H3 Samenvatting

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Herhaling Leerdoelen H3 Bouw van de materie

• Rekenen met de dichtheid => 3 vragen => 2x2 leerlingen werken die uit op het bord (Het Rad bepaald!!!)
• Het verschil en eigenschappen benoemen van metalen, moleculaire stoffen en zouten
• Omschrijven hoe een atoom is opgebouwd
• Hoe ontstaat straling en welke verschillende soorten straling zijn er

Quiz met 11 vragen

Formule dichtheid

       De dichtheid is de hoeveel                          massa van dat materiaal                             in een bepaald  volume.  

      Dichtheid = Massa : Volume

• ρ = dichtheid    [ g/cm3 ] 
• m = massa             [ g ]

• V = volume          [ cm3 ]
  

2x twee leerlingen gaan de opgaven op het bord maken ; 

Het rad bepaald wie ...  (de rest denkt ook mee...)

Klas: 4k.nsk1b1

Klas: 4k.nsk1p

Rekenopgave 1

Bereken de dichtheid van het blokje, en van welk materiaal dit is! (binas)

Doe dit ALTIJD volgens het stappenplan!!!

Gegevens

Gevraagd?

Formule

Uitwerking

Antwoord

Gegevens: 

• m = 324 g ; 
  
• V = 4 x 3 x 10 = 120 cm3 

Gevraagd:

• Dichtheid (ρ) = ? g/cm3

Formule:

• ρ = m:V   

Uitwerking:

• ρ = 324 : 120  = 2,70 g/cm3 

Antwoord:

• De dichtheid is 2,70 g/cm3 
• Opzoeken in de binas 15 =>
• Het blokje is van aluminium gemaakt
  

2x twee leerlingen gaan de opgaven op het bord maken ; 

Het rad bepaald wie ...  (de rest denkt ook mee...)

Klas: 4k.nsk1b1

Klas: 4k.nsk1p

Rekenopgave 2

Een ijzeren blok heeft een volume van 5,0 dm3. Wat is de massa van het ijzeren blok. 

De dichtheid van ijzer is 7,87 kg/dm³ 

Gegevens: 

• ρ = 7,87 kg/dm³ ; 
  
• V = 5 dm3 

Gevraagd:

• m = ? kg

Formule:

• ρ = m:V        (3 = 6 : 2)
• m = ρ x V     (6 = 3 x 2)

Uitwerking:

• m = 7,87 x 5  = 39,35 kg

Antwoord:

• De massa is 39 kg
  

2x twee leerlingen gaan de opgaven op het bord maken ; 

Het rad bepaald wie ...  (de rest denkt ook mee...)

Klas: 4k.nsk1b1

Klas: 4k.nsk1p

Rekenopgave 3

Duikers hebben lood nodig om onder water te komen.

Hieronder zie je een loden gewicht. Bereken het volume van dit gewicht?

Gegevens: 

• ρ = 11,35 g/cm³ ; 
  
• m = 2,0 kg = 2000 g 

Gevraagd:

• V = ? cm³

Formule:

• ρ = m:V        (3 = 6 : 2)
• V = m : ρ      (2 = 6 :3)

Uitwerking:

• V = 2000 : 11,35 = 176,211 cm³

Antwoord:

• Het Volume is 176 cm³
  

Leerdoelen H3.2 Metalen + 3.3 Moleculaire stoffen

Aan het eind van deze paragraaf kan ik:

• beschrijven wat stoffen en materialen zijn
• omschrijven wat een legering en corrosie is
• het verschil tussen edele en onedele metalen benoemen
• eigenschappen  benoemen zijn van metalen en moleculaire stoffen
  
• verschil beschrijven tussen ontleedbare en niet-ontleedbare stoffen
• uitleggen hoe een atoom is opgebouwd
  
• rekenen met de dichtheid
  
  

Stoffen kunnen bestaan uit:

• Alleen maar metalen -->                                Metalen
• Alleen maar niet-metalen -->                       Moleculaire stoffen
• Metalen en niet-metalen -->                         Zouten

Materialen en stoffen:

• Stoffen is de basis van materialen
• Materialen zijn vaak mensels van stoffen
• Materiaal is een eindproduct

Eigenschappen Metalen

• Glimmen als ze gepolijst zijn
• Gemakkelijk te vervormen
• Goede geleiders van warmte en elektriciteit      
• Vast bij kamertemperatuur (behalve kwik)
• Makkelijk te recyclen
• Zijn (meestal) grijsachtig van kleur (goud = geel ; koper = rood/oranje)

                           

ijzer                              Staal                              Roestvaststaal                            koper 

                            

Eigenschappen Moleculaire stoffen

• Laag smelt- en kookpunt
• Geleiden warmte en elektriciteit SLECHT/NIET
• Glanzen niet
• vaak brandbaar
• Vaak vloeibaar/gas bij kamertemperatuur
• Lossen vaak NIET op in water
• Kleine dichtheid
• voorbeelden: plastic-hout-olie-vet-brandstoffen

Eigenschappen Zouten

• Bestaat uit een Metaal en een Niet-metaal atomen
• Atomen hebben een lading => worden IONEN genoemd
• Bij Scheikunde gaan ze hier dieper op in 

legeringen (Binas 37)

• Mengsel van twee of meer metalen
• Bekendste is messing (koper en zink) én brons (koper en tin)
• rvs (ijzer, chroom, nikkel, koolstof) 

+      =

+       =

Edele metalen - Onedele metalen

Edelmetalen: Reageren NIET met zuurstof en vocht

• Platina, Goud, (Zilver)

Onedele metalen reageren makkelijk met zuurstof en vocht

Dit noem je vrijwel altijd CORROSIE

Behalve bij ijzer: dan spreken we van Roest (=corrosie)

Atoom-nummer/massa

Proton: 

• Kern, positief, 1 massa

Neutron: 

• Kern, neutraal, 1 massa

Elektron: 

• beweegt om kern, negatief, geen massa

atoomnummer = aantal protonen

atoommassa = aantal protonen + neutronen

Stoffen ontleden

Een molecuul kun je kapot maken. Bij het ontleden van water, worden watermoleculen kapot gemaakt.

Het ontleden van een stof is een chemische reactie.

Als je water ontleedt, krijg je waterstof en zuurstof

Extra

Bij het ontleden van een stof ontstaan er nieuw stoffen. De losse bouwstenen vormen nieuwe combinaties. Voor de pijl heb je namelijk 6 watermoleculen en na de pijl heb je 3 zuurstofmoleculen en 6 waterstofmoleculen. 

Ontleden (weergegeven in stoffen)

Formule dichtheid

       De dichtheid is de hoeveel                          massa van dat materiaal                             in een bepaald  volume.  

      Dichtheid = Massa : Volume

• ρ = dichtheid    [ g/cm3 ] 
• m = massa             [ g ]

• V = volume          [ cm3 ]
  

Volume / massa bepalen

Volume bepalen:

• Volume kun je bepalen met de onderdompelmethode   (1 ml = 1 cm3)

Volume berekenen:

• volume = lengte x breedte x hoogte
  
•          = 4 x 3 x 10 = 120 ml = 120 cm3

Massa bepalen:

• met een weegschaal / balans

Stoffen ontleden

Een molecuul kun je kapot maken. Bij het ontleden van water, worden watermoleculen kapot gemaakt.

Het ontleden van een stof is een chemische reactie.

Als je water ontleedt, krijg je waterstof en zuurstof

Extra

Bij het ontleden van een stof ontstaan er nieuw stoffen. De losse bouwstenen vormen nieuwe combinaties. Voor de pijl heb je namelijk 6 watermoleculen en na de pijl heb je 3 zuurstofmoleculen en 6 waterstofmoleculen. 

Chemische reactie of faseovergang?Als na het afkoelen van de stof dezelfde stofeigenschappen aanwezig zijn als voor het verwarmen van de stof, is het een natuurkundig proces. 

Deeltjesmodel:

beschrijft de eigenschappen van deeltjes/moleculen

• Moleculen zijn altijd in beweging
• Moleculen trekken elkaar aan
• Moleculen veranderen niet

Is dit een chemische reactie of een natuurkundig proces?

Chemische reactie

Natuurkundig proces

Leerdoelen 3.4 Straling

Aan het einde van de les kan ik ... 

• benoemen welke soorten straling er zijn
•  beschrijven waar straling voor gebruikt wordt
•  beschrijven wat het doordringend vermogen van straling is
•  beschrijven wat de halveringstijd is;
•  rekenen met de halveringstijd.

Stabiele en instabiele kernen

Stabiele kernen veranderen niet uit zichzelf => niet radioactief.

Een radioactieve stof heeft atoomkernen die instabiel zijn. 

Deze kernen veranderen uit zichzelf en zenden daarbij een kleine hoeveelheid straling uit: 

=> Ioniseren (verbinding atoom valt uit elkaar)

=> radioactief verval.

Soorten kernstraling

- Alfa straling 

• afsplitsen He-atoom
• Klein doordringend vermogen

- Bètastraling

• afsplitsen Elektron 
• Groter doordringend vermogen

- Gammastraling

• geen deeltje; elektromagnetische straling
• Heel groot doordringend vermogen

-Halfwaardetijd: 

de helft van de helft, van de helft, van de helft..

Halveringstijd / Halfwaardetijd

(Halfwaardetijd Nicotine = 2 uur)

Halfwaardetijd jodium-123: 2 uur

Halfwaardetijd Uranium-235: 704 miljoen jaar

In het laboratorium wordt een tracer gemaakt.

De tracer wordt ingespoten bij de patient.

Een gammacamera registreert de vrijgekomen straling.

Nu volgen 11 meerkeuzevragen

Dit kunnen zomaar vragen op de toets zijn!!!

Hoe zou je stoffen en materialen beschrijven?

1. Stoffen zijn alleen vloeibaar
2. Materialen zijn altijd natuurlijk
3. Stoffen zijn de elementen waar alles uit bestaat
4. Materialen zijn levende organismen

Wat is een legering?

1. Een zuivere stof
2. Een oplossing van metalen
3. Een chemische verbinding
4. Een mengsel van metalen

Wat is het verschil tussen edele en onedele metalen?

1. Edele metalen reageren minder snel met andere stoffen
2. Onedele metalen zijn magnetisch
3. Edele metalen zijn altijd zwaarder
4. Onedele metalen zijn altijd kostbaar

Wat is de dichtheid van een blokje materiaal met een volume van 25 cm3 en een massa van 125 g
Gebruik de formule: Massa = Dichtheid x Volume

1. 3,125 kg
2. 0,2 g/cm3
3. 5 g
4. 5 g/cm3

Wat is ontleden?

1. Kapot maken van atomen
2. Scheiden van moleculen
3. Opsplitsen van moleculen
4. Verbranden van atomen

Is er altijd en overal straling?

1. Ja
2. Nee

Wat is de halfwaardetijd van deze stof?

1. 32 dagen
2. 16 dagen
3. 8 dagen
4. 1 dag

Het aantal protonen in de kern is het:

1. Atoomnummer
2. Massagetal
3. Kerngetal

Welk soort straling zal de meeste stralingsenergie hebben?

1. alpha
2. beta
3. gamma
4. allemaal hebben ze evenveel stralingsenergie

Een chlooratoom heeft 17 protonen en 18 neutronen. Wat is het massagetal van dit atoom?

1. 17
2. 18
3. 34
4. 35

IJzer-55 heeft een halfwaardetijd van drie dagen.

Hoeveel radioactiviteit is er na negen dagen nog over?

1. de helft = 50%
2. een kwart = 25%
3. een achtste = 12,5%
4. niets meer = 0%

na het weekend is het schoolexamen

Hoe leer ik voor de toets:

• Ken de begrippen in je leerboek
• Neem de oefentoets nogmaals goed door
• Kijk of je alle leerdoelen van de paragraaf 3.1 t/m 3.4 kent
• Maak extra oefeningen in learnbeat

Ik weet dat jullie het kunnen, HEEL VEEL SUCCES morgen