Gregoriaans deel 2: polyfonie

• Kua
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Huiswerk

maken wb opdr 35 t/m 42 Mariaverering op blz 21 t/m 23

 lezen tb blz 30 t/m 33 

Gregoriaans deel 2

Van monodie naar polyfonie

In veel kloosters en kerken werd Gregoriaans gezongen: eenstemmige (monodie), Latijnse,  onbegeleide kerkzang.

We maken daarbij onderscheid tussen:

Syllabisch zingen 

Melismatisch zingen

per lettergreep (syllabe) wordt er slechts één noot gezongen.

zingen met meerdere noten per lettergreep (melodie)

beluister fragment v201

v201: Gregoriaans (monodie)

Muzieknotatie

Een Italiaanse monnik, Guido van Arezzo, zette rond het jaar 1000 een grote stap. Hij begon neumen op twee horizontale lijnen te schrijven, een gele voor de C en een rode voor de F. Guido vond ook een systeem uit waarmee zijn koorzangers de afstanden tussen de noten konden herkennen en benoemen. Dit systeem kennen wij als de do-re-mi toonladder. Het is een relatief systeem; dat wil zeggen dat de onderlinge afstanden tussen de noten een naam krijgen, en niet de noten zelf. Door het vastleggen van de precieze afstand tussen de tonen konden zangers nu ook liederen leren die ze nog nooit gehoord hadden.

Uit de Noordfranse neumen ontwikkelde zich in de 12e eeuw de kwadraatnotatie, met typische vierkante nootvormen op een notenbalk met vier lijnen. Het Gregoriaans wordt nog altijd in kwadraatnotatie genoteerd. Uit deze muzieknotatie is het moderne notenschrift ontstaan. Door de muzieknotatie verloor de westerse muziek de mogelijkheid om allerlei kleine versieringen in de melodie en variaties in het ritme over te dragen - iets wat in een mondelinge traditie wel gebeurt. Nog altijd weten we niets over de ritmes van de Gregoriaanse gezangen; vermoedelijk waren ze veel vrijer dan ons westerse muziekgevoel ons ingeeft. Maar er kwam ook iets voor terug: de mogelijkheid om samenklanken van tevoren uit te denken. De muzieknotatie was een voorwaarde voor het ontstaan van de meerstemmige koormuziek in de 12e eeuw in Parijs.

Visioenen van Hildegard von Bingen

Mystiek: het streven naar -en de persoonlijke ervaring van- éénwording met God.

In het Quam mirabilis van Hildegard von Bingen gaat het over de ontmoeting van God en de mens en wordt het de mens duidelijk dat het de kroon op Gods schepping is.

Het is éénstemmige muziek (monodie), maar wel met meerdere noten per lettergreep en variatie in hoog en laag dit symboliseert de toenadering  tussen de Hemelse God en de aardse mens.  

Muzikale ontwikkelingen ME 

lezen blz 34 polyfonie en de mis

we beluisteren fragment v204 en v205

v204: Notre dame school > Polyfonie, cantus firmus

v205: polyfonie. gelijkwaardigheid stemmen

                                     

Huiswerk 17 november

Nakijken wb opdr 35 t/m 42 Mariaverering op blz 21 t/m 23

Maken opdr 43 t/m 52 wb blz 24

Lezen blz 36 t/m 39