formuleringen en foutieve samentrekkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

DOEL

GOED FORMULEREN

- je kunt de juiste voegwoorden en woordvolgorde in samengestelde zinnen gebruiken

- je kunt zinnen samentrekken

Congruentie = 

enkelvoudig onderwerp -> enkelvoudige persoonsvorm

meervoudig onderwerp -> meervoudige persoonsvorm

Fouten hierbij = incongruentie

Bekijk het filmpje met uitleg.

Vermijd dat/als-constructies (dat als, omdat als, dat wanneer, omdat wanneer, omdat indien enz.)

Bekijk het filmpje.

Een beknopte bijzin is een bijzin zonder onderwerp en persoonsvorm. Het 'denkbeeldige' onderwerp van de beknopte bijzin moet wel hetzelfde zijn als het onderwerp van de hoofdzin. 

Bekijk het filmpje met uitleg.

Ik ben wel klaar met dit jaar, maar ik moet nog drie weken doorzetten.

1. Deze zin heeft een ow-bijzin.
2. Deze zin heeft een lv-bijzin.
3. Deze zin heeft een mv-bijzin.
4. Deze zin heeft geen bijzin.

Wie een voldoende haalt voor deze toets, kan zonder problemen naar de vierde klas van het vwo.

1. Deze zin heeft een ow-bijzin.
2. Deze zin heeft een lv-bijzin.
3. Deze zin heeft een mv-bijzin.
4. Deze zin heeft geen bijzin.

Het blijft de vraag wat ze daarmee willen bereiken.

1. Deze zin heeft een ow-bijzin.
2. Deze zin heeft een lv-bijzin.
3. Deze zin heeft een mv-bijzin.
4. Deze zin heeft een bwb-bijzin.

Bedrijvende en lijdende vorm

Bij bedrijvende en lijdende zinnen verandert het perspectief van de zin. Er gebeurt dus feitelijk hetzelfde, maar het camerastandpunt verplaatst zich.

In bedrijvende zinnen richt de camera zich op het onderwerp en in lijdende zinnen wordt het lijdend voorwerp het onderwerp.

Door omstandigheden kon Lara de toets niet maken.

1. Deze zin is bedrijvend.
2. Deze zin is lijdend.

Maryam maakt de toets Nederlands met frisse tegenzin.

1. Deze zin is bedrijvend.
2. Deze zin is lijdend.

Die onvoldoende voor Duits werd door Lara gehaald.

1. Deze zin in bedrijvend.
2. Deze zin in lijdend.

Ik ben wel klaar met dit jaar, maar ik moet nog drie weken doorzetten.

Uitleg

Dit is een samengestelde zin met twee hoofdzinnen.

1. Deze zin heeft een ow-bijzin.
2. Deze zin heeft een lv-bijzin.
3. Deze zin heeft een mv-bijzin.
4. Deze zin heeft geen bijzin.

De jongen ______________ ik je vertelde, heeft zwart haar.

bij personen gebruik je 'wie"

1. waarover
2. over wie
3. daarover
4. over die

Welke zin is juist?

bij een mv gebruik je hun, na een vz gebruik je hen

1. Hans geeft aan hun een snoepje
2. Hans geeft hun een snoepje
3. Hans geeft hen een snoepje
4. Hans geeft aan hen een snoepje

Dat is het beste ..... ik ooit gedaan heb.

wat gebruik je na:

• een zin (Hij was net op tijd, wat ik fijn vond.)
• na overtreffende trap (beste, slimste, grootste etc)
• na een onbepaald voornaamwoord (iets, enige etc)

1. dat
2. wat
3. dit
4. die

De wetenschap heeft .... geloofwaardigheid verloren.

1. zijn
2. haar

De media ..... veel aandacht aan die affaire.

1. besteden
2. besteedt

Dertig procent van de deelnemers ... de eindstreep niet gehaald.

een groep is enkelvoud

1. hebben
2. heeft

Wat is een beknopte bijzin?

1. een bijzin met een denkbeeldig onderwerp
2. een bijzin zonder onderwerp en persoonsvorm
3. geen van beide

Dromend van zijn vriendin liep hij tegen een lantaarnpaal.

1. foutieve beknopte bijzin
2. beknopte bijzin

Kijkend uit het raam, viel plotseling een dakpan naar beneden.

1. foutieve beknopte bijzin
2. beknopte bijzin

Toen de leden van de Raad van Elf verschenen, gaf de burgemeester ___________ de sleutel van Breda.

hun= mv

hen= lv, na een vz krijg je hen

1. hen
2. hun

Hemelsleutels gaat over Linde, een jong meisje … wanhopig op zoek is naar veiligheid.

1. dat
2. wat
3. die
4. dit

Wat is de juiste verbetering?
De gemeente heeft zijn plannen bekend gemaakt.

1. De gemeente hebben hun plannen bekend gemaakt.
2. De gemeente heeft hun plannen bekend gemaakt.
3. De gemeente hebben haar plannen bekend gemaakt.
4. De gemeente heeft haar plannen bekend gemaakt.

Welke zin is correct?

1. Ik ben stapelverliefd op de jongen dat daar loopt.
2. Ik ben stapelverliefd op de jongen wie daar loopt.
3. Ik ben stapelverliefd op de jongen die daar loopt.
4. Ik ben stapelverliefd op de jongen wat daar loopt.

De jeugd van tegenwoordig weten niet van ophouden.

1. Goed
2. Fout

Bungeejumpen is het spectaculairste … Philip ooit tijdens een vakantie gedaan heeft.

1. wat
2. dat

Samentrekking

- de woorden moeten hetzelfde zinsdeel zijn

(pv, ow, ...)

Goed: De leraar had het warm en  (-)  zette een raam open.

Fout: Rixt liet het glas vallen en  (-)  was gebroken.

de leraar

In deze zin is 'de leraar' in beide delen het onderwerp.

het glas

In deze zin zijn er twee verschillende onderwerpen, nl: 'de leraar' en 'het glas'.

Samentrekking

- de woorden moeten hetzelfde getal zijn

(meervoud of enkelvoud)

Goed: Elza drinkt graag thee, maar Lotte  (-) liever koffie.

Fout: Mijn ouders slapen in de caravan en ik  (-)  in de tent.

drinkt

Elza drinkt en Lotte drinkt - beide enkelvoud

slaap

Mijn ouders slapen = meervoud

Ik slaap = enkelvoud

Samentrekking

- als je ow en pv in een zin samentrekt, moeten die op dezelfde plaats staan in de zin

wij

staan wij - gaan wij

Han

kwam Han - pv ow

Han had - ow pv

Goed: Vandaag staan wij vroeg op en gaan  (-)  zo snel mogelijk aan de slag met ons huiswerk.

Fout: Vanmorgen kwam Han te laat, want  (-)  had zich verslapen.

Samentrekking

- de woorden moeten dezelfde betekenis hebben

zijn niet gekrompen

mijn T-shirts zijn gekrompen - mijn sokken zijn niet gekrompen

kromp

Lisa kromp ineen - Lisa verkrimpt / kromt ineen

Het truitje kromp - het truitje werd kleiner in de was

Goed: Mijn T-shirts zijn gekrompen, maar mijn sokken  (-)  niet  (-) .

Fout: Lisa kromp ineen van de pijn en haar truitje  (-)  in de was.

Nederland wint vanavond deze kwalificatiewedstrijd, als het zich kwalificeert voor het EK.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin

Over twee weken begint de proefwerkweek en dan hebben we geen les.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin

Ali heeft me uitgenodigd voor zijn feest, maar jammer genoeg kan ik woensdag niet.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin

De cake is klaar en gaan we meteen opeten.

1. goed
2. fout

De kortingsactie geldt in alle HEMA-winkels en ook voor aankopen via de website.

1. goed
2. fout

Oma zette een kopje thee en opa de kopjes op tafel.

1. goed
2. fout

In Huize Avondrood wordt niet meer zelf gekookt, maar nog wel maaltijden geserveerd.

1. goed
2. fout

GELEERD?

GOED FORMULEREN

- je kunt de juiste voegwoorden en woordvolgorde in samengestelde zinnen gebruiken

- je kunt zinnen samentrekken

Wat wist je al?

Is er iets wat je nog niet zo goed snapt?
Zo ja, schrijf dit op.