LJ1 6.5 Voortplanting bij dieren - LJ2 6.5 Mens en milieu

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

	Vak: Biologie Hoofdstuk: 6.5
1.	Lesopening
2.	Lesdoel + leergebiedoverstijgende doelen
3.	Mini-check
4.	Instructie
5.	Begeleid inoefenen
6.	Zelfstandig werken
7.	Evaluatie

1. Lesopening

LJ 1: Pak je boek van biologie en open deze op blz.  176.

LJ 2: Pak je boek en open deze op blz. 217

Huiswerk controle

2. Lesdoel + leergebiedoverstijgende doelen

Aan het einde van de les:

- kun je uitleggen dat bij bevruchting elk van de ouders de helft van de chromosomen levert. 

- kun je voorbeelden geven van geslachtelijke voortplanting.

Leergebiedoverstijgende doelen:

Plannen en organiseren

- je schrijft zelfstandig huiswerk en leerwerk op in jouw agenda

- je plant leermomenten in voor een toets in jouw agenda

3. Mini-check + arrangementen

Verdiept arrangement --> 8 of hoger:

De rest doet mee met de mini-check.

Vrouwtjes vissen zetten eitjes af. Vervolgens bevrucht een mannetjes vis deze eitjes.
Wat voor een soort voortplanting is dit?

1. ongeslachtelijke voortplanting
2. geslachtelijke voortplanting
3. ongeslachtelijke en geslachtelijke voortplanting

Hoe heet de mannelijke geslachtscel bij dieren?

1. chromosoom
2. eicel
3. stuifmeelkorrel
4. zaadcel

Bij veel insecten vindt inwendige bevruchting plaats.
Wat voor een soort voortplanting is dit?

1. ongeslachtelijke voortplanting
2. geslachtelijke voortplanting
3. ongeslachtelijke en geslachtelijke voortplanting

Wie maakt wat?

Had je alle vragen goed, dan ga je zelfstandig aan de slag. Je maakt opdracht 1 t/m 4 op blz 178 en 179.

De rest doet mee met de instructie. 

Geslachtelijke voortplanting

Bij geslachtelijke voortplanting versmelt de kern van een mannelijke geslachtscel met de kern van een vrouwelijke geslachtscel. 

Bij zaadplanten zijn dat de kern van een stuifmeelkorrel en de kern van een eicel.

Elke celkern bevat chromosomen.

• Chromosomen zijn lange, dunne ‘draden’. 
  
• Chromosomen bevatten de informatie voor de erfelijke eigenschappen.
  

De helft van de chromosomen in de bevruchte eicel komt van de moederplant en de helft van de vaderplant. 

Bij geslachtelijke voortplanting hebben de nakomelingen niet precies dezelfde erfelijke eigenschappen als de ouders.

Geslachtelijke voortplanting bij dieren

Bij alle dieren vindt geslachtelijke voortplanting plaats. 

   - De mannelijke geslachtscel = zaadcel. 

   - De vrouwelijke geslachtscel = eicel (net als bij planten). 

Uit een bevruchte eicel kan een nieuw dier groeien. De nakomelingen hebben dan niet precies dezelfde erfelijke eigenschappen als de ouders 

Bevruchting:

• Uitwendige bevruchting
  
• Inwendige bevruchting
  

Uitwendige bevruchting

Bij dieren die hun eieren in het water leggen, kan de bevruchting in het water plaatsvinden (buiten het lichaam). 

Bevruchting buiten het lichaam noem je 

uitwendige bevruchting.

Uitwendige bevruchting bij kikkers

Bij kikkers zit het mannetje tijdens de paring boven op het vrouwtje.

 Het mannetje geeft zaadcellen af nét op het moment dat het vrouwtje eicellen afzet. De bevruchting vindt plaats in het water. 

Inwendige bevruchting

Bij insecten (en zoogdieren en vogels) vindt de bevruchting meestal plaats in het lichaam van het vrouwtje. Dit noem je 

inwendige bevruchting. 

Na de bevruchting zet het vrouwelijke insect eitjes af. In de eitjes ontwikkelen zich larven.

5. Begeleid inoefenen

Had je alle vragen van de mini-check fout, dan maken we samen opdracht 1. 

6. Zelfstandig werken

Je maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 4 op blz. 178 en 179

Ben je klaar?

Dan kijk je de opdrachten na.

Daarna maak je de inzichtsvragen op blz. 179 en 180

2. Lesdoel

Aan het einde van de les:

- kun je enkele oorzaken en gevolgen noemen van uitputting en vervuiling 

- kun je enkele oorzaken en gevolgen noemen van klimaatverandering

Leergebied overstijgende doelen:

Plannen en organiseren

- je schrijft zelfstandig huiswerk en leerwerk op in jouw agenda

- je plant leermomenten in voor een toets in jouw agenda

3. Mini-check

Verdiept arrangement (gemiddeld een 8 of hoger): 

Luca en Sven

Opdracht 1 t/m 5 op blz 221/223

De rest doet mee met de mini-check!

Wat zijn de twee belangrijkste oorzaken van milieuproblemen?

1. De bevolkingstoename
2. Uitlaatgassen van auto's
3. De manier van leven van de mens
4. Grote mate van vliegverkeer

Uitputting

Zet de juiste omschrijving bij het juiste begrip

Vervuiling

Zo veel stoffen uit het milieu halen dat ze opraken

Stoffen aan het milieu toevoegen die schadelijk zijn

Wat is een fossiele brandstof?

1. Kunststof
2. Zand
3. Aardgas
4. Metaal

Welk gas veroorzaakt het versterkte broeikaseffect?

1. zuurstof
2. koolstofdioxide ( CO2)
3. stikstof
4. biogassen

Wie maakt wat

Had je alle vragen van de mini-check goed, dan maak je de opdrachten zelfstandig.

Opdracht 1 t/m 5 op blz 221/223

De rest doet mee met de instructie. 

Invloed op het milieu

De mens heeft invloed op het milieu. We halen stoffen uit het milieu, denk aan grondstoffen en water. 

Ook voegen we stoffen toe, zoals afval en uitlaatgassen. 

Op deze manier veranderen mensen het milieu. Dit zorgt voor milieuproblemen. 

Milieuproblemen

De belangrijkste oorzaken van milieuproblemen zijn:

1. De bevolkingstoename
   
2. De manier van leven van de mens

De mens zorgt op twee manieren voor milieuproblemen: 

1. uitputting: zo veel stoffen uit het milieu halen dat ze opraken
2. vervuiling: stoffen aan het milieu toevoegen die schadelijk zijn

Uitputting

Fossiele brandstoffen: aardolie, aardgas en steenkool. 

Brandstoffen die miljoenen jaren gelezen zijn ontstaan uit resten van dode planten en dieren. 

Grondstoffen: aardolie (voor kunststof), zand (voor glas en bouwmateriaal) en metaalerts (metalen). 

Stoffen die uit het milieu worden gehaald om bijvoorbeeld machines, apparaten, huizen en kleding te maken. 

Luchtvervuiling

Stikstof (belangrijke stof in mest) is een oorzaak van luchtvervuiling. Sommige planten groeien hierdoor minder goed, of verdwijnen. 

Luchtvervuiling kan komen door stikstof of koolstofdioxide uit fossiele brandstoffen.

Bodemvervuiling

Gif is een schadelijke stof voor organismen. Dit werd vroeger wel eens op vuilnisplaatsen gestort. Hierdoor werd de grond vervuilt. Dit noem je bodemvervuiling. 

Watervervuiling

In de landbouw worden gifstoffen gebruikt om planten te beschermen tegen insecten en ziekteverwekkers. Deze kunnen in het (grond)water terecht komen = watervervuiling

Huishoudens, fabrieken en scheepvaart vervuilen ook het water. 

Broeikaseffect

Dampkring (atmosfeer) is de luchtlaag rondom de aarde. Is een mengsel van verschillende gassen. Deze late neen deel van de zonnestralen door, de rest wordt weerkaatst. Door zonnestralen warmt de aarde op, de aarde straalt dit ook weer uit. Dit noem je: broeikasgassen.

Broeikaseffect

De twee belangrijkste broeikasgassen zijn: koolstofdioxide en waterdamp. 

De werking lijkt op die van het glas van een broeikas. Vandaar de naam: broeikaseffect. 

Wanneer dit er niet zou zijn, zou het -18 °C zijn en is er geen leven mogelijk.

versterkte broeikaseffect: het opwarmen van de aarde, doordat er meer broeikasgassen worden afgegeven aan de dampkring. 

Klimaatverandering

Door het versterkte broeikaseffect verandert het klimaat 

-> klimaatsverandering: verandering van het weer over lange periode.

blauwalg: een bacterie die stoffen maakt die giftig zijn voor mensen en honden. 

Een gevolg van opwarming van de aarde: stijging van de zeespiegel en droogte. 

5. Begeleid inoefenen

Had je alle vragen van de mini-check fout?

Dan maak je samen met de leerkracht opdracht 1 en 2

6. Instructie

Je maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 5 op blz 221/223

Ben je klaar?

Dan kijk je de opdrachten na.

Daarna maak je de inzichtsvragen op blz 224 en 225

7. Evaluatie LJ1

Hoe ging de les?

Zijn er opdrachten waar je moeite mee had?

Heb je nog ergens vragen over? 

- kun je uitleggen dat bij bevruchting elk van de ouders de helft van de chromosomen levert?

- kun je voorbeelden geven van geslachtelijke voortplanting?

7. Evaluatie LJ2

Hoe ging de les?

Zijn er opdrachten waar je moeite mee had?

Heb je nog ergens vragen over? 

- Kun je enkele oorzaken en gevolgen noemen van uitputting en vervuiling?

Huiswerk

LJ1:                                                         LJ2

Dinsdag 29 maart                           Dinsdag 26 maart  

6.5 opdracht 1 t/m 4                       6.5 opdracht 1 t/m 5