5. Pre- en postoperatieve zorgen

• Verpleegkunde theorie 2
• Hoger onderwijs

5. Pre- en postoperatieve zorgen

Inhoud

1. Inleiding
2. Pre-operatieve voorbereiding
3. Soorten anesthesie
4. Postoperatieve zorgen
5. Meest voorkomende postoperatieve complicaties

Wat is volgens jou de rol van een vroedvrouw bij een keizersnede

Assisteren aan de operatietafel

'Omloop' = alles klaarzetten en voorbereiden

Niets, je wacht tot de baby geboren is om die aan te nemen

Alle vorige antwoorden

Afhankelijk van het ziekenhuis

1. Inleiding

CASUS: Een zwangere vrouw wordt op 39w binnengebracht voor een spoedsectio. Wat moet er gebeuren qua voorbereiding?

Brainstorm hierover in groepjes van 2-3.

1. Inleiding

Geplande vs ongeplande chirurgie (spoedopname)

1. Inleiding

Doel chirurgie 

Diagnostisch: MAAR grote impact  grote onzekerheid (Resultaat? Consequenties?)

bv: biopsie, laparascopie

verschillende types en implicaties => zie cursus

(vb niet vanbuiten kennen)

Therapeutisch: borstamputatie of hysterectomie => aandacht beleving: symbolische waarde verlies vrouwelijkheid en vruchtbaarheid (zelfs zwaar indien geen kinderwens meer)

1. Inleiding

Taak van de vroedvrouw bij chirurgie

• Afhankelijk van ziekenhuis

bv Aansluiten aspiratiemateriaal

Op- en afzetten van machines

Controle en vervanging infuus

Assistentie aan anesthesist

2. Pre-operatieve voorbereiding

1. Verwijderde voorbereiding (geplande ingreep)
2.  Pre-operatieve zorgen/OZ (dag voor/van ingreep)

Verwijderde voorbereiding

1. Uitleg rond ingreep 

• Bij geplande ingreep op voorhand gebeurd, op moment dat beslist wordt voor ingreep op consultatie
• Vaak ook met informatiefolder of website
• Info over risico's, complicaties, technieken, ...
• Informed consent!

Verwijderde voorbereiding

2. Raadpleging anesthesie

• DOEL= grondige analyse van de gezondheid van de patiënt door anesthesist
• Tractusanamnese,       meestal aan de hand van een vragenlijst 

           Daarbij is het heel belangrijk allergieën en geneesmiddelengebruik na te gaan

• Lichamelijk onderzoek en vitale parameters
• Obv bovenstaande wordt een risicoscore berekend (ASA-classificatie)

           Klasse 1 tot 5

           Obv deze keuze geeft anesthesist al dan niet fiat voor operatie

= zeer uitgebreide anamnese die systematisch de verschillende organen afgaat

ASA 1: perfect gezonde patiënt

ASA 5: zeer zieke patiënt waarvan overlijden wordt verwacht binnen 24u

Verwijderde voorbereiding

2. Raadpleging anesthesie

• ECG

            - Niet routinematig

            - Opsporen myocardinfarct

            - Vanaf bepaalde leeftijd, bij ritme- of geleidingsstoornissen, bij gekende             hartaandoeningen of nemen bepaalde medicatie (neuroleptica, antiaritmica)

• Radiografie (Rx) van thorax

             - Bij rokers, hoge leeftijd, overgewicht, langdurige anesthesie

3. Tijdje voor ingreep:

• Concrete afspraken (opnamedatum, -uur, nodige documenten, eventuele voorbereidingen,...)        

Pre-operatieve zorgen

• Inschrijven in  ziekenhuis
• Opnamegesprek:

        Welkom heten

         Identificatie 

         Reden opname

         Medische voorgeschiedenis (zwanger)

         Geneesmiddelengebruik + laatste inname

          Allergieën

          Bijzonderheden voeding/dieet?

          Leefgewoonten

          Gewicht

Pre-operatieve zorgen

• Opnamegesprek:

           Vitale parameters

            Naam/telefoonnummer contactpersoon

            Speciale aandachtspunten

           Inschatten emotionele toestand patiënt

           Informatie geven en vragen beantwoorden

Pre-operatieve zorgen

• Bloedname indien niet gebeurd

         

BIJNA ALTIJD afgenomen: 

1. Completformule/preops
2. Bloedgroep en Rhesusfactor (indien niet gekend)
3. Kruisproef

          

               

         

Complet=

• WBC
• RBC
• BP
• Hb
• Hct

Pre-operatieve zorgen

• Bloedname indien niet gebeurd

         

REGELMATIG afgenomen: 

1. Stollingstesten (PTT/INR, APTT, fibrinogeen)
   
2. Glycemie
   
3. Ionogram (Na, K, …)
   
4. Leverfunctiemerkers (ALT/GPT, AST/GOT, gamma-GT, alkalische fosfatasen) 
5. Nierfunctiemerkers (ureum, creatinine, urinezuur)

          

               

         

PTT-INR en APTT (hoelang het duurt vooraleer een stolsel zich vormt in reageerbuisje (zonder vs. mét toevoeging stollingsactivator)

((Activated)Partial Thromboplastine Time)

INR= International Normalized Ratio = internationale maat voor stolbaarheid van het bloed

Fibrinogeen (stollingseiwit in plasma – deel van stollingscascade)

Levertesten (ALT, AST, gamma-GT, alkalische fosfatasen): zijn leverenzymen, komen vooral voor in levercellen, maar bij leverschade (beschadigde levercellen) komen deze enzymen vrij in het bloed (hoge waarde = slechte leverfunctie)

Nierfunctietesten (ureum, creatinine): zijn afvalstoffen eiwit- en spierstofwisseling (zie eerder – les urine), normaal uitscheiden door nieren, maar bij slechte nierfunctie kunnen deze hoog zijn in bloed (hoge waarde = slechte nierfunctie)

Pre-operatieve zorgen

• Bloedname indien niet gebeurd

         

MINDER VAAK afgenomen: 

1. CRP (C-reactief proteïne)
   
2. Leverfunctiemerkers (LDH, amylase, lipase)

          

               

         

LDH = lactaathydrogenase

Enzym dat in verschillende lichaamsweefsels voorkomt (hart, lever, nier, RBC, spier, hersenen, long)

Zorgt voor energieproductie cellen (en blijft normaal in cellen)

Weefselschade? (vb. leverstoornis, hemolyse, longembool) => verhoogd in bloed

Amylase/lipase:

Spijsverteringsenzymen aangemaakt door pancreas/alvleesklier (blijven normaal in maagdarmstelsel)Pancreasstoornis? => verhoogd in bloed

Pre-operatieve zorgen

• Parametercontrole

            - T°

            - Pols

            - Bloeddruk

            - Ademhaling

            - SatO2

• Darmvoorbereiding

          -   Voorschrift arts

          -   Verloskunde: evt. klein lavement

          

               

         

Pre-operatieve zorgen

• Hygiënische zorgen

            Controle properheid patiënt

            Operatiehemdje en -muts aandoen

            Verwijderen lichaamsvreemd materiaal:

                     Make-up/Valse nagels en nagellak (vingers en tenen)

                    Juwelen/piercings

                    Kunstgebit

                     Lenzen

                    Onderbroek (evt. vervangen door netbroekje)

           Trimmen ruime operatiestreek (chirurgische clipper)

           Navel reinigen en ontvetten (laparascopische ingrepen)

          

               

         

Pre-operatieve zorgen

• Hygiënische zorgen

            Controle properheid patiënt

            Operatiehemdje en -muts aandoen

            Verwijderen lichaamsvreemd materiaal:

                     Make-up/Valse nagels en nagellak (vingers en tenen)

                    Juwelen/piercings

                    Kunstgebit

                     Lenzen

                    Onderbroek (evt. vervangen door netbroekje)

           Trimmen ruime operatiestreek (chirurgische clipper)

           Navel reinigen en ontvetten (laparascopische ingrepen)

          

               

         

Pre-operatieve zorgen

• Infuus plaatsen
•  Blaaslediging (afhankelijk van type ingreep verblijfskatheter of spontane mictie vlak voor vertrek naar OK)
• Indien zwanger >26w: foetale bewaking
• Evt TED-kousen
• Waardevolle voorwerpen veilig opbergen
• Evt MRSA-screening
• Premedicatie (op voorschrift arts)
• Administratieve taken/controles
• Psychologische ondersteuning

Premedicatie

• =Voor het operatief gebeuren en/of de anesthesie
•  Doel premedicatie:

               - Angst verminderen 

               - Pijnbestrijding 

               - Amnesie tot stand brengen

               - Remmen speekselproductie

               - Voorkomen ongewenste bijwerkingen

               - Verhogen pH maaginhoud (preventie Mendelsohn syndroom)

Angst: bij een gestegen adrenalinemie zal tachycardie optreden waardoor er gedurende de ingreep meer anesthetica moeten toegediend worden, met hierdoor een verhoogde kans op vagale reacties en aritmieën

Pijn & angstreacties: beleven van pijn = vasoconstrictie (vb. niet handig bij plaatsen perifeer infuus)

Speeksel: zowel de intubatie als bij de masker(inhalatie)anesthesie wordt bemoeilijkt door teveel speeksel

Ongewenste bijwerkingen: bradycardie en braken

Mendelsohn syndroom (=regurgitatie van de zure maaginhoud m.a.g. een chemische pneumonie- hoge mortaliteit!)

Soorten premedicatie

ANXIOLYTICUM: houdt adrenaline level laag 

• Benzodiazepines (bv Diazepam, Dormicum)

AMNESIE

• Benzodiazepines (bv Diazepam, Dormicum)

PIJNBESTRIJDING

• Morfinomimetica (bv Pethidine, Dipidolor)

Soorten premedicatie

REMMEN SPEEKSELPRODUCTIE: teveel speeksel kan AH-wegen obstrueren

• Parasympaticolytica (bv Atropine)

VOORKOMEN BRADYCARDIE EN BRAKEN

• Anti-emetica (bv Litican, Primperan)

PH MAAG VERHOGEN + VERMINDEREN MAAGSECRETIE

• Histamine antagonisten (bv Zantac, Tagamet)

Administratieve taken/controles

• Volledig invullen operatiechecklist
  
• Nuchter vanaf middernacht?
  
• Informed consent (normaal arts + reeds gebeurd)
• Controle OZ-resultaten (normaal arts)
  
• Bij vertrek naar de operatiezaal meegeven:

               - Volledig ingevulde checklist
               - Bloedgroepkaart
               - Dossier 
               - Bijlagen dossier (vb. RX foto’s, …)

Niet eten, niet drinken (aspiratiepneumonie)

Niet roken (vertraagt wondgenezing + vernauwt bloedvaten)

• Volledige informering (diagnose, doel, risico’s, complicaties, alternatieven)
• Patiënt moet aangeven dit begrepen te hebben
• Expliciete toestemming voor ingreep (handtekening i.g.v. geplande ingreep)

Psychologische ondersteuning

• BELANGRIJK!
  
• Neem tijd voor de patiënt én voor de familie:
  
• Benader de patiënt persoonlijk (vb. afscheid nemen bij vertrek, bemoedigende woorden spreken, uitleg wat en waarom je wat doet, …) 
• Oog voor angst, schaamte, onzekerheid, …
  

              - Angst: begrip opbrengen, geruststellen, uitleg geven, …
              - Schaamte: oog voor privacy, besef dat niet alles vanzelfsprekend is voor patiënt (vb. lavement, trimmen operatiestreek, …)

              - Onzekerheid: maximaal wegnemen door uitleg

• Tijdens operatie: ook aandacht voor wachtende familie

Uitleg rond ingreep

Raadpleging anesthesie

Inschrijving ziekenhuis

Opnamegesprek

Bloedafname

Parametercontrole

Darmvoorbereiding

Hygiënische zorgen

Infuus

Blaaslediging

Foetale bewaking

Premedicatie

Administratieve taken/controles

Psychologische ondersteuning

Enkel bij geplande ingrepen

Ook bij spoedchirurgie

Urgente situatie

• Afhankelijk van urgentiegraad (indeling)
  
• Beperkt tot hoogst noodzakelijke, soms op OK 
• ALTIJD:
  

         Uitleg/psychologische ondersteuning
         Vitale parameters
         Belangste items opnamegesprek/tractusanamnese (identificatie, allergiën, medische voorgeschiedenis, …)
        Bloedafname: pre-ops, kruisproef, bloedgroep, Rhesus
        Hygiënische zorgen: operatiehemdje, scheren, verwijderen lichaamsvreemd materiaal)
        Infuus, blaaskatheter

        Foetale bewaking

• 
  

Toch nog veel taken/zorgen/onderzoeken

Belang samenwerking/taakverdeling!

Creatief zijn (bijv. “onderweg” naar OK)

3. Soorten anesthesie

• Algemene anesthesie
  
• Epidurale anesthesie
  
• Spinale anesthesie (rachi)
  
• CSE (combined spinal and epidural)
  
• Lokale verdoving 

Anesthesie = ongevoelig voor pijn

Algemene anesthesie

• Patiënt wordt in gecontroleerde coma gebracht + gezorgd voor analgesie 
• Combinatie van medicatie (IV of inhalatie):

          - Hypnotica (bewusteloos maken)
          - Spierverslappers
          - Analgetica (pijnstilling)

• Hierdoor vallen bepaalde functies weg:

         - AH
         - Hoest– en slikreflex (kokhalsreflex: later/bij diepe narcose)
  

Taak vroedvrouw (algemene aandachtspunten)

• Pre-operatieve controle (juiste patiënt, juiste operatie?)
• Patiënt informeren
• Patiënt in juiste houding installeren
• Rugligging
• Armen in hoek van 90° met het lichaam
• Hulp bieden aan anesthesist (hulp bij cricoïddruk, electrodes voor ECG, BD-manchet, saturatiemeter aanleggen)
• Bij zwangere >26w. controle FHT

Epidurale anesthesie

• Lokaal anestheticum wordt in de epidurale ruimte gespoten via ingebrachte katheter die ter plaatse mag blijven en dus langdurig werkzaam kan zijn (dura mater niet doorprikt) 

  

Epidurale anesthesie

Verloskundige indicaties:

• Pijnbestrijding tijdens de arbeid (en vaginale partus)  op vraag van de parturiënte
  
• Verdoving bij sectio:
  

          - Indien mogelijk (bewust meemaken geboorte)
          - Niet-urgent vs. urgent (Tijd speelt belangrijk rol aangezien plaatsing katheter tijd neemt!)

Bijverdoving mogelijk bij reeds geplaatste katheter

  

Epidurale anesthesie

• Anesthesist
  
• Huid rondom prikplaats (L2-L5) plaatselijk verdoofd (bijv. Xylocaïne)
  
• Aanprikken rug met Tuhoy naald (stompe punt, licht naar boven gebogen)
  
• Op zoek gaan naar epidurale ruimte (via “Loss of resistance” spuit)
  
•  Katheter inbrengen (doorheen naald)
  
• Correcte positionering katheter (markering)
  
• Fixeren katheter 

Stompe naald: om schade aan zenuwstelsel te voorkomen

= spuit die weerstand verliest eens de naald een ruimte bereikt waar er geen weerstand meer is zoals de epidurale ruimte (zo weet de anesthesist dat hij op de juiste plaats terecht gekomen is)

Epidurale anesthesie

• Evt. al 1ste dosis verdoving
  
• Verbinden katheter met ingestelde PCA-pomp (anesthesist)
  
• Self control system (CAVE bijduwen net voor uitdrijving)
  
• Verwijderen in vroeg PP (hygiënische zorgen)

patient controlled anesthesia

Epidurale anesthesie

Taak vroedvrouw

Voorbereiding	Tijdens plaatsing	Na plaatsing
Controles vooraf	Assistentie anesthesist	Comfortabel installeren
Blaaslediging	Patiënt begeleiden	BD, Sat O2 en FHT controleren
Informed consent		Uitleg PCA
Correct positioneren		Tijdige blaaslediging
		Oog voor efficiënte pijnbestrijding

• Bloedstolling (BP: >100 miljard/liter bloed)
• Allergieën (vb. ontsmettingsstof)
• Bij patiënte in arbeid: vaginaal touché
• Parameters (referentiewaarden)

• Bolle rug (ruimte tussen wervels)
• Ontspannen houding

Voorbeelden:

Rechtzittend (met gebogen rug)

Zijligging (links met opgetrokken benen)

• Materiaal vooraf steriel op steriele tafel klaarleggen
• Helpen met steriel aankleden anesthesist
• Ontsmettingsmiddel in steriele godet gieten
• Lokaal anestheticum en fysiologisch water aanreiken
• Helpen met fixatie (verband aanbrengen)

BD en SAT: 

• Eerste 15 min: elke 3-5min
• Nadien (bij normale waarden): om de 10-15min

FHT: continu

Epidurale anesthesie

Mogelijke complicaties

1. Epiduraal hematoom/bloeding

•  Bloeding tussen dura mater en wervelkolom
• Wanneer bloedvat per ongeluk geraakt wordt
• Controle bloedstolling vooraf (trombocyten minstens 100miljard (100 x 109)/l)
  
• Geen Fraxiparine/Clexane 6-12u voor plaatsing/na verwijderen epidurale katheter

Wanneer dit gebeurt, ontstaat meestal een kleine bloeding, waar mensen behalve rugpijn vaak weinig last van hebben. Wanneer dit kind of volwassene een bloedstollingsstoornis of vaatmalformatie heeft, zonder dat dit bekend is kan een grotere bloeding ontstaan.

Epidurale anesthesie

Mogelijke complicaties

2. Duraal lek

•  Perforatie van dura mater waardoor hersenvocht weglekt
• Zorgt voor heel hevige hoofdpijn die erger wordt bij rechtopzitten en rechtstaan, en beter bij neerliggen (=post-punctionele hoofdpijn)
• Behandeling: bloedpatch          => vaak meteen verbetering

ongeveer 20ml bloed afnemen van de patiënt en inspuiten in aanprikplaats van EA. Zo stolt het bloed rondom het lek en verlies je geen hersenvocht meer

Epidurale anesthesie

Mogelijke complicaties

3. Te hoog opstijgende verdoving

• BD-val en ademhalingsmoeilijkheden
• Nauwkeurige controle BD, SatO2 en AH
  
• Zeer frequente controle tijdens eerste 15 min. na plaatsing

4. Infectie met gevaar voor meningitis

• Steriel werken!
  
• Anesthesist + VRVR!

Spinale anesthesie

• = Rachi
• Lokaal anestheticum in de spinale ruimte gespoten via zeer fijne naald (dura mater wél doorprikt)
  

Verschil in werkzaamheid met epidurale katheter:

• Geen katheter=> eenmalige toediening 

=> minder geschikt voor langdurige verdoving

• Werk zeer snel (sneller dan epidurale)
  

Spinale anesthesie

Verloop plaatsing:

• Anesthesist
  
• Huid rondom prikplaats (L2-L5) plaatselijk verdoofd (bijv. Xylocaïne)
  
• Aanprikken rug (spinale naald)
  
• Op zoek gaan naar epidurale ruimte (via “Loss of resistance” spuit)
  
• Doorprikken dura mater
  
• Verdoving inspuiten (spinaal)
  
• Naald verwijderen
  

Aandachtspunten en complicaties: idem epidurale anesthesie

CSE (combined spinal and epidural anesthesia)

• Waarom?  
• Hoe? 
• Indicaties, complicaties, aandachtspunten (taken VRVR): idem epidurale + spinale anesthesie

Werkt snel (spinaal) Én langdurig (epidurale katheter mogelijk)

• Voorbereiding: idem epidurale + spinale anesthesie
• Tuohy naald in epidurale ruimte geprikt
• Door epidurale naald wordt spinale naald geschoven (doorprikken dura mater => in spinale ruimte)
• In spinale ruimte: een weinig verdoving gespoten
• Spinale naald verwijderd uit epidurale naald
• Katheter in epidurale naald geschoven tot in epidurale ruimte (via deze: continue verdoving)
• Vervolg: idem epidurale anesthesie

Lokale verdoving

• Lokaal anestheticum wordt ingespoten t.h.v. de plaats waar anesthesie nodig is 
• Maximum van 20ml
  

 

4. Postoperatieve zorgen

METEEN POST-OP

1. Ophalen patiënt van recovery 

2. Infuus 

3. Vitale en fysieke parameters opvolgen

4. Drainages controleren 

5. Verbanden controleren

6. Comfort patiënt

7. NPO behouden

8. Antwoorden op vragen patiënt

9. Bel en nachtkastje binnen handbereik + verwittigen familie

10. Administratieve taken 

Briefing:

• VPK OK
• A.d.h.v. anesthesiefiche
• Samenvatting operatief en post-operatief verloop

Dossier mee naar de afdeling

Patiënt informeren dat we terug naar kamer gaan

(welke vloeistof, druppelsnelheid, hoeveel vocht nog in infuuszak, insteekpunt van de katheter controleren, …)

pijn, misselijkheid, huidskleur, …

maag, blaas, redon

Dossier anesthesie lezen

Invullen patiëntendossier

• Gegevens anesthesiefiche overnemen
• Medicatieplanning noteren
• Resultaten uitgevoerde controles/observaties op patiënt

Plannen zorgen volgende dag(en)

4. Postoperatieve zorgen

VOLGENDE DAGEN POST-OP

1. Parameters 

2. Verzorging 

3. Medicatie 

4. Vochthuishouding

5. Urinair stelsel 

6. Gastro-intestinaal stelsel 

• Tragere GI functies (maaglediging/peristaltiek)
• Pas eten/drinken bij darmrommelingen of flatus
• Bij afwezigheid van flatus na 2-3d. post-op : controle met stethoscoop (rommelingen?)
  
• Bij opgezette buik: Zijligging + plaatsen rectale sonde voor flatus
• 
  

t° kan eerste 2d. wat verhoogd zijn (stressreactie)

> 37,2°C na 2d.  vaak teken van infectie

Hulp toilet (i.f.v. zelfzorg)

Wondzorg

Pijn (uitleg + pijnstilling!)

Hulp bij eerste opstaan

Postpartumzorgen indien sectio

meest voorkomend:

• Pijnstilling (IV, IM, PO, suppo)

                 Paracetamol (vb. Perfusalgan)

                 NSAID (vb. Taradyl, Ibuprofen, …)

• Anti-emeticum bij misselijkheid/braken (IV, IM of suppo)
• Antibiotica i.f.v. noodzaak (soort ingreep, verloop ingreep, infectie)
• Heparine SC tot ontslag (langer op indicatie – vb. niet goed mobiel)

Vochttoediening volgens protocol

Bij stress (vb. pijn)  vochtretentie (door hormonen)

Evt. vochtbalans

• Eerste 24u verlaagde diurese (door stress, lang nuchter geweest en medicatie)
• Na 48 uur: normalisatie diurese
• Bij sectio: verhoogde diurese (door fysiologische veranderingen postpartaal)
• Na verwijderen sonde: binnen 6u plassen!

4. Postoperatieve zorgen

Voorbeeld voedingsschema post-op sectio met EA

4. Postoperatieve zorgen

Voorbeeld voedingsschema post-op sectio met AA

4. Postoperatieve zorgen

Ontslag uit het ziekenhuis

• Informeren patiënt (best op papier)
• Afspraak voor postoperatieve raadpleging/OZ
  
• Thuiszorg regelen indien nodig (vroedvrouw, kraamzorg, sociale dienst)
  
• Kan iemand patiënt komen ophalen?
  
• Nodige papieren in orde? (werk, voorschriften, verzekering, brief huisarts, …)
  

nazorg, medicatie, voeding, toegelaten/verboden fysieke activiteiten, wanneer arts consulteren, …

5. Post-operatieve complicaties

• Nausea/braken
•  Hikken
• Infecties
• Bloeding/hypovolemische shock
• Trombose en trombo-embolie
• Urineretentie
• Littekenuterus

Nausea/braken

Oorzaak

Onduidelijk. Vrouwen en niet-rokers hebben hier meer last van, maar sterk afhankelijk van gebruikte anesthesie

Acties

• Preventief: uitstel eten en drinken, plaatsen maagsonde bij langdurige anesthesie
• Curatief: Diep AH door neus, anti-emetica, mondtoilet na braken
• Bij langdurig braken: maagsonde

Hikken

Oorzaak

irritatie v.d. nervus phrenicus na abdominale chirurgie (= middenrifszenuw)

Acties

• Hinderend verband wegnemen/losser maken
  
• Maagsonde verwijderen (op voorschrift arts)
  
• Anti-spasmoticum toedienen (op voorschrift arts)

! Post-operatief kan dit erg pijnlijk zijn ! 

Infecties

Mogelijke infectieplaatsen

• Thv de wonde
• Thv het insteekpunt van de infuuskatheter
• Thv de blaas na blaassondage

Observaties

• Controle parameters (t°, pols, AH)
  
• Bloedname: WBC/CRP
  
• Klinisch: infectiespecifiek: zie betreffende lessen

Infecties

Acties

PREVENTIEF

• Antisepsis
  
• Zorgen voor voldoende calorie-inname
  

CURATIEF

• In opdracht van arts
• Cultuur nemen
  
• Antibiotica toedienen

Bloeding/hypovolemische shock

Symptomen

Welke?

Observaties

• Controle parameters (BD, P, AH, SatO2)
  
• Bloedname: Hct, Hb, stolling

• 
  

Hypotensie, tachycardie, verlaagde SatO2, tachypnee, zweten

Bloeding/hypovolemische shock

Acties

• Regelmatige controle van:
  

- Bloedverlies, wondverbanden en drainages
- Vitale parameters
- Diurese + vochtbalans

• Arts verwittigen
  
• Handelen op voorschrift arts:

- Drukverband aanbrengen
- Toedienen: Aangepaste infuusvloeistoffen (plasma expanders), O2, bloed(derivaten) & anti-hemorragica: Exacyl, vitamine K (stolt)
- Klaarmaken voor heringreep

• 
  

Trombose & trombo-embolie

TROMBOSE

Symptomen

• Warmte, roodheid, zwelling, pijn t.h.v. trombose
  
• Zwaartegevoel in benen
  
• Glanzende huid
  
• Koorts

= klonter in veneuze systeem

Incidentie

40% van de postchirurgische patiënten

Verloopt vaak subklinisch (lost vanzelf weer op)

MAAR…

Als klonter loskomt gaat die via vene naar rechterharthelft en naar long => trombo-embolie (longembool)

Trombose & trombo-embolie

TROMBO-EMBOLIE

Symptomen

• Pijn in de borst
  
• Tachypnee
  
• Ademnood
  
• Onrust en agitatie

= Klonter via vene naar rechterharthelft en naar long = trombo-embolie (longembool):

Afsluiting longslagader waardoor het aangeleverde bloed aan de long niet of slechts deels van O2 kan worden voorzien

Trombose & trombo-embolie

Post-op verhoogde stollingsneiging door:

• Verhoogde concentraties stresshormonen
  
• Verminderde mobilisatie
  

Acties

Preventi	Curatief
Mobilisatie	Arts verwittigen
TED-kousen	Trombose behandelen (hepariniseren, immobilisatie, analgetica)
Heparine	Indien longembolie: O 2 & reanimatie zo nodig
Voldoende vochttoediening

Urineretentie

Wat? 

Acties

PREVENTIEF: patiënt laten plassen voor vertrek naar OK

CURATIEF:

• Patiënt laten opkomen om te plassen
  
• Patiënt tijd geven om te plassen
  
• Eenmalig sonderen (voorschrift arts)
  
• Andere tips: zie les urinewegstelsel

= patiënt kan urineblaas niet spontaan ledigen door tijdelijke sfincterstoornis

Littekenuterus

= uterus met litteken tgv sectio

Impact op volgende zws, meer risico op:

• Placenta praevia 
• Placenta accreta, increta, percreta 
• Uterusruptuur 

= voorliggende placenta

Placenta accreta: ingegroeid in bovenste laag myometrium

Placenta increta: diep ingegroeid in myometrium

Placenta percreta: ingegroeid doorheen myometrium

= letterlijk scheuren van baarmoeder t.h.v. litteken (door druk door contracties)

= zeer acuut! Onm. ingrijpen vereist!

Littekenuterus

Beleid: 

vaginaal bevallen mag met litteken uterus maar extra alert zijn op ruptuur!

• Niet induceren, voorzichtige optimalisatie
  
• Waakinfuus in arbeid
  
• Tekens uterusruptuur in arbeid:
  

          - Pijn (t.h.v. litteken)

          - Stilvallen contracties

          - Uterus contractuur

          - Verslechteren FHT