H5 Sociale cognitie

• Sociologie en psychologie
• Secundair onderwijs

Sociale Cognitie p84

Tijdens coronatijd

Interview met R. Kelly

• Wie is de vrouw?
• schattig filmpje, maar wrange nasmaak
• Aziatische vrouw is zijn echtgenote ~ werd door veel mensen als kindermeisje beschouwd ~ stereotypering

 Sociale Cognitie p85

Reflectie : Profielfoto's op sociale media - bespreek per 2

• Welke indruk proberen mensen op te wekken met de keuze van hun foto? 
• Welke kenmerken zorgen ervoor dat ze een bepaalde indruk wekken? 
• Denk je dat die indruk altijd klopt?

oef 1 p85  Denk na over de uitspraken + geef een vb 

 

 Sociale Cognitie p85

1. Iedereen heeft vooroordelen.
2. Ik merk dat anderen mij beoordelen op mijn uiterlijk.
3. Aan iemands stijl (kleren, kapsel …) kan ik zien wat voor persoon het is.
4. Ik ben mij bewust van de vooroordelen die ik zelf heb.
5. Eenmaal een mening over iemand gevormd, is het moeilijk die te veranderen.
6. Ik heb al gemerkt dat de eerste indruk over een persoon niet altijd klopt.

 Sociale Cognitie p85

1. Observeren en interpreteren

Sociale cognitie = Waarnemen en interpreteren van (eigen) gedrag

 1. Observeren en interpreteren p85

Waarnemingsproces: 3 fases

1. Prikkel of stimulus via zintuig opgevangen - Neus: geur, oren: geluid…
   
   
2.  Zintuigen sturen info over prikkel via zenuwbanen naar thalamus
   
   
3. Thalamus stuurt info door naar cortex => Prikkel wordt verwerkt

 1. Observeren en interpreteren p86

oef 2 p86 Benoem de onderdelen op de foto

1. Prikkel/stimulus (muffin)
2. Zintuig: smaak - tong
3. Zenuwbaan
4. Thalamus
5. Cortex

  1. Observeren en interpreteren p86

Verschillende waarnemingen : 

 1. Observeren en interpreteren p86

Mechanismen : interpreteren verloopt sneller => tijdbesparing = nuttig ~> Sneller vormen oordeel, bvb gevaar

Maar: observeren <-> interpreteren = feiten 

=> foute inschatting situaties/mensen/gedrag

Gebruik dagelijks leven, onderzoek, professioneel

 2. Eerste indruk p87

Oef 3 p87 Bekijk de foto's + beantwoord de vragen

1. Welke indruk?
2. Welke emoties?
3. Welke
   persoonlijkheidskenm.?

 2. Eerste indruk p87

• Vergelijk de antwoorden met die van je klasgenoten
• Op welke kenmerken heb je je gebaseerd voor je eerste indruk?
• uiterlijke kenmerken, leeftijd, kleren, kapsel, gelaatsuitdrukkingen, houding,...

 2. Eerste indruk p88

Eerste indruk : uiterlijke kenmerken

• Fysieke kenmerken
• Verbale, non-verbale, subverbale taal
• Gedrag

=> automatisch gekoppeld aan cognitieve schema's

• info die samenhoort
• referentiekader

 2. Eerste indruk p88

 2. Eerste indruk p88

1. Impliciete persoonlijkheidstheorie 

• verzameling van schema's over kenmerken van mensen
• geheel van gelegde verbanden tussen uiterlijke en innerlijke eigenschappen

Volt : Lorenzo Gatto : violist  (10')

 2. Eerste indruk p88

oef 4 p88 Welke associaties bij volgende kenmerken?

Zwaarlijvigheid :

• lui, gezellig, ongezond

Tattoos : 

• hip, cool, agressief, lagere sociale klasse

Bril :

• slim, belezen, nerdy, saai,...

 2. Eerste indruk p88

=> we zijn best goed in het inschatten van anderen

Exp. Laura Neumann => foto's mannen - vrouwen beoordelen ~> persoonlijkheid inschatten

• foto 1 : spontane houding en mimiek
• foto 2 : neutrale gezichtsuitdrukking en armen langs lijf

 2. Eerste indruk p88

Exp. Laura Neumann ~ conclusie

resultaten inschatting worden vergeleken met werkelijke phd

1. neutrale foto's : vrij goede inschatting extravert
2. spontane foto's vriendelijkheid, openheid voor ervaringen en zelfwaarde

2. Eerste indruk p88

maar soms vergissen we ons grondig na een 1e indruk

=> Assita Kanko

2. Eerste indruk p88

Oef 5 p88 Bekijk de reportage : Waarop baseren verschillende mensen zich bij Assita Kanko?

• Sommige denken dat ze een directiesecretaresse of politica is. Anderen vermoeden dat ze een escortgirl is of bij de Panos werkt. Ze baseren zich op de klassevolle uitstraling en de donkere huidskleur.

2. Eerste indruk p89

2. Primacy effect (voorrangseffect)

• Bespreking Siska : Los de vragen op die je van de leerkracht krijgt.
  
  
• Solomon Asch (1907-1996) =>
  informatie die je het eerst krijgt, heeft de grootste invloed op het totaalbeeld dat je van iemand vormt.

2. Eerste indruk p89

Solomon Asch

experiment

2 groepen

2 verschillende lijsten

                                     => 1e groep betere indruk

2. Eerste indruk p89

Experiment kader p89 : 

2 groepen proefpersonen => opname vrouw - MK-vragen

1. Ze gaf eerst veel juiste antwoorden, daarna foute
2. Eerst veel foute antwoorden, daarna juiste
   
   

=> pp die eerste situatie observeerden, vonden vrouw intelligenter dan wie de 2e situatie had gezien.

2. Eerste indruk p89

Mogelijke verklaringen :

1. Na vorming 1e beeld -> minder aandacht voor verdere (tegenstrijdige info)
2. Interpretatie nieuwe info op basis van wat al geweten is.
   bvb goed = kalm = rustig / slecht = kalm = harteloos

2. Eerste indruk p89

3. Centrale kenmerken (Asch)

= kenmerken die zo opvallend zijn dat ze een grotere rol spelen.                bvb  eerlijk > linkshandig

=> heel krachtige invloed op de beeldvorming

2. Eerste indruk p89

Experiment Harold Kelley 

gastleerkracht => vooraf document met info ~ 2 = lessen

1. kil, ijverig, kritisch, praktisch, vastberaden
2. warm, ijverig, kritisch, praktisch, vastberaden

Na de les => mening over leerkracht noteren :

Groep 2 beoordeelde lkr vriendelijker en gezelliger + werkten actiever mee in de les.

2. Eerste indruk p90

Verklaring : warmte en competentie ~> 2 centrale kenmerken waarop mensen snel worden ingeschat. => evolutionair nut = overleven

Oef 6 p90 Welke informatie geven deze kenmerken?

• warmte : persoon is vriend of vijand
• competentie : pers. kan me al dan niet helpen om een probleem op te lossen

2. Eerste indruk p90

HALO-effect = 

• Positieve eigenschappen =>  andere positieve eigenschappen Bv. mooi = intelligent, emotioneel stabiel, sociaal vaardig

• Maar: geen verband eigenschappen met uiterlijk
• stralenkrans heiligen

2. Eerste indruk p90

oef 7 p90 Fragment ook getest op mensen => conclusie?

• Wie er beter en verzorgd uitziet, wordt als betrouwbaarder beschouwd en sneller
  geholpen.

2. Eerste indruk p90

HORN-effect =

• omgekeerde : negatief kenmerk veronderstelt nog meer negatieve eigenschappen.
• duivelshorens
• onaantrekkelijkheid kan negatieve
  gevolgen hebben.

Fragment : Ook getest op mensen (9'16")

2. Eerste indruk p90

Oef 8 p90 Geef 2 negatieve gevolgen die onaantrekkelijkheid kan hebben :

1. minder mooie kinderen krijgen minder aandacht van verzorgers
2. minder mooie kinderen krijgen meer straf

2. Eerste indruk p90

Negativiteitseffect

Negatieve kenmerken => wegen zwaarder door in beeldvorming dan positieve

Verklaring : Positief gedrag = ‘normaler’ (komt vaak voor) / Negatief gedrag = schaarser => Valt harder op en heeft grotere invloed op mening.

3. Causale attributies p91

1. Interne en externe attributies

Fritz Heider => causale attributies = het zoeken naar oorzaken van gedrag.

CAUSAAL = oorzakelijk 

ATTRIBUTIE = denkproces : de oorzaak waarvan we denken dat het de juiste is. => niet altijd juiste oorzaak

3. Causale attributies p92

2. Attributiefouten

1. Fundamentele attributiefout

3. Causale attributies p94

2. Self-serving bias

3. Causale attributies p94

2. Actor - observatoreffect

4. Sociale categorisering p95

1. Ingroup en outgroup

4. Sociale categorisering p95

2. Stereotypen

4. Sociale categorisering p98

3. Vooroordelen

5. Hardnekkige meningen p102

1. Subcategorisering

5. Hardnekkige meningen p102

2. Confirmation bias

5. Hardnekkige meningen p103

3. Self-fulfilling prophecy