Omgaan metlLastige cursist

• EHBO
• Beroepsopleiding

Omgaan met lastige cursist

Wanneer is iets ongewenst gedrag?

Wat te doen bij ongewenst gedrag?

Door: Gytha Verzijlbergh

Planning

Omgaan met ongewenst gedrag:

• Wat is ongewenst gedrag?
• Ervaringen ongewenst gedrag
• Hoe te handelen bij ongewenst gedrag?
• Preventie ongewenst gedrag

Diepgang vanuit onderzoeken uit het onderwijs

Stelling:
Omgaan met ongewenst gedrag, appeltje eitje!

Eens

Oneens

Omgaan met ongewenst gedrag

Passend onderwijs vraagt veel van het vermogen van leerkrachten om maatwerk te leveren in situaties waarin de verschillen tussen kinderen groot zijn (Oostdam, 2009). Zowel beginnende als ervaren leerkrachten in het basisonderwijs geven in verschillende onderzoeken aan dat zij handelingsverlegenheid ervaren op een bepaald aspect van omgaan met verschillen, namelijk het omgaan met ongewenst gedrag van leerlingen (Goei & Kleijnen, 2009; Van der Wolf & Beukering, 2009; Onderwijsraad, 2010). Leerkrachten zien zichzelf in hoge mate als verantwoordelijk voor de leerprocessen in de groep, maar voelen zich regelmatig niet bij machte adequaat te reageren op ongewenst gedrag met gevoelens van onmacht, onzekerheid en incompetentie als mogelijk gevolg. Deze handelingsverlegenheid raakt leerkrachten in de kern van hun professionaliteit, júist omdat zij zich zo verantwoordelijk voelen voor het creëren van een optimaal leerklimaat in hun groep (Goei & Kleijnen, 2009).

Ervaring zegt dus niets...

Wat is ongewenst gedrag?

Ongewenst gedrag - Definities

“een schending van een formele of informele regel, waaronder zowel ernstige criminele daden of het duidelijk geen respect tonen voor algemeen geldende normen van geaccepteerd gedrag vallen, als meer heimelijk en voorbijgaand oppositioneel en kwetsend gedrag” (Olweus, Block en RadkeYarrow, 1986)

In algemene zin te definiëren als: 

“... handelingen van leerlingen (= cursisten)..., waarbij sprake is van een schending van een formele of informele regels" (Koer & Oostdam, 2014)

"Ongewenst gedrag is onderling gedrag dat als als bedreigend, vernederend of intimiderend wordt ervaren" (AN-i, geraadpleegd op 17-01-2022)

Ongewenst gedrag

• De brede definitie impliceert dat ongewenst gedrag situationeel, relationeel, fluctuerend en relatief bepaald is (Van der Wolf & Beukering, 2007). 

• Het gedrag is afhankelijk van de situatie en de onderlinge relatie tussen betrokken personen, is niet altijd in dezelfde mate aanwezig en hoeft niet continu als problematisch te worden ervaren. 

• Daarbij is tevens het principe van 'transactionaliteit' van toepassing: een betreffende cursist ontlokt bepaald gedrag bij zijn medecursist(en) en/of instructeur, maar omgekeerd ontlokken zij op hun beurt bepaald gedrag bij de cursist (Van der Wolf & Beukering, 2007; Oostdam, 2009).

Ongewenst
gedrag

Noem zo veel mogelijke voorbeelden van ongewenst gedag

Stelling:
Ongewenst gedrag heeft een positieve intentie

Waar

Niet Waar

Ongewenst gedrag

• Stelling: Ongewenst gedrag heeft een positieve intentie

• Juiste antwoord (kijkend vanuit psychologisch oogpunt):
• = Waar...

• Intentie is iets anders dan het zichtbare gedrag...
• Intentie vanuit persoon = positief
• Zichtbare gedrag = ongewenst => negatief...

Ongewenst gedrag - Gevolgen

• Ongewenst gedrag kan verschillende negatieve gevolgen hebben: 

• Leefklimaat negatief beïnvloeden (veiligheid binnen de groep);
• Leerklimaat negatief beïnvloeden;
• Leerprestaties van andere cursisten kunnen lijden onder het (ver)storende gedrag in de klas;
• Docenten ondervinden stress;
• (Onderwijsraad, 2010)
  

Ervaringen -
ongewenst gedrag

Wat gedaan bij ongewenst gedrag?

Benoem het gedrag + maatregel

Ongewenst gedrag - handelen

• Zoek dialoog op
• De veroorzaker (direct) aanspreken wanneer dat mogelijk is. 
• Het doel van het gesprek is om duidelijk te maken dat een grens is overschreden. 
• Gewenste uitkomst is dat het ongewenste gedrag zich in de toekomst niet meer voordoet. 
• Wat in het verleden is gebeurd  = gebeurd

• Oplossingsgericht handelen

Hoe zou je ongewenst gedrag kunnen voorkomen?

Ongewenst gedrag - Preventie

• Primaire preventie: het verzorgen van goed onderwijs 
• -> adequaat klassenmanagement, 
• -> aandacht voor groepsvormingsprocessen en de sociaal-emotionele status, 
• -> kwaliteit van instructie
• -> een goede leerkracht-leerling interactie
• -> het kunnen omgaan met verschillen tussen leerlingen 
• (Oostdam, 2009; Van der Wolf & Beukering, 2009; Overveld, 2012)

Ongewenst gedrag - Preventie

• Er zorg voor dragen dat gedragsregels voldoende kenbaar worden gemaakt
• => spreek bijvoorbeeld je verwachtingen vooraf uit

• Houden toezicht op het naleven van deze gedragsregels
• => al dan niet gezamelijk

Wat vonden jullie van deze les?

(Noem een top en een tip)