12.1 Voedingsstoffen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Tas van tafel

Laptop pakken en opstarten

Binas pakken

Leerdoelen

Je kunt van alle voedingsstoffen aangeven wat hun functie is en waarin ze zitten

Je kunt in een context aangeven welke voedingsstof er tekort is bij een lichamelijk gebrek

Welke voedingsstoffen zijn er? (oftewel, wat zit er in je eten?)

voedingsstoffen

voedingsmiddelen = eten en drinken

daarin zitten de 6 categorien voedingsstoffen die je lichaam voor allerlei doeleinden gebruikt

voedingsmiddel

voedingsstof

aardappel

koolhydraten

ijzer

pizza

sinaasappel

eiwit

eigeel

spinazie

vlees

Benoem 3 voedingsmiddelen in de afbeelding en geef aan welke voedingsstoffen daar veel in voorkomen (T1)

Noem twee voedingsstoffen die ook voedingsmiddelen kunnen zijn. Leg uit (T2)

Functies van Voedingsstoffen

1. Brandstof  - Koolhydraten, Vetten, Eiwitten (in nood)
   
2. Bouwstof   - Koolhydraten, Vetten, Eiwitten, Mineralen, Water
   
3. Hulpstof     - Vitaminen, mineralen
   

Reservestof: voedingsstof die opgeslagen wordt

Vezels: géén voedingsstof! bevorderen darmperistaltiek

Water

70% van je cellen bestaat uit water

2 tot 3L water per dag voor een gezonde waterbalans

Oxidatiewater wordt gevormd bij stofwisselingsprocessen in de cel. Dit kan hergebruikt worden in je lichaam. 

Vitamines

• Hulpstoffen voor stofwisselingsprocessen (ondersteunende werking enzymen) 
  
  
• kleine hoeveelheden
• bij tekort ontstaat een gebreksziekte
  
  
• iedere vitamine eigen functie (binas 82A)
• je lichaam kan de meeste vitamines niet zelf maken (zijn dus essentiëel)

Juist of onjuist? (binas)
Vitamine C helpt bij de opbouw van het gebit.

1. juist
2. onjuist

mineralen

Ander woord voor mineralen is zouten

Sommige mineralen heb je maar in hele kleine concentraties nodig. Dit noem je sporenelementen

Mineraal                            Toepassing

IJzer (Fe)                           (rode bloedcellen)

Calcium (Ca)                     (skelet)            

Fosfor (P)                          (ATP)

Kalium (K)                          (zenuwstelsel)

Natrium (Na)                      (zenuwstelsel)

Chloor (Cl)                         (zenuwstelsel)
Jodium (I)                           (hormoonstelsel)

Vezels

Geen voedingsstoffen

Onverteerbare delen van plantaardig voedsel

Goede ontlasting en darmperistaltiek (kneden van darmen)

gezonde voeding

= als je alle voedingsstoffen binnen krijgt waar je lichaam behoeft aan heeft, in de juiste verhouding!

ADH = aanbevolen dagelijkse hoeveelheid

Van welke voedingsstof is er sprake bij een gebrek aan deze plaatjes?

Van welk voedingsstof is er sprake van een gebrek in plaatjes 1, 2 en 3 op de vorige slide?

Van welk voedingsstof is er sprake van een gebrek in plaatjes 1 en 2 op de vorige slide?

Gebreksziekte:   

ontstaat door een langdurig gebrek aan bepaalde mineralen of vitaminen. Dan kom je dus voor een langere tijd niet aan de ADH.                      

gebrek aan vitamine A1:

- (nacht)blindheid        

- troebel hoornvlies

www.rtvnoord.nl

Welke voedingsstof kregen deze zeelui te weinig binnen? Wat was hun oplossing?

De Engelse ziekte ontstaat bij een gebrek aan vitamine D en daarom krijgen kinderen tot de leeftijd van 4 jaar het advies om dagelijks 10 mg vitamine D te slikken. Ook gesluierde vrouwen en oude mensen die alleen binnen zitten krijgen het advies extra vitamine D te slikken. Waarom?

Waarom krijgen gesluierde vrouwen het advies om extra vitamine D te slikken? (I,2p)

De komende lessen

Om de vertering te begrijpen moeten we weten waaruit voedingsstoffen precies zijn opgebouwd. 

We gaan dus eerst kijken naar hoofdstuk 11 stofwisseling

Huiswerk

- Maak de opdrachten bij 12.1
- Maak een samenvatting of begrippenlijst van 12.1