17/3 spelling met of zonder -n + herhaling meervoud -en 3h1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H1

Planning

• Wat weet je nog?
• Wat weet je al?
• Instructie/quiz
• Werken 
• Afsluiten

Lesdoel:

Aan het einde van deze les weet je:

• wanneer zelfstandig gebruikte telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden op een -n eindigen

Schrijf drie dingen op die je
van de vorige les onthouden hebt.

Wel of niet goed geschreven?

intuïtie

1. juist
2. onjuist

Hoort een apostrof in de volgende zin?
Vroeger pakte ik altijd stiekem twee lollys uit de snoeptrommel.

1. ja
2. nee

Hoort een apostrof in de volgende zin?
Wij hebben altijd zin in vakanties.

1. ja
2. nee

Welke naam/namen heeft/hebben (als ze een bezitsaanduiding zijn) géén apostrof nodig?

1. Gaby
2. Naomi
3. Dennis
4. Marieke

Hoe noemen we het accent op het volgende woord: crêpe

1. accent grave
2. accent circonflexe
3. accent aigu

Wat is juist?

1. toegeëigend
2. toegëeigend
3. toegeeïgend
4. toegeeigend

Hoe noemen we het accent op het volgende woord: decolleté

1. accent grave
2. accent circonflexe
3. accent aigu

Wat is juist?

1. logé'tje
2. logétje
3. logeetje
4. logéetje

Wat is juist?

1. logés
2. logées
3. logeés
4. logees

Hoe noemen we het accent op het volgende woord: première

1. accent grave
2. accent circonflexe
3. accent aigu

Meervoud -en- herhaling stof brugklas en jaar twee

Woorden die eindigen op -ee

krijgen in het meervoud 

 

+  ën

zee > zeeën 

Woorden die eindigen op -ie

Bij woorden die eindigen op ie krijgen in het meervoud:  -ën   of  -¨n

Hoe kun je weten wat erachter komt? --> Kijk naar de klemtoon!

Waar ligt de klemtoon? --> Roep het woord alsof je je hond in de verte roept.

Olie --> OOOOOOOlie = klemtoon op de O

Trofee --> TrofEEEEEEEEE = klemtoon op de E

Waar ligt de klemtoon?

+¨n 

tralie -->  klemtoon niet op de ie = trema op de laatste e+n -- >  traliën

kolonie --> klemtoon niet op de ie = trema op de laatste e+n -->   koloniën

+ën

fobie  --> klemtoon WEL op de ie = +ën  -- >  fobieën                

Op welke lettergreep ligt de klemtoon?

melodie

1. MElodie
2. meLOdie
3. meloDIE

-ën of op de laatste klinker twee puntjes +n?

Veel woorden met -ie achteraan, krijgen in het meervoud -ën  of -¨n .
Hoe kun je weten wat erachter komt?        -->       Kijk naar de klemtoon!

Optie 1:

De klemtoon ligt op de laatste lettergreep --> extra e + puntjes erop.
                                    me-lo-DIE                                --> melodieën

                                   

-ën of op de laatste klinker twee puntjes +n?

Veel woorden met -ie achteraan, krijgen in het meervoud -ën  of -¨n .
Hoe kun je weten wat erachter komt?        -->       Kijk naar de klemtoon!

Optie 1:

De klemtoon ligt op de laatste lettergreep --> extra e + puntjes erop (+ën)

                                                  me-lo-DIE --> melodieën

Optie 2:

De klemtoon ligt niet op de laatste lettergreep --> puntjes op de laatste +n

                                   ME-lo-die of me-LO-die --> melodiën                                   

Dus?

melodie

1. melodiën
2. melodieën
3. melodiëen

Wanneer is iets zelfstandig gebruikt?

Er moet GEEN zelfstandig naamwoord zijn dat je achter de telwoorden kan plakken. 

Kan je WEL een zelfstandig naamwoord eraan plakken, dan is het bijvoeglijk gebruikt.

Velen houden van 'Wie is de mol?', maar enkelen kijken er nooit naar.

Enkelen van die spelers behoren tot de beste van het team.

Achter 'beste' kan je nu het zelfstandig naamwoord 'spelers' plakken, daarom schrijf je 'beste' zonder -n.

Zelfstandig gebruikte woorden

Zelfstandig gebruikte woorden krijgen een -n als ze op mensen slaan die niet in de dezelfde zin genoemd worden.

Hoeveel verslaafden kunnen ze in Rotterdam nog opvangen?

Zelfstandig gebruikte woorden krijgen geen -n als ze op mensen slaan die wel in dezelfde zin genoemd worden.

Veel supporters in Brugge kwamen met de trein en slechts enkele met de eigen auto.

Zelfstandig gebruikte woorden krijgen geen -n als ze op dieren, planten of dingen slaan.

Van alle clubs was Ajax een van de eerste.

Met -n / zonder -n

Met -n:
- als het personen aanduidt.
- als het zelfstandig gebruikt wordt

Zonder -n:
- als het geen personen aanduidt (dus dingen/dieren etc.)
- als het niet zelfstandig gebruikt wordt (dus bijvoeglijk)

Met of zonder -n?
Enkele(n) leerlingen hebben het huiswerk niet gemaakt.

1. met
2. zonder

Met of zonder -n?
Mijn oma kijkt altijd naar het nieuws voor dove(n) en slechthorende(n)

1. eerste met, tweede zonder
2. eerste zonder, tweede met
3. allebei met
4. allebei zonder

Met of zonder -n?
Van die schattige puppies wil ik er wel enkele(n) hebben.

1. met
2. zonder

Met of zonder -n?
Van die talentvolle voetballertjes zullen sommige(n) Oranje halen.

1. met
2. zonder

Werk voor de deze les - Alvast aan het werk? 

• je begrijpt de lesstof/theorie voldoende (je kunt het groene theorieblok uit je boek gebruiken als ondersteuning) 
• je mag geen vragen stellen 
• je werkt in stilte en je mag niet praten of overleggen 
• je bent echt aan het werk!

Klaar = in stilte lezen uit je leesboek of werken aan een ander vak (niet op de laptop!)

Blz. 66 t/m 68, opdracht 1, 2, 3, 7 en 9

Blz. 99, opdracht 4

+ nakijken en verbeteren met een andere kleur! 

Wat niet af is  = huiswerk!

Zelfstandig gebruikte telwoorden een -n

Het is bij woorden als bijvoorbeeld 'sommige' en 'enkele' niet altijd meteen duidelijk of er een -n achter moet. 

Je stelt jezelf de volgende twee vragen:

1. Gaat het om personen?

2. Is het telwoord zelfstandig gebruikt?

Als het antwoord op beide vragen 'ja' is, zetten we er een -n achter

Voorbeelden

Zelfstandig gebruikt telwoord:

Sommigen van die leerlingen ken ik heel goed.

Niet zelfstandig (wel bijvoeglijk) gebruikt en betreft wel persoon:

Sommige leerlingen ken ik heel goed.

Een voorbeeld van wel zelfstandig gebruikt, maar geen persoon:

Enkele van de tijgers ken ik heel goed.

Uitzondering

Telwoorden als tientallen, honderden, (tien)duizenden en miljoenen hebben ALTIJD een -n

Zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden

Voor zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden gelden dezelfde regels als bij telwoorden:

1. Is het zelfstandig gebruikt?
2. Worden er personen aangeduid?
3. Is het meervoud?

Ja? --> eindigt op -n (In Madrid kwamen ze een paar bekenden tegen)

Nee? --> eindigt het op e

Van de ..... Italiaanse gerechten lustte Darrel er slechts ......

1. tientalle/enkele
2. tientalle/enkelen
3. tientallen/enkele
4. tientallen/enkelen

.... zijn geroepen, maar .....uitverkoren, zegt de Bijbel.

1. velen/weinigen
2. vele/weinige
3. vele/weinigen
4. velen/weinige

Toen het zo sneeuwde, kwamen alleen de ... leerlingen op tijd in de les, maar ... waren echt veel te laat.

1. eerste/sommigen
2. eersten/sommige
3. eerste/sommige
4. eersten/sommige

De frikandellen waren .. te hard, maar de ... waren wel eetbaar.

1. alle/meesten
2. alle/meeste
3. allen/meeste
4. allen/meesten

Onder de .... waren artiesten, onder wie de leden van de band Kensington.

1. genodigden
2. genodige

De hengelaar nam de grote vissen mee en gooide de ... terug.

1. kleinen
2. kleine

.... haringen lust Kerwin wel, maar .... vindt hij vies.

1. zoute/zuren
2. zouten/zuren
3. zouten/zure
4. zoute/zure

Dit gebouw is slecht toegankelijk voor .....

1. gehandicapte
2. gehandicapten

Mevrouw Hooi bekeek alle boeken en zocht de .... eruit.

1. mooiste
2. mooisten

Ik weet wanneer ik telwoorden en bijvoeglijk naamwoorden met of zonder een -n schrijf.

😒🙁😐🙂😃

Werk voor de deze les: afmaken werk vorige lessen

Blz. 66 t/m 68, opdracht 1 t/m 5 en 7

+ nakijken en verbeteren met een andere kleur! 

Wat niet af is = huiswerk

Stel de volgende les vragen over fouten die je niet begreep!

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?