maakt je lichaam geslachtshormonen.
• In de eierstokken rijpen eicellen en de teelballen maken zaadcellen.
• Vanaf dat moment ben je vruchtbaar.

 Bij een bevruchting komen een zaadcel en een

eicel samen. Hierdoor kan een nieuw mens ontstaan.

Hormonen van de hypofyse - Groeihormoon (GH)

Hormonen van de bijnieren -

Cortisol (stresshormoon)

VORMING ZAADCELLEN

• Vanaf de puberteit maken de teelballen (liggen in de balzak) miljoenen mannelijke geslachtscellen: de zaadcellen (spermacellen). 
•  De temperatuur in de balzak is iets lager dan die in de buik. WAAROM???
• De zaadcellen worden tijdelijk opgeslagen in de bijballen. 
• De zaadleiders vervoeren de zaadcellen.
• De zaadblaasjes en de prostaat voegen vocht toe aan de zaadcellen (sperma). Het vocht uit de zaadblaasjes bevat voedingsstoffen voor de zaadcellen.
• Bij de prostaat komen de zaadleiders uit in de urinebuis.
• De urinebuis vervoert sperma en urine, maar niet op het zelfde moment.
• Bij een man worden er tot op hoge leeftijd zaadcellen gemaakt. 

RIJPING EICEL

• Al bij de geboorte zitten bij een vrouw honderdduizenden onrijpe eicellen (geslachtshormonen) in de eierstokken.
• Vanaf de puberteit rijpt ongeveer één keer per 28 dagen een eicel. (ovulatie/eisprong)
• De eicel gaat door de eileider naar de baarmoeder.
• Een eicel blijft na de ovulatie maximaal één dag in leven. 

Daarna sterft hij af. (je wordt ongesteld)

• Als de eicel wordt bevrucht door een zaadcel, 

blijft hij wel leven. (je bent zwanger)

MENSTRUATIECYCLUS (+/- 28 dagen)

De baarmoeder wordt klaargemaakt voor een mogelijke zwangerschap.

In afbeelding 2 zie je de dikte van het slijmvlies van een vrouw gedurende vijf weken.

MENSTRUATIECYCLUS (+/- 28 dagen)

• Als een meisje net begonnen is met menstrueren, is de cyclus vaak niet telkens even lang.

• Wanneer een vrouw tussen de 40 en 60 jaar oud is, worden steeds minder geslachtshormonen aangemaakt. De vrouw komt dan in de overgang. 
• Uiteindelijk rijpen er geen eicellen meer. De vrouw kan dan niet meer zwanger worden.
• Ze wordt dan ook niet meer ongesteld. Dit noem je de menopauze.

MENSTRUATIEMIDDELEN

Om het slijmvlies en het bloed tijdens de menstruatie op te vangen, zijn verschillende middelen beschikbaar.

                                       Maandverband - inlegkruisje -  menstruatieondergoed - tampon - menstruatiecup 

MENSTRUATIECYCLUS (+/- 28 dagen)

Er zijn meisjes en vrouwen die voor of tijdens de menstruatie klachten hebben. 

• zenuwachtig, verdrietig, chagrijnig, afwezig
• hoofdpijn, buikpijn, rugpijn, spierpijn 

Vraag 1. 

Vraag 1. 

A Hierin liggen de teelballen en de bijballen = 1

B Loopt door de penis en vervoert urine en sperma. = 4

C Produceren zaadcellen. = 3

D Slaan zaadcellen tijdelijk op. = 2 

E Vervoeren zaadcellen naar prostaat en zaadblaasjes. = 6

F Voegen vocht met voedingsstoffen toe aan zaadcellen. = 5

Vraag 2 A + B

Eicellen rijpen vanaf de puberteit

A Deze vervoeren eicellen. = 3.

B Hierin kan een bevruchte eicel 

zich ontwikkelen tot een kind. = 1.

C Hierin rijpen eicellen. = 2.

Vraag 2 A + B

Vraag 3 A.

Vraag 3 A.

ovulatie / eisprong

Vraag 3 B. 

Vraag 3 B.

◯C ongeveer één keer per vier weken

Vraag 4. A.

Vraag 4. A

menstruatie / ongesteld zijn

Vraag 4. B.

Vraag 4. B

De menstruatie vindt plaats als een eicel wel / niet bevrucht is.

Vraag 4. C.

Vraag 4. C

• zenuwachtig, verdrietig, sacherijnig, afwezig

• hoofdpijn, buikpijn, rugpijn, spierpijn

Vraag 5. A + B + C

Vraag 5. A + B + C

A. 28 dagen

B. op dag 1

C. op dag 14

Vraag 6. A

Vraag 6. A

A Breng je in de vagina in, waar hij = 2

B Draag je als gewone onderbroek en = 1

C Plak je in je onderbroek, waardoor de = 3

 D Stop je in de vagina, waar hij het slijmvlies en bloed opzuigt. = 4

Vraag 6. B

Vraag 6. B

Een vrouw in de menopauze / overgang heeft geen menstruatiemiddelen meer nodig.

OM TE ONTHOUDEN:

6 Je kunt uitleggen hoe zaadcellen en eicellen worden gevormd.

• Zaadcellen zijn geslachtscellen van de man.

– De productie van zaadcellen begint in de puberteit onder invloed van

geslachtshormonen.

• Bijballen: tijdelijke opslag van zaadcellen.

– De temperatuur in de balzak is iets lager dan die in de buik. Dat is gunstig voor

de ontwikkeling van zaadcellen (spermacellen).

• Zaadblaasjes: voegen vocht en voedingsstoffen toe aan de zaadcellen.

• Prostaat: voegt vocht toe aan de zaadcellen.

• Sperma: zaadcellen met vocht uit de zaadblaasjes en de prostaat.

• Eicellen zijn vrouwelijke geslachtscellen.

– De rijping van de eicellen begint in de puberteit onder invloed van

geslachtshormonen.

• Ovulatie (eisprong): het vrijkomen van een eicel uit een eierstok.

– Als de eicel bevrucht is, kan hij zich in de baarmoeder ontwikkelen tot een kind.

OM TE ONTHOUDEN:

Je kunt de menstruatiecyclus beschrijven.

• Baarmoeder: is vanbinnen bekleed met slijmvlies.

– In het slijmvlies kan een bevruchte eicel zich vastzetten en uitgroeien tot een

kind.

• Menstruatie (ongesteld zijn): afstoten van slijmvlies en bloed.

– Gebeurt wanneer de eicel niet bevrucht is.

– Slijmvlies en bloed worden via de vagina afgevoerd.

• Menstruatiecyclus: het terugkerende opbouwen en afstoten van slijmvlies.

– Eén cyclus duurt gemiddeld 28 dagen (vier weken).

– dag 1: begin van de menstruatie, afbraak slijmvlies

– dag 5 (ongeveer): begin opbouw slijmvlies

– dag 14 (ongeveer): eisprong (ovulatie)

– dag 28: laatste dag van de cyclus, einde opbouw slijmvlies

OM TE ONTHOUDEN:

Menstruatiecyclus: is aan het begin vaak onregelmatig.

• Overgang: er worden minder hormonen aangemaakt die zorgen voor de rijping van

eicellen.

– bij vrouwen tussen de 40 en 60 jaar

– menopauze: als er geen eicellen meer rijpen, een vrouw heeft dan geen

menstruaties meer

• Er zijn verschillende middelen om slijmvlies en bloed tijdens menstruatie op te

vangen:

– maandverband (wegwerp en herbruikbaar)

– menstruatieondergoed

– tampon

– menstruatiecup