12.1 Voeding en vertering, Enzymen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Thema 12

Voeding en vertering

§1: Enzymen

Planning

• Introductie leerdoelen
• Uitleg
• Zelfstandig werken
• Afsluiting

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven welke rol bacteriën en schimmels spelen bij de voedselproductie en bij voedselbederf

• Je kunt de werking van enzymen beschrijven

• Je kunt manieren kunnen noemen waarop voedsel kan worden geconserveerd

Wat doen schimmels en bacteriën (reducenten) in de natuur?

1. Ze doen helemaal niets
2. Ze eten van de planten
3. Ze breken de dode resten van planten en dieren af

Hoe kun je voorkomen dat bacteriën en schimmels voedsel gaan bederven?

Kunnen schimmels en bacteriën ook nuttig zijn? Leg uit!

Opdracht:

Maak een samenvatting/overzicht over de werking van enzymen (5 minuten)

Enzymen

• Enzymen zijn eiwitten die een reactie versnellen (de stofwisseling; fotosynthese, verbranding, assimilatie)
• Enzymen worden niet verbruikt
• Enzymen werken specifiek: ze werken maar voor 1 soort stof

Enzymactiviteit

De snelheid waarmee een enzym een reactie versnelt = de enzymactiviteit.

Enzymactiviteit is afhankelijk van:

- temperatuur

- zuurtegraad 

Verteringssappen

• Vertering gebeurt met verteringssappen
• Die verteringssappen worden gemaakt in de verteringsklieren
• Verteringssappen bevatten enzymen

Verteringssappen 

Voedselbederf

Ons voedsel bestaat grotendeels uit dode resten van organismen. Schimmels en bacteriën breken dode resten van organismen af. Enzymen versnellen dit proces. 

Bij optimale omstandigheden (warm, vochtig) gaat dit het snelst.
Je voedsel bederft dan.

Schimmels en bacteriën: schadelijk

Kunnen voedselbederf veroorzaken.

Voedselvergiftiging: ontstaat vaak door het eten van voedsel dat met bacteriën is besmet

Bijv. Salmonella

levensvoorwaarden micro-organismen

• Lucht (zuurstof)
• Water

Voedsel conserveren

Betekenis conserveren: Verduurzamen,  in goede conditie bewaren.

Omstandigheden voor bacteriën en schimmels ongunstig gemaakt.

Manieren om te conserveren:

1. Invriezen
2. Pasteuriseren
3. Steriliseren
4. Vacuüm verpakken
5. Drogen
6. Toevoegen van conserveermiddelen

CONSERVEREN

Manier van conserveren	Wat is het?	Wat doet het?
1A Koel bewaren	+/- 4 graden celcius	Enzymen tijdelijk niet werkbaar
1B Invriezen	- 18 graden celcius	Enzymen langer niet werkbaar, nog langer houdbaar.
2 Pasteuriseren	tot 72*c verhitten	Groot deel bacteriën/schimmels dood, maar niet allen.
3 Steriliseren	130*c-140*c verhitten	Enzymen werken niet meer, smaak veranderd. Lang houdbaar.
4 Drogen	Al het water onttrekken	Schimmels/Bacteriën hebben water nodig om te leven.
5A Inblikken	Eerst verhitten dan luchtdicht verpakken.	Schimmels/Bacteriën hebben lucht nodig om te leven.
5B Vacuüm verpakken	Alle lucht uit verpakking zuigen	Schimmels/Bacteriën hebben lucht nodig om te leven.
6A Natuurlijk conserveermiddel	Suiker, Zout en Zuur	Schimmels/Bacteriën kunnen niet goed meer leven. Suiker: haalt vocht weg uit schimmels/bacteriën. Zout: haalt vocht uit alles. Zuurgraad: Enzymen niet werkbaar.

Verse melk

•  Pasteuriseren

• de melk wordt verhit tot 72 graden
• veel micro-organismen gaan dood
  

Wijn en bier

• Alcohol

• Door de alcohol worden micro-organismen gedood

Lang houdbare melk

• Steriliseren

• de melk wordt een tijdje verhit op 130-140 graden
• alle micro-organismen gaan dood

zilveruitjes

• Zuur

• Te zuur voor de micro-organismen om in te leven

blikje ananas

• Suiker

• Te veel suiker voor de micro-organismen om in te leven
  

Koffie

• Vacuum

• Er is geen lucht, dus de micro-organismen kunnen er niet leven (ook geen water)
  

Cup a soup, rozijnen

• Drogen

• er is geen water, dus micro-organismen kunnen er niet leven
  

Olijven

• Zout

• Te zout, daar kunnen geen micro-organismen in leven
  

Voedselbederf

Ons voedsel bestaat grotendeels uit dode resten van organismen. Schimmels en bacteriën breken dode resten van organismen af. Enzymen versnellen dit proces. 

Bij optimale omstandigheden (warm, vochtig) gaat dit het snelst.
Je voedsel bederft dan.

Voedselvergiftiging of een voedselinfectie

Aanvulling

• Kunstmatige conserveringsmiddelen
• additieven: kunstmatige kleur- geur- en smaak stoffen

Noteer 3 dingen die je deze les hebt geleerd

Waar heb je nog een vraag over?

Huiswerk

Verplicht:

Maken §1

Vrijwillig:

Maken samenvatting §1

Welke manier van conserveren: water uit het voedsel halen

1. Pasteuriseren
2. Steriliseren
3. Invriezen
4. Drogen

Door welke conserveringsmanier gaan micro-organismen dood?

1. Invriezen
2. Steriliseren
3. Drogen
4. Suiker toevoegen

Welk enzym vertoont de grootste enzymactiviteit?

1. x (rood)
2. y (groen
3. z (paars)
4. ze zijn allemaal gelijk

Welk enzym vertoont de grootste enzymactiviteit bij 30 graden Celsius?

1. x (rood)
2. y (groen
3. z (paars)
4. ze zijn allemaal gelijk

Verteringssappen bevatten enzymen. Wat zijn enzymen?

1. Stoffen die maagsap produceren
2. Alle onverteerbare stoffen
3. Stoffen die processen versnellen
4. Stoffen die de voedselbrij kunnen verplaatsen