Chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Goedemorgen!

Deze les gaan we het hebben over chromosomen.

Programma van deze les

1. Nieuwe paragraaf: 6.2, chromosomen
2. Afsluiting met korte quiz 

6.2: Chromosomen

Leerdoelen

6.2.3 Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.

6.2.4 Je kunt aangeven dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.

6.2.5 Je kunt uitleggen hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

Chromosomenparen

Elke lichaamscel bevat 46 chromosomen. Deze komen altijd voor in paren, dus 23 paren.

Beide chromosomen van een paar bevatten dezelfde genen, dus ze dragen informatie voor dezelfde genetische eigenschappen.

Chromosomenparen (SEM)

Geslachtschromosomen

Het 23e chromosomenpaar zijn de geslachtschromosomen.

XX voor de vrouw en XY voor de man.

Soms wordt een vrouw met XY of een man met XX chromosomen geboren. Dit is een vorm van intersekse. Soms is dit zichtbaar bij de geboorte, soms is er aan de buitenkant niets te zien.

Van elk chromosomenpaar is 1 afkomstig van de vader en 1 van de moeder. Daardoor kan de informatie op de chromosomen verschillen.

Geslachtscellen

In eicellen en zaadcellen komen de chromosomen niet in paren voor. Deze geslachtscellen bevatten dus maar 23 chromosomen.

Dit komt door een speciale deling: meiose. Bij meiose worden de chromosomen verdeeld over twee dochtercellen: 1 chromosoom van elk paar.

Ontstaan van variatie in geslachtscellen. (Chromosomen voorgesteld als kraaltjes)

Ontstaan van variatie in genotypen bij bevruchting.

Variatie in genotypen

Zelfstandig werken

Wat: Paragraaf 5.2: opdr. 1 t/m 5(kennis), 7 t/m 9(inzicht)

Hoe:  Je mag zacht overleggen met je buur. Heb je een vraag, steek dan je hand op (oranje). Tip: Lees eerst de lesstof door.

Tijd: tot 11:05

Klaar?: Maak een samenvatting van deze paragraaf

op je eigen manier of m.b.v. opdracht 4.

Maak ook opdracht 10 (+ opdracht) en 11 (leefwereld)

Afsluiting

1. Quiz + vraag 9
2. Volgende les 

Welk geslachtschromosoom zit er in een zaadcel?

1. Een X chromosoom
2. Een Y chromosoom
3. Een X en een Y chromosoom
4. Een X of een Y chromosoom

Hoeveel chromosomenparen heeft een mens in elke lichaamscel?

1. 23
2. 24
3. 46
4. 48

opdracht 10+

Bij weefselkweek snijdt een kweker de knoppen van een plant. De kweker laat elke knop uitgroeien tot een nieuwe plant.

a .Eigenlijk is het niet nodig om een volledige knop te gebruiken, want ook één cel uit een knop zou kunnen uitgroeien tot een nieuwe plant.

Leg uit dat één cel kan uitgroeien tot een complete plant.

Een kweker gebruikt een plant voor weefselkweek. Op deze manier groeien er tien nieuwe planten. Zodra de plantjes groot genoeg zijn, worden ze op verschillende plaatsen in de tuin gezet.

b. Welke bewering over het genotype en het fenotype van deze plantjes is juist?

1. De planten hebben hetzelfde genotype en hetzelfde fenotype
2. De planten hebben hetzelfde genotype
3. De planten hebben hetzelfde fenotype
4. De planten hebben verschillende fenotypen en genotypen.

Een kweker zet planten die zijn gekweekt via weefselkweek op verschillende plaatsen in een tuin. Na enige tijd valt het op dat de planten er niet allemaal hetzelfde uitzien.

c. Leg uit waardoor er verschillen tussen de planten ontstaan.

Volgende les

Gaan we het hebben over genen en allelen.