4B Opslag, uitscheiding en bescherming BS6

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Thema 7: Opslag, uitscheiding en bescherming

Basisstof 6: Transplantaties en bloedtransfusies

Planning vandaag

Herhaling basisstof 5

Uitleg basisstof 6

Oefenen met bloedgroepen

Aan de slag!

Als reactie op een ziekteverwekker maakt een witte bloedcel....

1. Antigenen
2. Antistoffen
3. Antibiotica

Bij passieve immunisatie wordt iemand ingeënt met een verzwakte ziekteverwekker

1. Waar
2. Niet waar

Actief

Lichaam wordt zelf ziek en maakt antistoffen

Werkt lange tijd - geheugencellen

Passief

Je krijgt antistoffen toegediend. 

Werkt kort - geen geheugencellen

Natuurlijk immuun

Je lichaam wordt ziek en maakt zelf antistoffen en geheugencellen

Kunstmatig immuun

Je krijgt een verzwakte ziekteverwekker ingespoten.

Je lichaam maakt zelf antistoffen en geheugencellen.

Van welk type bescherming is er sprake bij bescherming door maagzuur?

1. Algemene afweer
2. Specifieke afweer
3. Natuurlijke immuniteit
4. Actieve immunisatie

Bij bescherming door een vaccinatie is er GEEN sprake van bescherming door...

1. Specifieke afweer
2. Natuurlijke immuniteit
3. Kunstmatige immuniteit
4. Actieve immunisatie

Afweerreactie bij transplantaties

Bij een transplantatie wordt een weefsel of orgaan vervangen. 

Als dit weefsel of orgaan van een donor afkomstig is dan krijg je een afweerreactie. 

Eiwitten (antigenen) op de cellen van het getransplanteerde weefsel of orgaan worden herkend als lichaamsvreemd. Het lichaam gaat antistoffen maken tegen deze antigenen. 

Bloedtransfusie

Bij bijvoorbeeld een ongeluk kun je bloed van een ander ontvangen: bloedtransfusie

Ook hier is er kans op een afstotingsreactie. 

Een patiënt moet bij voorkeur bloed ontvangen van een donor met dezelfde bloedgroep.

Bloedgroepen

Op de celmembranen van bloedcellen kunnen bloedfactoren voorkomen. Dit zijn lichaamsvreemde stoffen voor iemand die deze bloedfactoren niet heeft. 

• Bloedfactor A
• Bloedfactor B

Welke bloedfactoren je wel/niet hebt bepaald welke bloedgroep je hebt. 

Bloedgroepen: A, B, AB en 0

In het bloedplasma zitten antistoffen tegen de bloedfactoren die bij deze persoon zelf niet op de rode bloedcellen voorkomen.

Bloedklontering: stolsels in het bloed

Bloedgroepbepaling

Bij een bloedgroepbepaling wordt serum gebruikt.

• Serum met anti-A   ->  antistoffen tegen A
• Serum met anti-B  ->   antistoffen tegen B
• (Serum met antiresus)

Voorbeeld: 

Iemand heeft bloedgroep B. 

Deze persoon heeft dus bloedfactor B en antistoffen tegen A (anti-A). Met anti-A serum gebeurt er niets. Het anti-B serum (antistoffen tegen bloedfactor B) bindt aan de bloedcel. Bloed gaat klonteren. 

Serum

Vloeistof met antistoffen

Resusfactor

Resusantigenen

- Rh+ als je het resusantigeen 

hebt op je bloedcellen.

- Rh- als je geen resusantigeen

hebt op je bloedcellen.

Bloedgroepbepaling

https://www.bioplek.org/animaties/bloedgrbepalingx/index.html

Aan de slag!

Wat? Maak de samenvatting van basisstof 6 en/of opdracht 29 t/m 39 maken vanaf bladzijde 165 in je werkboek en 143 in je handboek.

Hoe? Eerste 10 minuten in stilte. Hierna eventueel samenwerken.
Hulp? Hand opsteken, docent komt helpen.

Klaar?  Nakijken/verbeteren van de opdrachten of samenvatten of leren.