5.2 Reactievergelijkingen opstellen

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

5.2 Reactievergelijkingen opstellen

Programma

Activiteit	Doel	Tijdsduur
-Huiswerk nakijken	Reflecteren op vorige leerdoelen	10 min
-Formatieve check		10 min
-Systematische naamgeving	Nieuwe leerdoelen introduceren	20 min
-Reactievergelijkingen		20 min
-Oefenen	Nieuwe leerdoelen verwerken	20 min

Oefeningen nakijken

Ik loop langs om te controleren of je je spullen bij je hebt en of de oefeningen gemaakt zijn.

De antwoorden staan in het eerste tabblad van de Studiewijzer in Magister.

Reflecteren op vorige leerdoelen

Klik op de link om naar een nieuwe les te gaan, hierbij kan je zelf feedback geven op je leerdoelen:

Reflectie op 5.1 Reacties en reactieproducten

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

•  Je kunt de systematische naamgeving gebruiken om een naam of molecuulformule van een stof te noteren.
  
• Je kunt de reactievergelijking van een verbrandingsreactie opstellen.
  
• Je kunt een reactievergelijking opstellen op basis van een omschrijving.

Systematische naamgeving

Verschillende moleculen hebben verschillende hoeveelheden atoomsoorten:

• Koolstofdioxide - CO₂
  
• Water - H₂O
  
• Glucose - C₆H₁₂O₆
  
• Zwavelzuur - H₂SO₄
  
• Liponzuur - C₈H₁₄O₂S₂
  

Systematische naamgeving (rationele naam)

Moleculaire stoffen met 2 atoomsoorten hebben een systematische naam:

• 1e atoomsoort: naam element
  
• 2e atoomsoort: uitgang -ide
  

Nummeriek voorvoegsel:

• hoe vaak komt een atoomsoort voor in een molecuul
  
• “mono” laat je bij het eerste atoom altijd weg
  

Voorbeelden

P2O5

difosforpentaoxide

PbCl₄

loodtetrachloride

Welke molecuulformule hoort bij welke naam?

Stikstof dioxide

Difosfor pentaoxide

Distikstof tetraoxide

Koolstof tetrasulfide

N₂O₄

P₂O₅

NO₂

CS₄

Triviale naam

Een aantal stoffen hebben een triviale naam (bekende naam, dus geen systematische naam)

Deze triviale naam wordt aan de stof gegeven omdat het vaak in het dagelijks leven gebruikt wordt.

Reactievergelijking

Reactieschema = in woorden wat er gebeurt tijdens een reactie

Reactievergelijking = in molecuulformules wat er gebeurt tijdens een reactie.

Voorbeeld:

De vorming van water uit waterstof en zuurstof

Reactieschema: waterstof (g) + zuurstof (g) → water (l)

Reactievergelijking: H₂ (g) + O₂ (g) → H₂O (l)

Stappenplan reactievergelijking

1: Lees de vraag en onderstreep alle stoffen en molecuulformules;

Waterstof en stikstof vormen samen ammoniak, geef de reactievergelijking inclusief de toestandsaanduidingen.

2: Noteer de beginstoffen en reactieproducten:

Beginstoffen: waterstof en stikstof

Reactieproducten: ammoniak

3: Zet een reactieschema op;

waterstof(g) + stikstof(g) → ammoniak (g)

Gas dat in je huis wordt gebruikt om vuur te maken bestaat grotendeels uit methaan. Als je methaan gaat verbranden door middel van zuurstof, ontstaat er koolstofdioxide en water.

Geef het reactieschema voor de verbranding van methaan.

Reactievergelijking

3: Zet een reactieschema op;

waterstof(g) + stikstof(g) → ammoniak (g)

4: Vervang de woorden door formules;

waterstof = H₂

stikstof = N₂

ammoniak = NH₃

H₂(g) + N₂(g) → NH₃(g)

Gas dat in je huis wordt gebruikt om vuur te maken bestaat grotendeels uit methaan (CH₄). Als je methaan gaat verbranden door middel van zuurstof, ontstaat er koolstofdioxide en water.

methaan (g) + zuurstof (g) → koolstofdioxide (g) + water (l)

Geef nu de reactievergelijking voor de verbranding van methaan.

Wat weten we nog over kloppend maken?

Kloppend maken

Stap 4: Maak de reactievergelijking kloppend!

• Atomen verdwijnen nooit in een reactie, ze veranderen ook niet in andere atomen.
  
• Na de pijl net zoveel atomen als voor de pijl.
  
• Je mag moleculen niet veranderen.
  

H₂(g) + N₂(g) → NH₃(g)                      (Niet kloppend)

H₂(g) + N₂(g) → N₂H₂(g)                    (Kloppend, maar mag niet)

3 H₂(g) + N₂(g) → 2 NH₃(g)              (Kloppend)

Coëfficiënt

3 H₂(g) + N₂(g) → 2 NH₃(g)

• De getallen die voor moleculen komen te staan noemen we coëfficiënten.
  
• Deze coëfficiënten geven aan hoeveel moleculen er in een reactie zitten.

Tijdens een reactie van water (H₂O) met fluor (F2) ontstaat een erg gevaarlijk zuur, waterstoffluoride (HF). Bij deze reactie ontstaat ook zuurstof (O₂).
Geef de kloppende reactievergelijking van deze reactie

Antwoorden

2. Tijdens een reactie van water met fluor (F2) ontstaat een erg gevaarlijk zuur, waterstoffluoride (HF). Bij deze reactie ontstaat ook zuurstof.

Geef de kloppende reactievergelijking van deze reactie.

water + fluor → waterstoffluoride + zuurstof

...H₂O + ...F₂ → ...HF + ...O₂

2 H₂O + 2 F₂ → 4 HF + 1 O₂

2 H₂O + 2 F₂ → 4 HF + O₂

Oefenen

We gaan nu gedifferentieerd oefenen met leerdoelen die passen bij deze paragraaf.

Elk leerdoel heeft makkelijke, gemiddelde en moeilijke opgaven. Aan jou zelf nu de taak om te bepalen op welk niveau jij de oefeningen wilt maken.

Let op! Om de leerdoelen echt goed te beheersen moet je in staat zijn om de moeilijke oefeningen goed te maken.

Oefeningen

Wie?	Zelfstandig of duo's in rust.
Wat?
Hoe?	Vragen op Chromebook, antwoorden op papier.
Hulp?	Docent
Tijd?	Tot 5 minuten voor eindtijd.
Uitkomst?	Je beheerst de gestelde leerdoelen.
Klaar?	Huiswerk: Hoofdstuk 5 paragraaf 2: 1 t/m 13

Differentiatie oefeningen hoofdstuk 5 paragraaf 2.

Welke leerdoelen beheers je nu?

Deze leerdoelen beheers ik nu al

Deze leerdoelen beheers ik nog niet. Dus ga ik hier nog mee verder oefenen/lezen. Anders vraag ik hulp aan de docent.

 Je kunt de systematische naamgeving gebruiken om een naam of molecuulformule van een stof te noteren.

Je kunt de reactievergelijking van een verbrandingsreactie opstellen.

Je kunt een reactievergelijking opstellen op basis van een omschrijving.