Nederlands 12 mei 2022

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Nederlands

donderdag 12 mei 2022

Taalverzorging

Meervoud 

Lesdoel: Je spelt het meervoud van zelfstandige naamwoorden correct.

Nederlands

- Meervoud

- Tussenletters

- Aan elkaar of los? 

- Einde op -e of -en?

Meervoud

Veel zelfstandige naamwoorden hebben een meervoud op -en:

• lamp - lampen

• bord - borden

• mes - messen

Meervoud op -en (1)

Bij het meervoud op -en moet je op een aantal zaken letten.

• Achter het woord -en zetten: boer +en - boeren

• Laatste letter verdubbelen: klas +en - klassen

• Een klinker weghalen: schaar +en - scharen

• Een -f veranderen in -v: golf +en - golven

• Een -s veranderen in -z: huis +en - huizen

Meervoud op -en (2)

• Als het eindigt op -ie, dan -ën of "n toevoegen

         > klemtoon op de laatste lettergreep, dan -ën:

             melodie - melodieën, knie - knieën

         > klemtoon NIET op de laatste lettergreep, dan -"n:

             bacterie - bacteriën, porie - poriën

• Een trema toevoegen bij -ee: idee +en - ideeën

Wat is het meervoud van categorie?

1. categoriën
2. categorieën

Wat is het meervoud van idee?

1. ideën
2. ideeën

Meervoud van: theorie

1. theorieën
2. theoriën
3. theorieeën
4. theories

Meervoud op -s

Meestal vaste -s. 

• Bij woorden die eindigen op a, o , u, i of y krijg je een apostrof  s ('s), zodat     je het correct uitspreekt:

        > taxi - taxi's, ski - ski's

• Let op: bij afkortingen die je letter voor letter uitspreekt en bij

        -e ,-é, -ay, -ey, -oy of -eau krijg je een vaste s:
        > cadeau - cadeaus, café - cafés, display - displays, cao - cao's

Meervoud -n/-s

Veel woorden die eindigen op (een stomme) -e hebben twee mogelijkheden in het meervoud:  -n en -s

seconde: seconden en secondes

groente: groenten  en groentes

Wat is het meervoud van: hobby

Het meervoud van grens is:

1. grensen
2. grenszen
3. grenzen
4. grens heeft geen meervoud

tv

Het meervoud van accu is:

1. accus
2. accu's
3. accuus
4. accuu's

Wat is het meervoud van: cadeau

Meervoud Latijnse woorden eindigend op -us of -um

• um vervangen door a OF +s:

         > museum - musea / museums

        > datum - data / datums

• us vervangen door i:

        > historicus - historici

        > politicus - politici

Meervoud -s of -f

Meestal s>z   f>v

> wens - wensen, kaars - kaarsen

> grens - grenzen, laars - laarzen

Langere woorden op -aaf, -oof houden de 'f':

> fotograaf - fotografen, filosoof - filosofen

klemtoon

klemtoon op -ik, -it, -es, -et, ei? --> dubbele medeklinker

(slikken - mikken - verstikken)

Klemtoon NIET op -ik, -it, -es, -et, ei? --> enkele medeklinker

(haviken - engelen - monniken)

Het meervoud van museum is:

1. museums
2. musea
3. museums en museas
4. museums en musea

dief

Regels meervoud

-a, -o, -u, -i, -y	's
-e, -é, -ay, -ey, -oy, -eau	vaste s
-ie	-ën (klemtoon op laatste lettergreep -"n (klemtoon NIET op laatste lettergreep)
-ee	-ën
-um	-a of -s
-us	-i
-ik, -it, -et, -es, -ei	alleen verdubbeling medeklinker bij klemtoon

Aan de slag 

Taalverzorging (tussenletters)

Maak: 

opdracht 6 t/m 8

Taalverzorging

Tussenletter

Doel: Je gebruikt de juiste tussenletters 

Tussenletters

Tussen de woorden van een samenstelling gebruik je vaak extra letters, dit zijn tussenletters.

Om te weten welke tussenletters je gebruikt, moet je het eerste woord eerst in meervoud zetten.

Tussenletters

Eindigt het eerste deel in het meervoud op -en of -n, dan krijgt het woord in een samenstelling de tussenletters -en of -n.

Bijvoorbeeld:

tand + borstel = tandenborstel

kat + kruid = kattenkruid

Tussenletters

Kun je het eerste deel van het woord in het meervoud zowel met -(e)n als met -s schrijven, dan gebruik je de tussenletter -e.

Bijvoorbeeld:

Vitaminepillen (vitaminen/vitamines)

Secondewijzer (seconden/secondes)

Tussenletters

Eindigt het eerste deel van het woord op -eren, dan schrijf je in de samenstelling -er. 

Bijvoorbeeld:

Kinderfeest (kinderen) 

Rundersalade (runderen)

Je gebruikt alleen de -e-

als tussenletter: 

Tussenletters

Als het eerste deel van de samenstelling verwijst naar iets dat uniek is.

Bijvoorbeeld:

Zonnebank

Maneschijn

Tussenletters

Ook als het eerste gedeelte van de samenstelling geen meervoud heeft.

Bijvoorbeeld:

Roggebrood

Rijstepap

Tussenletters

Als het eerste gedeelte nauwelijks meer als woord te herkennen is of niet meer letterlijk opgevat kan worden.

Bijvoorbeeld:

Bakkebaard

Spillepoot

Schattebout

Tussenletters

Als het eerste woord een werkwoord is.

Bijvoorbeeld:

Spinnewiel (spinnen)

Huilebalk (huilen) 

Tussenletters

Als het eerste woord het tweede woord versterkt.

Bijvoorbeeld:

Reuzeleuk

Beresterk

Apetrots

Wat is juist geschreven?

1. Paardebloem
2. Paardenbloem

Wat is juist geschreven?

1. Zonnebloem
2. Zonnenbloem

Wat is juist geschreven?

1. Stekeblind
2. Stekenblind

Tussenletters

Je schrijft een tussenletter -s, als je deze hoort in de uitspraak van het woord.

Bijvoorbeeld:

Bakkersroom

Streepjescode

Verlovingsring

Wat is juist geschreven?

1. Meningverschil
2. Meningsverschil

Wat is juist geschreven?

1. Bakkerzaak
2. Bakkerszaak

Rijstenpap, knarsentanden en reuzenfijn.
Deze woorden zijn goed geschreven.

Is dat waar of niet waar?

1. Waar
2. Niet waar

Welk woord is goed gespeld?

1. apentrots
2. apetrots

Welke van de antwoorden is juist?

1. Gisteren heb ik een zonnensteek opgelopen.
2. Ik had een meningverschil met Nadia.
3. Ik vind rijstenpap heel lekker.
4. Ik ga vandaag rodekool eten.

Welk woord is goed geschreven?

1. Staddeel
2. Bakkerzoon
3. Zonnenscherm
4. Maneschijn

Kies het goedgeschreven woord.

1. huilebalk
2. huilenbalk

Stappenplan tussen-n

1.  Je kijkt of het linkerwoord een zelfstandig naamwoord is -> de krant

2.  Als het linkerwoord een zelfstandig naamwoord is, kijk je of het een meervoud op -en, -s of beide heeft -> de kranten niet de krantes)

3.  Als het zelfstandig naamwoord alleen een meervoud op -en heeft, dan schrijven we de tussen-n -> kranteNbak 

Uitzonderingen tussen-n

• Het linkerwoord eindigt al op -en -> havENgebied, keukENtafel.

• Het linkerwoord heeft geen meervoud -> rijstepap, tarwebloem.

• Van het linkerwoord is er maar één -> maneschijn, zonnebank.

• Het linkerwoord versterkt het rechterwoord -> beresterk, apetrots.

• Het woord is een bijvoeglijk naamwoord of werkwoord >> lachebek 

• Het woord is een ouderwetse samenstelling -> elleboog, nachtegaal.
  

Aan de slag

Grammatica 4.2 

Lees de theorie, maakt opdracht 1 t/m 3

Heb je tijd over, maak dan natuurlijk ook extra opdracht 1