Les 11: De overheid in de tijd VWO

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Economie

Wat gaan we doen vandaag

• Herhalingsvragen hoofdstuk 2 en 3
• Uitleg hoofdstuk 4
• Zelf aan de slag met een examenopgave
• Examenopgave bespreken
• Zelf aan de slag met huiswerk

Is dit een voorteken van een groeiende- of een krimpende economie? leg je antwoord uit

Les vorige week

• Wat zijn de voor- en nadelen van een patent? 
• Wat is menselijk kapitaal?

Herhalingsvragen H2 en 3

Overheid ruilt ook over tijd

• Door schulden op te lopen om collectieve goederen van te betalen
• Door middel van van staatsobligaties, omdat de overheid niet mag lenen van de bank

Wie betaalt deze staatsschuld?

Waarom doet de overheid dit?

Rendement op 'collectieve' goederen:

• Als ergens een dijk aangelegd wordt, scheelt dit kosten tegen overstromingen
• Als kinderen naar school gestuurd worden, renderen zij beter op de arbeidsmarkt
• Als wegen beter zijn, zorgt dit voor een groei van de economie

Externe effecten icm marktfalen

Wat zijn externe effecten ook alweer?

wat is marktfalen ook alweer?

Overheid grijpt in

Marktfalen onstaat doordat de externe effecten niet in de marktprijs opgenomen zijn, bijvoorbeeld:

• Onderwijs wordt door de overheid goedkoper gemaakt, omdat voor de kosten van onderwijs, de externe effecten nog niet meegenomen zijn

Overheidsbalans

• Als een overheid in 1 jaar meer uitgeeft dan binnenkomt, ontstaat een financieringstekort
• als je alle financieringstekorten bij elkaar optelt, krijg je een  staatsschuld

Als de overheid dit jaar 10 miljard aan belasting binnen krijgt en 15 miljard uitgeeft, waar is dan sprake van

1. De staatsschuld is 5 mld
2. De staatsschuld is 5 mld toegenomen en het financieringstekort is 5 mld
3. Het financieringstekort is 5 mld toegenomen
4. het financieringstekort is 5 mld toegenomen en de staatsschuld is 5 mld

Als de staatsschuld dit jaar 295 miljard is en deze is met 5% toegenomen ten opzichte van vorig jaar. wat was de schuld vorig jaar?

Hoe hoog denk je dat de staatsschuld op dit moment is?

is 480 miljard veel (tov andere landen)?

wordt altijd vergeleken met het bbp (bruto binnenlands product)

eisen vanuit het stabiliteits- en groeipact:

• staatsschuld niet hoger dan 60% van het bbp
• financieringstekort niet hoger dan 3% van het bbp

Pensioen

Bestaat uit 3 'pijlers'

• AOW: krijgt iedereen vanaf 67 (of rond die tijd)
• aanvullend pensioen (werk je zelf voor)
• Eigen spaarpotjes

AOW

Omslagstelsel: diegene die nu werkt, betaalt voor diegene die nu met pensioen is. Jullie betalen dus later voor mijn AOW

Aanvullend pensioen

Gaat via een pensioenfonds, jij betaalt dus nu voor wat je later kunt gaan besteden: ruilen over tijd omdat consumptie uitgesteld wordt.

Hoe veel geld hebben die pensioenfondsen dan wel niet tot hun beschikking?

Examenopgave

Zelf aan de slag