Cluster A persoonlijkheidsstoornissen

• Doelgroepen
• MBO
• Studiejaar 2

Persoonlijkheidsstoornissen cluster A

Les 2

Stoornis

Temperament

Karakter

Persoonlijkheid

DSM 5

Persoonlijkheids-
stoornissen

Afwijking in lichaam, geest of in het functioneren hiervan

Aangeboren

Handboek voor psychische stoornissen

Aangeleerd

Cluster A, B en C

Aangeboren en aangeleerd

Lesdoel

Aan het eind van de les kan je de drie persoonlijkheidsstoornissen van cluster A benoemen en de verschillen toelichten.

Tip: maak aantekeningen!

Persoonlijkheidsstoornissen

Cluster A:

Mensen  kunnen vreemd/apart overkomen. Vaak hebben zij weinig contact met anderen en leven geïsoleerd. Zij hebben moeite met sociale contacten en zullen niet snel hulp zoeken.
Hun emoties en gevoelens zijn extreem, ontbreken of passen niet bij de situatie.

Beginnen vaak in de vroege volwassenheid.

Cluster A

1.  Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
   
2.  Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
   
3.  Schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Wat komt er in je op bij het begrip
'paranoïde'?

Paranoïde =

Angst, wantrouwen en achterdocht.

Het gevoel in de gaten gehouden, achtervolgd, bedreigd of uitgebuit te worden, terwijl dit niet zo is. 
Dit gaat vaak gepaard met angsten en  complottheorieën. Deze doelgroep is zeer wantrouwend/achterdochtig en hebben hierdoor moeite met vriendschappen en relaties. Ze vertellen niet graag over zichzelf, omdat ze bang zijn dat mensen hier misbruik van maken. Deze doelgroep nemen reacties kritisch op, waarbij ze veel tijd nodig hebben om iemand te vergeven.

Zoekt achter onschuldige opmerkingen/gebeurtenissen vernederingen en bedreigingen en reageren vaak met woede.

Oorzaak

 

Ze denken bijvoorbeeld dat ze worden gevolgd, dat mensen 's nachts in hun huis rondlopen etc.

Kan genezen worden middels langdurig traject. Vaak sprake van terugval.

Het begint vaak in vroege volwassenheid en kan ontstaan door een combinatie van erfelijke aanleg, opvoeding en traumatische ervaringen in je jeugd.

Oorzaken kunnen zijn..

Gevolgen kunnen zijn..

Behandeling

Eenzaamheid

Uit wantrouwen geen hulp vragen / angstig zijn

Psychosen

Ruzies met partners / familie

Gaat moeizaam wegens wantrouwen en gebrek aan zelfreflectie. Individuele psychotherapie en medicijnen kunnen symptomen verzachten. Denk aan antidepressiva

Erfelijkheid

Hersenaandoening

Levensgebeurtenissen

Verwaarlozing/mishandeling

Schizoïde PS

Hersenaandoening waarbij je last hebt van psychoses.
Deze doelgroep heeft in vaak weinig liefde / aandacht gehad in hun jeugd en soms te maken gehad met verwaarlozing / mishandeling.  Men toont weinig spraak/initiatief/energie.  De doelgroep leeft vaak geïsoleerd, ze beleven weinig plezier aan contact met anderen. Zij zullen zich niet snel binden.

Circa 50.000 mensen in NL kampen met deze stoornis

Oorzaken

Oorzaken: erfelijkheid in combinatie met negatieve gebeurtenissen. Als je geen familieleden met schizofrenie hebt is die kans maar 1%.

Je zal het maar hebben

Bekijk het filmfragment  (8 min)

Onderscheid de kenmerken, oorzaken en gevolgen van schizoïde bij Lerrie middels een mindmap

Let op, schizoide is iets anders als schizofrenie, niet meer passend?

https://www.npo3.nl/je-zal-het-maar-hebben/01-05-2018/BV_101386568

- 5:20 + 9:45-14:45

Mindmap op het bord:

Kenmerken: Psychose, stemmen in je hoofd, negatieve gevoelens, in de war raken, in een andere realiteit leven, geen beslissingen kunnen nemen

Oorzaken: stress

Gevolgen: geen autorijden, geen docent, reizen, cognitieve beperking, lager IQ door psychose.

Schizoïde PS

Weinig behoefte aan sociale contacten,  introvert

Ervaren weinig geluk

Reageren kil, afstandelijk en emotieloos

Geen behoefte aan fysiek/seksueel contact

Spraak is monotoon, onsamenhangend en gevoelloos

Concentratie of geheugenverlies + chaotisch gedrag

Periodes van psychoses

Er is eigenlijk niets dat hen echt gelukkig maakt omdat iemand niet heeft geleerd om plezier te hebben tijdens sociaal en lichamelijk contact. Een partner hebben ze meestal niet.

Psychose

Een toestand waarbij iemand zijn grip op de realiteit kwijt is / niet meer helder kunnen nadenken. 

Duurt meestal een paar dagen of maanden

Last van wanen en hallucinaties

Wanen: persoonlijke overtuigingen die niet kloppen met de werkelijkheid, ideeen die niet waar zijn.
Het is moeilijk iemand met wanen op andere gedachten te brengen.

Hallucinaties:  Iets waarnemen (horen, zien, ruiken, voelen, proeven) dat er in werkelijkheid niet is. Deze ervaringen zijn voor de betrokkene zeer 'echt'. Het horen van stemmen is de meest voorkomende hallucinatie. 

Iemand verandert bijvoorbeeld in zijn gedrag en wordt minder actief. Vervolgens wordt hij bijvoorbeeld achterdochtig, hoort stemmen, hallucineert en kan niet meer helder denken.

Zelf een hallucinatie ontwikkelen middels dit korte filmpje van 2 min

Schizoïde komt vaker voor bij

1. Mannen
2. Vrouwen

Behandeling

De stoornis is niet te genezen.

Medicatie: antipsychotica en/of antidepressieve

Psychologische behandelingen: gericht om inzicht te geven in de stoornis en symptomen te herkennen, zodat hij/zij hulp kan zoeken wanneer er een psychose optreedt

Schizotypische PS

Hebben afwijkende gedachten over zichzelf en hun omgeving (wanen), meer extrinsiek gedrag.
Ze denken b.v. dat ze bijzondere krachten hebben en daarmee de omgeving kunnen beïnvloeden. Soms zijn ze ervan overtuigd dat ze gedachten kunnen lezen of de toekomst voorspellen. Kampen met paranoïde gedachten en zijn hierdoor vaak angstig en achterdochtig. Het taalgebruik is opvallend vaag of juist gedetailleerd.

Vaak geïsoleerd, hebben weinig intieme vrienden omdat ze raar gevonden worden / vreemd overkomen.

Verschil schizoïde - schizotypisch

Schizofrenie --> meer introvert gedrag en psychoses

Schizotypisch --> meer extravert gedrag en paranoïde gedachten

Het verschil is dat mensen met schizofrenie in een psychose verkeren en mensen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis niet.

Dus...

Welke drie persoonlijkheidsstoornissen behoren tot cluster A?
Wat zijn in grote lijnen de verschillen?