3.3 + 3.4 water

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Lesdoelen

Aan het eind van de les:

- weet je hoeveel procent water op aarde "zoet" is

- kun je uitleggen wat de waterkringloop is

Kenmerken van de rivier

Bovenloop

• In de bergen
• Bron van de rivier = smeldende gjetsjer 
• Rivier stroom heel snel
• Veel erosie door stenen
• Smal riviertje

Middenloop

• Rivier stroom minder snel
• Daardoor sedimentatie van de zwaar verweringsmateriaal zoals grind
• Rivier wordt steeds breder
• Rivier begint te slingeren = meanderen 

Benedenloop

• Stroomsnelheid van de rivier is langzaam
  
• Daardoor sedimentatie van licht verweringsmateriaal zoals zand en klei
  
• Rivier meanderd 
  
• Brede rivier (soms wel 100m)
• De rivier stroom de zee in = monding

3.4 Water in natte en droge gebieden!

Water

§3.4 Water in natte en droge gebieden

Lesdoelen van deze les

1. Leg uit waarom de Afsluitdijk is aangelegd?
2. Wanneer was de Watersnoodramp?
3. Welk doel heeft de Deltawerken?

De rivier, vriend en vijand

Piekafvoer

Wanneer er veel neerslag valt kan er wateroverlast onstaan. De rivier moet heel veel water afvoeren. Dit noemen we piekafvoer.

Tijdens piekafvoer, oftewel hoogwater, kan het water over de zomerdijk stromen.

Uiterwaard

Tijdens hoogwater, kan het water over de zomerdijk stromen. Het water stroom dan de overstroomgebied in. Dit noemen we de uiterwaard.

De uiterwaard wordt door de overstroming erg vuchtbaar. Het water laat een laagje rivierklei (slib) achter. Daarom zie je in de uiterwaarde veel boerebedrijven, maar ook fabrieken omdat rivierklei erg geschikt is voor bakstenen en dakpannen.

Zomerdijk

Lage dijk, vlak naast de rivier. 

houdt water tegen bij lage waterstanden

Winterdijk

Hoge dijk, achter de uiterwaarde. 

houdt water tegen bij hoge waterstanden.

Nu in het echt

Vaargeul

Zomerdijk

Winterdijk

Uiterwaard

Zorg om het water

Om te snappen waarom we goed moeten zorgen voor het water, moeten we eerst terug in de tijd. 

Vroeger regelmatig overstromingen in Friesland, Noord-Holland, Overijssel, Gelderland en Zeeland.

Afsluitdijk 

Bouw van de afsluitdijk: 1927 - 1932  

• Een dijk van 32 kilometer lang
• Gebouwd om overstromingen tegen te gaan. Afsluiting Zuiderzee.

Polders:

• Wieringermeerpolder: 1927
• Noordoospolder: 1942
• Flevopolder: 1955 - 1968

Het ontstaan van het IJsselmeer

Ingenieur Lely

Bouw van de afsluitdijk

0

Watersnoodramp

1 februari 1953:  een zware noordwesterstorm met windkracht 12 en springtij. Het water kwam uitzonderlijk hoog, eens in de 100 jaar.

Dijken overspoelden en braken door. Hierdoor kwamen grote delen van Zeeland, maar ook delen van Zuid-Holland en Brabant, onderwater.

De overstroming had 1836 slachtoffers.

Deltawerken

Dijken waren niet sterk genoeg. Grootse aanpakken nodig. 

Er werd begonnen met de Deltawerken.

Doel van de deltawerken: 

De kustlijn verkorten en versterken.

Haringvlietdam

Volledig gesloten dam. Er komt geen zout water in het Haringvliet

2

Oosterscheldekering

Sluit alleen bij extreem hoge waterstand

1

Maeslantkering

De Nieuwe Waterweg kan open en dicht. Waarom? 

3

Westerschelde

Waarom is de Westerschelde open? 

Water in balans

Er valt meer neerslag dan dat er water verdampt en wordt gebruikt. We spreken dan van een positief waterbalans.

Door klimaatverandering zie je dat sommige zomers een negatief waterbalans hebben.

Doordat het warmer is dan normaal en minder regen valt.

Waterbalans

Waterbalans = hoeveel water een gebied binnenkomt en hoeveel het gebied weer verlaat.

Waterbalans Spanje

Spanje negatieve waterbalans:

Er verdampt meer oppervlakte-water dan dat er neerslag valt. Er dreigt een tekort aan water.

Voordelen van de stuwdammen:

• In stuwmeren kan in de winter water worden opgevangen.
• zomer's word dat water gebruikt.
• Met het water kun je elektriciteit opwekken.

Wat is GEEN voordelen van de stuwdammen in Spanje:

1. In de zomer kan dat water worden gebruikt voor de landbouw.
2. In stuwmeren kan in de winter veel water worden opgevangen.
3. In de zomer is er niet voldoende drinkwater
4. Met het water kun je elektriciteit opwekken.

Zorgen om water

Er is sprake van waterstress wanneer er te weinig water is voor te veel mensen. 

Door waterstress kunnen er spanningen komen tussen landen, want door de bouw van een stuwdam in ene land krijgt een ander land te weinig water.

Een oplossing voor watertekort is ontzilten. Zout water wordt dan zoet water. Dit is erg duur en kost veel energie. 

Slim met water omgaan

Planten kunstmatig water geven met bijvoorbeeld grondwater noem je irrigatie.

Voordeel:

Zelfs in de woestijn is dan landbouw mogelijk.

Nadeel:

Als het grondwater op is, is het ook echt op.

Cirkel irrigatie

Kun je voor altijd grondwater oppompen?

1. Ja
2. Nee

www.hetklokhuis.nl