Cluster A persoonlijkheidsstoornissen

• Doelgroepen
• MBO
• Studiejaar 2

Persoonlijkheidsstoornissen cluster A

Les 2

Stoornis

Temperament

Karakter

Persoonlijkheid

DSM 5

Persoonlijkheids-
stoornissen

Afwijking in lichaam, geest of in het functioneren hiervan

Aangeboren

Handboek voor psychische stoornissen

Aangeleerd

Cluster A, B en C

Aangeboren en aangeleerd

Lesdoel

Aan het eind van de les kan je de drie persoonlijkheidsstoornissen van cluster A benoemen en de verschillen toelichten.

Tip: maak aantekeningen!

Persoonlijkheidsstoornissen cluster A

Mensen  kunnen vreemd/apart overkomen. Vaak hebben zij weinig contact met anderen en leven geïsoleerd. Zij hebben moeite met sociale contacten en zullen niet snel hulp zoeken.
Hun emoties en gevoelens zijn extreem, ontbreken of passen niet bij de situatie.

Beginnen vaak in de vroege volwassenheid.

Cluster A

1.  Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
   
2.  Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
   
3.  Schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Wat komt er in je op bij het begrip
'paranoïde'?

Paranoïde =

Angst, wantrouwen en achterdocht.

Het gevoel in de gaten gehouden, achtervolgd, bedreigd of uitgebuit te worden, terwijl dit niet zo is. 
Vaak in combinatie met angsten en  complottheorieën. Hierdoor heeft de doelgroep moeite met vriendschappen en relaties.
Ze vertellen niet graag over zichzelf, omdat ze bang zijn dat mensen hier misbruik van maken.
Ze nemen reacties kritisch op, waarbij ze veel tijd nodig hebben om iemand te vergeven.

Zoekt achter onschuldige opmerkingen/gebeurtenissen vernederingen en bedreigingen en reageren vaak met woede.

 

Ze denken bijvoorbeeld dat ze worden gevolgd, dat mensen 's nachts in hun huis rondlopen etc.

Oorzaken kunnen zijn..

Gevolgen kunnen zijn..

Behandeling

Eenzaamheid

Uit wantrouwen geen hulp vragen / angstig zijn

Psychosen

Ruzies met partners / familie

Gaat moeizaam wegens wantrouwen en gebrek aan zelfreflectie. Individuele psychotherapie en medicijnen kunnen symptomen verzachten. Denk aan antidepressiva

Erfelijkheid

Hersenaandoening

Levensgebeurtenissen

Verwaarlozing/mishandeling

Oorzaak:
Kan genezen worden middels langdurig traject. Vaak sprake van terugval.

Het begint vaak in vroege volwassenheid en kan ontstaan door een combinatie van erfelijke aanleg, opvoeding en traumatische ervaringen in je jeugd.

Schizoïde PS

De doelgroep leeft vaak geïsoleerd, vertonen intrinsiek gedrag 
Zijn het liefst alleen, beleven weinig plezier aan sociaal contact
Hebben geen hechte vriendschappen

Voelen zelden sterke emoties zoals blij of boosheid

Afstandelijkheid in persoonlijke situaties

Verlangen naar intimiteit lijkt afwezig

Weinig gezichtsuitdrukkingen / komt kil over

Halen ook geen plezier uit het horen bij een gezin of familie.

Gezichtsuitdrukkingen zoals glimlach of knikje

Schizotypische PS

Hebben last van wanen --> afwijkende gedachten over zichzelf en hun omgeving

Tonen meer extrinsiek gedrag.

Het taalgebruik is opvallend vaag of juist over gedetailleerd.

Extreme sociale angst die samenhangt met paranoïde gedachten 

Vaak geïsoleerd, hebben weinig intieme vrienden omdat ze raar gevonden worden / vreemd overkomen.

70% is erfelijk

Deze doelgroep heeft groot risico om schizofrenie te ontwikkelen --> last van psychoses

Ze denken b.v. dat ze bijzondere krachten hebben en daarmee de omgeving kunnen beïnvloeden. Soms zijn ze ervan overtuigd dat ze gedachten kunnen lezen of de toekomst voorspellen. 

Vreemde overtuigingen zoals telepathie, zesde zintuig etc.

Mensen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis ervaren over het algemeen geen hallucinaties. Ze ervaren echter wel waanideeën . U kunt extreme angst of paranoia ervaren, vooral in nieuwe of sociale situaties.

Schizofrenie = psychoses (wanen én hallucinaties_
Schizotypisch = wanen en hebben veel risico om schizofrenie te ontwikkelen

Psychose

Een toestand waarbij iemand zijn grip op de realiteit kwijt is / niet meer helder kunnen nadenken. 

Duurt meestal een paar dagen of maanden

Last van wanen en hallucinaties

Wanen: persoonlijke overtuigingen die niet kloppen met de werkelijkheid, ideeen die niet waar zijn.
Het is moeilijk iemand met wanen op andere gedachten te brengen.

Hallucinaties:  Iets waarnemen (horen, zien, ruiken, voelen, proeven) dat er in werkelijkheid niet is. Deze ervaringen zijn voor de betrokkene zeer 'echt'. Het horen van stemmen is de meest voorkomende hallucinatie. 

Iemand verandert bijvoorbeeld in zijn gedrag en wordt minder actief. Vervolgens wordt hij bijvoorbeeld achterdochtig, hoort stemmen, hallucineert en kan niet meer helder denken.

soorten wanen:
Achtervolgingswanen --> je bent er van overtuigd dat je aangevallen of achtervolgt wordt. deze komt het vaakst voor

Betrekkingswanen --> overtuiging dat gebaren, opmerkingen, signalen van omgeving aan betrokkene zelf gericht is

Grootheidswanen --> overtuiging dat hij uitzonderlijke kwaliteiten/rijkdom of roem bezit

Wereld ondergangswanen --> overtuiging dat er grote ramp zal gebeuren

Somatische wanen --> wanen over eigen gezondheid en functioneren van organen

Zelf een hallucinatie ontwikkelen middels dit korte filmpje van 2 min

Je zal het maar hebben

Bekijk het filmfragment  (8 min)

Onderscheid de kenmerken, oorzaken en gevolgen bij Lerrie middels een mindmap

Let op dit gaat over schizofrenie, niet over cluster A.. Geeft wel een beeld van psychoses.

https://www.npo3.nl/je-zal-het-maar-hebben/01-05-2018/BV_101386568

- 5:20 + 9:45-14:45

Mindmap op het bord:

Kenmerken: Psychose, stemmen in je hoofd, negatieve gevoelens, in de war raken, in een andere realiteit leven, geen beslissingen kunnen nemen

Oorzaken: stress

Gevolgen: geen autorijden, geen docent, reizen, cognitieve beperking, lager IQ door psychose.

Verschil schizoïde - schizotypisch

Schizofrenie --> meer introvert gedrag

Schizotypisch --> meer extravert gedrag, wanen en paranoïde gedachten

Dus...

Welke drie persoonlijkheidsstoornissen behoren tot cluster A?
Wat zijn in grote lijnen de verschillen?