Samenleving TL

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 3

1. De maatschappij

Thema - Samenleving

Vorige les...

Belangrijkste vorige les...

• Wat is maatschappijleer?
• Wat zijn omgangsvormen
• Waarom zijn er regels
• Waarden en normen
• Verschillende belangen

Omgangsvormen...

... de manier waarop mensen met elkaar omgaan.

Bijvoorbeeld: 

• Een hand schudden als begroeting.
• Opstaan voor iemand die oud is in een bus of tram.
• Wat zijn meer omgangsvormen die in Nederland gebruikelijk zijn?

Niet strafbaar = fatsoensregel

Wet overtreden = strafbaar 

Regels als fatsoen

Het is normaal dat je bijvoorbeeld opstaat voor mensen die minder goed ter been zijn in het openbaar vervoer of niet dat je niet door iemand heen praten.

• Dat noemen we fatsoen.
• Ben je niet fatsoenlijk, dan krijg je geen boete van de overheid, maar misschien wel straf van je ouders of docent.
  
• Maar wie bepaalt wat fatsoenlijk is? En wat is normaal?

Ongeschreven regel

Regels die we belangrijk vinden, maar die niet in een wet opgeschreven staan.

Gedragsregels

• Regels die je automatisch toepast en vanzelfsprekend vindt.

• Zijn zelden opgeschreven.

• Hebben vaak met fatsoen te maken: fatsoensregels.

Waarden en normen

Alle gedragsregels die komen uit waarden noemen we normen:

verkeersregels, fatsoensregels, gezondheidsvoorschriften of kledingvoorschriften

Waarden en normen

Waarden	Normen
Wat je belangrijk vindt. 1 woord!!!!!	Regels over gedrag
> Behulpzaamheid	> Als iemand valt help je hem overeind
> Respect	> Als je iets geleend hebt, zorg je dat het niet kapot gaat > Je mag niet stelen
Veiligheid	> Niet met wapens op zak lopen

Belang 

• Belang: het voordeel dat je ergens van hebt. Bij de keuzes die je maakt spelen jouw belangen een rol.

• Belangentegenstelling: het belang van de één botst met het belang van de ander. 

Belang

• Een belang is het voordeel dat je ergens van hebt

• Zo hebben scholieren belang bij goed onderwijs en autobezitters hebben belang bij minder files

Belangentegenstelling

Belangentegenstelling

Als het belang van de één botst met het belang van een ander.

Bedenk een belangentegenstelling tussen:

• Werkgevers en werknemers.
  
• Rijke en arme mensen.
  

2. Socialisatie

Thema - Samenleving

Deze les...

Deze les...

Wat moet ik weten en kunnen?

• Weten welke discussie er is rondom aangeboren en aangeleerde eigenschappen.
  
• Uitleggen hoe mensen zich aanpassen aan de samenleving door middel van het socialisatieproces.
  
• Uitleggen welke rol socialiserende instituties hebben in het socialisatieproces.

Aangeboren eigenschappen...

... eigenschappen die je hebt vanaf je geboorte.

Bijvoorbeeld: 

• Uiterlijke kenmerken 
• Karakter eigenschappen

Aangeleerde eigenschappen

Eigenschappen die je kunt leren.

Bijvoorbeeld: 

• Een taal 
• Een sport
• Iemand begroeten
• Piano spelen
• Tekenen

Socialisatie...

... het levenslange proces van omgang met anderen, waardoor iemand zich de cultuur van een groep of samenleving eigen maakt

• Wanneer mensen met elkaar samenleven, leven ze volgens afgesproken regels
• Het aanleren van waarden, normen en gewoontes uit je omgeving
• Wat is fatsoenlijk, welke regels zijn geschreven en welke ongeschreven

Socialiserende instituties

Mensen die van invloed zijn op het socialisatieproces.

• familie
• vrienden 
• organisaties 
• media 
• de overheid 
• school

Dit zijn allemaal voorbeelden van socialiserende instituties.

Denk aan opvoeding

Socialisatieproces

Een proces waarin je steeds meer eigenschappen aangeleerd krijgt via socialiserende instituties.

• Aangeboren eigenschappen
• Aangeleerde eigenschappen
• Sociale controle
• Internalisatie

Social controle

De omgeving reageert op (on)gewenst gedrag door middel van een positieve of negatieve reactie.

Voorbeelden:

• boze ouders
• boete van de politie bij een overtreding
• leerplichtambtenaar die op bezoek komt, door te veel afwezigheid

Internalisatie

Gedrag is zo vanzelfsprekend geworden, dat je er niet meer over nadenkt.

Bijvoorbeeld: eten met mes en vork, of netjes naar het toilet gaan.

Drie manieren om te leren

1. Imitatie: je doet iets na wat anderen ook doen. 
2. Identificeren: Jezelf vergelijken met mensen die ouder zijn en een rolmodel voor je zijn. 
3. Sanctie: belonen en straffen voor goed of afgekeurd gedrag. 

Referentiekader

Alles van wat je als persoon met je meedraagt: 

• je waarden 
• je normen 
• je standpunten 
• je socialisatie 
• je cultuur 

Met die "bril" kijk jij naar de samenleving.

Heb je alles meegekregen?

• Aangeboren eigenschappen
• Aangeleerde eigenschappen
• Socialisatie
• Sociale controle
• Internalisatie
• Referentiekader

Dominante cultuur Nederland

Subcultuur

Cultuur van een kleine groep mensen.

Andere gewoontes, gebruiken.

Iedereen behoort tot meerdere subculturen.

Scholier, voetballer, moslim

Subculturen

• Etnische subculturen                          afkomst
  
• Regionale subculturen                        plaats
  
• Religieuze subculturen                       geloof
  
• Jeugdculturen                                         generatie 
• Subculturen is de cultuur van een kleine groep mensen in de samenleving

Cultuuroverdracht

• Cultuuroverdracht noemen we ook wel socialisatie. 
  
  Het proces waarbij iemand de waarden, normen en andere cultuurkenmerken van zijn samenleving of groep aanleert.

Cultuuroverdracht

Cultuur wordt overgedragen, cultuur is dus aangeleerd. 

Socialiserende institiuties doen aan cultuuroverdracht.

Multiculturele samenleving

Deze les...

Wat moet ik weten en kunnen?

• Weten welke redenen voor migratie er zijn.
  
• Uitleggen dat Nederland een multiculturele samenleving is.
  
• Uitleggen welke rol de overheid heeft bij de integratie van migranten.

Multiculturele samenleving 

In Nederland wonen mensen die niet in Nederland geboren zijn en mensen waarvan hun ouders niet in Nederland geboren zijn. Zij brengen een andere cultuur naar Nederland. Er zijn meerdere culturen in Nederland. Daarom hebben we in Nederland een multiculturele samenleving.

Vooroordelen 

Mensen die elkaar voor het eerst zien doen meestal aan “etiketten plakken”: zij hebben een vooroordeel over een ander.

Een vooroordeel = een oordeel over iets of iemand zonder dat je de feiten kent.

Stereotype

Soms hebben mensen een stereotype: een oordeel over een grote groep mensen, op basis van iets dat je van 1 iemand weet. Bv. je kent 1 luie mavo 3 leerling, dus “alle mavo 3 leerlingen zijn lui”. 

Soms is er sprake van discriminatie: mensen anders behandelen in dezelfde situaties. Dat kan op basis van:

• Culturele achtergrond: bv een Turkse man wordt niet aangenomen voor een baan, alleen maar omdat hij Turks is.
• Uiterlijk: iemand die dik is wordt niet aangenomen voor een baan, want die zal “wel lui” zijn.
• Geslacht /geaardheid: een homoseksueel persoon wordt geweigerd als docent
• Leeftijd: iemand van 60 krijgt geen baan, want hij is “te oud”.

Redenen om te emigreren naar Nederland

Koloniën

Nederland heeft in het verleden verschillende landen veroverd om er economisch aan te verdienen. Na de onafhankelijkheid van de koloniën kwamen inwoners van die landen naar Nederland. Soms om te studeren of om beter werk te vinden, maar ook omdat ze zich niet veilig meer voelden in hun thuisland. Velen van hen zijn hier uiteindelijk in Nederland gebleven. Bijvoorbeeld: Indonesiërs, Surinamers, Antillianen.

Arbeidsmigranten

Na de Tweede Wereldoorlog was er een gebrek aan arbeidskrachten, Nederland ging in Zuid-Europa, Turkije en Marokko op zoek naar goedkope arbeiders. We noemen ze dan ook wel gastarbeiders. Bijvoorbeeld: Turken, Marokkanen, Grieken en Italianen.

Vluchtelingen

Mensen ontvluchten hun eigen land vanwege politiek geweld of oorlog, ze vragen in Nederland asiel aan om veilig te zijn. Bijvoorbeeld: Syriërs, Afghanen, Somaliërs, Irakezen.

Migratie naar Nederland

De Nederlandse overheid probeert mensen te laten integreren in de samenleving door...

1. Je moet de Nederlandse taal leren.
2. Je moet een inburgeringsexamen doen.
3. Je respecteert de Nederlandse waarden en doet mee in onze samenleving.
4. Ook helpt de overheid door je een woning toe te wijzen.
5. Je krijgt het eerste jaar hulp van Vluchtelingenwerk voor het vinden van werk

Deze les...

Wat moet ik weten en kunnen?

• Weten hoe een maatschappelijke positie tot stand komt.
  
• Uitleggen wat vooroordelen zijn en hoe deze tot discriminatie kunnen leiden.
  
• Weten welke minderheidsgroepen er zijn.

Wat is sociale ongelijkheid?

Met sociale ongelijkheid bedoelen we dat niet iedereen dezelfde kansen heeft in de samenleving.

Bijvoorbeeld:

- op de arbeidsmarkt (een baan vinden).

- behandeling van mannen en vrouwen.

- discriminatie 

- onderwijs kansen

Wat is sociale ongelijkheid?

Maatschappelijke positie

Maatschappelijke positie = De positie die je inneemt in de samenleving, gebaseerd op je inkomen, opleiding, functie en/of beroep. 

Denk aan opvoeding

Kansarm en Kansrijk

Kansarm

• Minder kansen hebben voor verbetering van je maatschappelijke positie.

Kansrijk

• Meer kansen hebben voor verbetering van je maatschappelijke positie.

Minderheden

Sociale ongelijkheid en discriminatie zijn problemen waar minderheden vaak mee te maken hebben. Minderheden, de naam zegt het al, zijn groepen die een minderheid vormen in onze samenleving. Mensen die bij een bepaalde minderheid horen, bijvoorbeeld door hun seksuele voorkeur of hun afkomst, zijn anders dan de ‘gemiddelde Nederlander’.

In Nederland kennen we verschillende groepen die een minderheid vormen. Voorbeelden van etnische minderheden zijn: Surinamers, Antillianen, Marokkanen en Turken. Zij hebben regelmatig te maken met discriminatie:

Wat doet de overheid aan het bestrijden van sociale ongelijkheid?

1.  Onderwijs is gratis of goedkoop.
2. Ook zijn er belastingvoordelen voor arme mensen, zoals goedkoper huren, goedkopere gezondheidszorg, uitkering krijgen of schuldhulpverlening om uit de problemen te komen.
3.  Er zijn wetten die discriminatie verbieden.