Evolutie [examenoefeningen]

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

Examenvragen Evolutie

Pak pen, papier en Binas

Het antwoordstramien Evolutie:

• er is genetische variatie (oorzaak aan te wijzen? mutatie en/of recombinatie) daardoor ontstaan er ……(noem de eigenschap);
• Benoem de selectiedruk (bijv. predatie, klimaat of ziekte);
• De best aangepasten overleven (diegenen die het beste tegen ….. kunnen), hebben een grotere overlevingskans; 
• en planten zich voort (waardoor de genen in het nageslacht komen).
• (Isolatie bevordert dit proces). 
  

Soortvorming d.m.v. natuurlijke selectie. Zet de zinnen in de juiste volgorde

Er bestaat variatie in genotype en fenotype binnen een populatie

De voordelige fenotypen worden dus doorgegeven

Een mutatie leidt tot een verandering in fenotype dat voordelig uitkomt in de omgeving

Door voortplanting, mutaties en recombinatie kunnen nieuwe genotypen ontstaan

De mutant overleeft door zijn aanpassing beter en krijgt meer nakomelingen 

Als er genoeg verschillen in genotype en fenotype zijn ontstaan kan dat leiden tot een nieuwe soortvorming

Verklaar dat dit nog niet betekent dat de Yangtze-variant een aparte soort is

Leg in drie stappen uit dat, door veranderingen in het DNA, in deze nieuwe leefomgeving een populatie van superkreeften kon ontstaan waarvan de eigenschappen afwijken van die van de oorspronkelijke migranten uit de Atlantische Oceaan.

Leg in drie stappen uit dat, door veranderingen in het DNA, in deze nieuwe leefomgeving een populatie van superkreeften kon ontstaan waarvan de eigenschappen afwijken van die van de oorspronkelijke migranten uit de Atlantische Oceaan.

Oud-examenvraag 

Leg in drie stappen uit dat, door veranderingen in het DNA, in deze nieuwe leefomgeving een populatie van superkreeften kon ontstaan waarvan de eigenschappen afwijken van die van de oorspronkelijke migranten uit de Atlantische Oceaan.

Uit het antwoord moet blijken dat
- binnen de populatie door mutatie nieuwe varianten ontstaan/varianten aanwezig zijn (1p)
- er selectie plaatsvindt / de aangepaste individuen overleven (1p)
 - de (best) aangepaste individuen de eigenschappen doorgeven (1p)

Zo'n twintig procent van de teken in Nederland is geïnfecteerd met de borrelia-bacteri (Borrelia burgdorferi) en kan deze bacterie overbrengen op mensen. De bacterie is de veroorzaker van de ziekte van Lyme. Mensen met deze ziekte hebben vaak last van vermoeidheid en gewrichtsproblemen. Als een arts de ziekte van Lyme vaststelt bij een patiënt schrijft de arts een antibioticum voor. Artsen zijn echter terughoudend in het voorschrijven van antibiotica. Door veelvuldig gebruik van antibiotica kunnen namelijk resistente bacteristammen ontstaan.
Beredeneer hoe door het gebruik van een antibioticum een resistente bacteriestam kan ontstaan.

Als een zoogdier het water inloopt, veroorzaakt dit trillingen die door bloedzuigers waargenomen worden. Ze zwemmen vervolgens razendsnel op hun doel af, zuigen zich vast met hun zuignap en maken met hun scherpe tandjes een wondje. In het speeksel van de bloedzuiger zit een stof die de plaats van de bijtwond verdooft, en een stof die bloedstolling remt (hirudine). De bloedzuiger kan daardoor in dertig minuten zoveel bloed opzuigen, dat zijn gewicht vertienvoudigt. Daarna laat hij los. Het produceren van de verdovende stof is gedurende de evolutie ontstaan. Leg uit dat de productie van de verdovende stof selectievoordeel opleverde voor de bloedzuigers die deze eigenschap hadden.

Vraag 15 (2p)

- Noteer een biotische factor die selectiedruk uitoefent ten gunste van een witte vachtkleur in de winter.

- Noteer een abiotische factor die de selectiedruk beïnvloedt ten gunste van een witte vachtkleur in de winter.

Biotische factor = iets dat leeft; wat heeft invloed dat je als haas wel of niet wordt opgegeten door je witte vachtkleur?

Wat is abiotisch dat ook wit is, waardoor je goed gecamoufleerd bent?

 • predatie/coyote/vos/lynx/predatoren/roofdieren    1

• (de aanwezigheid van) sneeuw    1

Examen 2019

2p 10 Leg uit hoe de waboom in de loop van de evolutie een steeds dikkere
schors heeft gekregen.

Vraag 10 (2p)

Leg uit hoe de waboom in de loop van de evolutie

een steeds dikkere schors heeft gekregen. 

Uit het antwoord moet blijken dat

• er genetische variatie in schorsdikte is   1

• (een dikke schors de overlevingskans bij brand vergroot, waardoor) planten met dikkere schors meer nakomelingen zullen krijgen / een hogere fitness hebben    1

Opmerking

Als de kandidaat antwoordt dat door mutatie en/of recombinatie verschillen ontstaan in schorsdikte, het eerste scorepunt toekennen.

Evolutievraag!!

• genetische variatie
• overlevingskans
• voortplantingskans