Les 1 - Spijsvertering de maag

• KT1 theorie
• MBO
• Studiejaar 1

Kerntaak 1 theorie

Spijsverteringskanaal

Lesindeling 

1. Welkom + Osiris 
2. Vorige les  slokdarm 
3. Lesindeling en Lesdoelen 
4.  Theorie Maag 
   
5. Zelf aan de slag 
6. Pathologie van de Maag 
7. Afsluiting en huiswerk 
   

Vorige les

Wat is er aan de hand bij een hernia diafragmatica?

Welke behandeling vindt er plaats bij reflux?

Waarom is de prognose bij een oesophaguscarcinoom zo slecht?

1: Breuk in middenrif

2: Medicijnen (maagzuurremmers) > omeprazol, pantoprazol. Leefstijladviezen

3: Omdat slokdarmkanker vaak pas in een laat stadium wordt ontdekt is 5 jaar na de diagnose ongeveer 24 procent van de patiënten nog in leven.

Vraag 

De vorige les hadden we het over de oesophagus. Dit orgaan gaat door het diafragma en mondt uit in de .....?

maag

De maag (1)

De maag (gaster): zakvormig orgaan, net onder het diafragma.
Bestaat uit een grote holte die aan de bovenzijde wordt afgesloten door een maagingang (cardia) 

De maag bestaat uit verschillende lagen met verschillende functies

• Spierlaag: Kneed voedsel, zorgt voor peristaltiek
• Slijmvlieslaag: Produceert slijm, zoutzuur en pepsinogeen
• Bindweefsellaag: Daar lopen veel zenuwen en bloedvaten 
  

Let op: De maag neemt geen voedingsstoffen op!

• Wel alcohol en sommige medicijnen

De binnenste laag van de maag heeft heel veel plooien. Hierdoor kan de maag uitrekken op het moment dat er voedsel binnenkomt

De maag (2)

De maag (gaster): op de plaats waar de maaginhoud beetje bij beetje de maag verlaat en in de dunne darm terecht komt, ligt een kringspier (Pylorus)

De binnenste laag van de maag heeft heel veel plooien. Hierdoor kan de maag uitrekken op het moment dat er voedsel binnenkomt

Maagsap

Verschillende factoren die de vorming van maagsap beinvloeden. 

De maag: vertering

Maagsap: Slijm, zoutzuur en pepsinogeen

• Slijm: Beschermt de maag tegen zoutzuur
• Zoutzuur: Zorgt voor zure omgeving, doodt bacteriën 
• Enzymen:
  Pepsine -> breekt eiwitten af. (wanneer de zuurgraad toeneemt in de maag wordt pepsinogeen omgezet in Pepsine
• Lipase -> vetsplitsend 

Intrinsieke factor

Bepaalde cellen in de maagwand vormen de zogenaamde: 
Intrinsieke factor van Castle

Verantwoordelijk voor:

• Opname van vitamine B12 in de darm (o.a. nodig voor aanmaak erytrocyten)
  

Vraag: Welke functies van de maag kunnen jullie nu opnoemen?

Functies van de maag

1. Opslaan van voedsel;
2. Secretie van maagsap;
3. Verteren van voedsel;
4. Transporteren van voedsel richting de 12-vingerige darm; 
5. Productie van de intrinsieke factor van Castle;  

Pathologie van de maag

Pak op Cumlaude de opdracht Pathologie maag erbij en vul deze in m.b.v. de informatie uit de leerstof. 

We zullen daarna deze ziekten samen doornemen. Je kunt dan je schema controleren en aanvullen. 

Oorzaken Maagpathologie 

Aandoeningen aan de maag kunnen veroorzaakt worden door:

• Maagzuur
• Virussen: Buikgriep
• Bacteriën: Helicobacter Pylori
• Verstoorde werking van de maag

 

Gastro-enteritis

Gastro-enteritis: Ontsteking van maag en darmen (buikgriep)

• Meestal door virus
• Overdracht via ontlasting -> besmette voorwerpen, handen en eten...
• Zeer besmettelijk, zelfs zonder klachten

Buikpijn, misselijkheid en braken (risico op uitdroging!)

Geen indikking van ontlasting: diarree!

Geen opname van zouten omdat ontlasting te snel passeert: verdere uitdroging

Koorts

Symptomen

Gastro-enteritis (2)

Grootste risico: Uitdroging!

• Vooral bij (zeer) jonge kinderen en ouderen
• Ook bij patiënten die braken en/of koorts hebben

Symptomen:

• Droge mond en lippen, ingevallen ogen
• Afname urineproductie
• Prikkelbaarheid en sufheid
• Ingezakte fontanel en huilen zonder tranen

Kinderen kunnen niet zelf drinken pakken en hebben een andere lichaamssamenstelling. Ouderen hebben vaak al minder dorstgevoel en gebruiken ook nog eens plastabletten waarmee zij nog meer vocht uitscheiden.

Gastro-enteritis (3)

Behandeling: Rust voor maagdarmstelsel

• Eten hoeft niet, wél drinken!
• Liever geen diarreeremmers (anders max. 2 dagen)

Gebruik van ORS: Oral Rehydration Solution/Salts

• Water, zout en glucose 

Vooral richten op preventie!

Dyspepsie

Dyspepsie: Verstoorde peristaltiek van de maag

• Voedsel blijft te lang in de maag
• Opgeblazen gevoel, misselijkheid, maagzuur
• Oorzaak onbekend (functioneel) of door ziekte (organisch)

Behandeling:

• Leefstijladviezen (niet teveel en te vet)
• Medicijnen (maagzuurremmers, anti-emetica)

Maagzweer

Maagzweer: Ulcus Pepticum

• Zweer van maagslijmvlies (ulcus ventriculi)
• Zweer van twaalfvingerige darm (ulcus duodeni)

Belangrijkste symptoom: Hevige pijn voor/na het eten

Behandeling:

• Maagzuurremmers, maagbeschermers
• Zware antibioticakuur (bij H. Pylori)

Helicobacter pylori en gebruik van NSAIDs.

Een zweer is een grote wond/beschadiging. Als daar maagzuur in komt, dan zorgt dat voor hevige pijn.

Maagzweer (2)

Complicaties:

• Maagbloeding, bloed braken
• Bloedarmoede
• Perforatie van de maag ->
    buikvliesontsteking (Peritonitis)

Peritonitis is levensgevaarlijk en extreem pijnlijk!

Maagkanker ontstaat vaak vanuit maagzweer (altijd afname van biopt)

Oorzaak ook helicobacter pylori

Bloedverlies door beschadiging bloedvaten -> anemie

Veelal uitzaaiingen naar de lever door onduidelijke symptomen en late diagnose. Overlevingskans na 5 jaar is 22%

Prognose...

Bij stadium 4 is nog maar 1% van de mensen in leven...

Medicatie bij maagpathologie

Bij de maag kennen we de volgende medicijnen:

1. Antacida
2. Secretieremmers
3. Mucosaprotectiva
4. Combinatiekuur
5. Anti-emetica
   

Opdracht: Zoek uit wat deze medicijn doen (werking)

Maagzuur: Antacida

Antacida: Verminderen hoeveelheid maagzuur door hiermee te binden (neutraliseert het maagzuur)

• Moet snel werken: Kauwtablet of suspensie
• 4-6 keer per dag (een uur na de maaltijd, voor het slapen)
• Kunnen zich binden aan andere medicijnen
  
• Vaak combinatiepreparaat (zouten + algeldraat)
• Vb. Rennie, Gaviscon, Maalox

Gebruiken op het moment dat het meeste maagzuur aanwezig is. 

Er moet een uur tussen het innemen van antacida en andere medicijnen zitten, omdat deze aan elkaar kunnen binden en daardoor niet meer werkzaam zijn.

Antacida kunnen leiden tot diarree

Algeldraten zorgen voor verstopping

Secretieremmers

Secretieremmers: Remmen de productie van maagzuur 

• Werken via de bloedbaan (meer bijwerkingen)
• Vooral bij patiënten die chronisch NSAIDs gebruiken

1. Protonpompremmers: Omeprazol, Esomeprazol, Pantoprazol etc.

• Bijwerkingen: Hoofdpijn, duizeligheid, buikpijn en misselijkheid

2. H2-receptorantagonisten: Ranitidine, Cimetidine

• Bijwerkingen: Hoofdpijn, moeheid, duizeligheid en spierpijn

Door minder maagzuur ben je ook meer vatbaar voor schadelijke micro-organismen!

Eerste keus is protonpompremmers, de H2-receptorantagonisten geven snel interacties met andere medicijnen.

Mucosaprotectiva

Mucosaprotectiva: Maagbeschermer

• Hecht zich aan slijmvlies en legt een beschermend laagje over het slijmvlies van maag, oesophagus en eerste deel van dunne darm
• Vooral bij maagzweren en reflux-oesofagitis
• Naam: sucralfaat

Bijwerkingen: Obstipatie, misselijkheid en droge mond

Volgorde van voorschrijven

Bij maagklachten zal de arts in onderstaande volgorde de medicatie voorschrijven, van licht werkend naar een sterk werkend middel.

Het voorschrijven van medicatie bij maagklachten gaat stapsgewijs, van een licht werkend middel naar een sterk werkend middel.

Je start met een maagzuurbinder. Dit medicijn maakt de maaginhoud minder zuur. Het is een snelwerkend medicijn dat je het beste één uur na de maaltijd en voor het slapen gaan kunt innemen. Het is in kauwtabletten of drankvorm verkrijgbaar.

Als een maagzuurbinder niet genoeg helpt, schrijft de arts een slijmvliesbeschermer voor. Dit medicijn maakt een beschermend laagje op de binnenkant van de maag. Het is verkrijgbaar als poeder en als drank.

Als een maagzuurbinder of slijmvliesbeschermer niet genoeg helpt, dan schrijft de huisarts een maagzuurremmer voor. Dit medicijn zorgt dat er minder maagzuur wordt gemaakt. Er zijn twee soorten maagzuurremmers:

• H2-blokkers, zoals famotidine,
• protonpompremmers ook wel PPI's genoemd, zoals omeprazol en pantoprazol.

Combinatiekuur

Combinatiekuur: Speciaal bij infectie met Helicobacter Pylori

• Één secretieremmer (protonpompremmer)
• Twee antibiotica 
• Kuur van 7 dagen
• Véél bijwerkingen...

Enkele bijwerkingen: Smaakstoornis, buikpijn, dyspepsie, misselijkheid, braken, diarree, obstipatie, winderigheid etc.

Anti-emetica

Anti-emetica: Onderdrukken de neiging tot overgeven

• Door versnelde maaglediging: Domperidon en Metoclopramide (blokkeert effect dopamine, waardoor je minder snel misselijk wordt en stimuleert de bewegingen van de maag en darmen, waardoor de maag eerder leeg raakt en het voedsel sneller in de darmen terechtkomt. Met een lege maag heb je minder snel last van misselijkheid en braken.)
• Door prikkeling braakcentrum: Cinnarizine (reisziekte/migraine) Cinnarizine is zonder recept verkrijgbaar 

Bij chemotherapie/bestraling: Granisetron en Ondansetron

• Veel krachtiger, alleen op recept

Je kunt door verschillende oorzaken misselijk worden en braken. Bijvoorbeeld doordat je maag niet snel genoeg geleegd wordt, of doordat het braakcentrum in de hersenen geprikkeld wordt.

Bijwerking domperidon: droge mond

Bijwerking cinnarizine: sufheid, vermoeidheid

Huiswerk

• Leren alle lesstof tot nu toe
• MBO leren/Medilect maken