Introductie op hoofdstuk 3

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

In deze introductie van hoofdstuk 3 leer je:

- Wat endogene krachten zijn

- Hoe de aarde is opgebouwd

- Wat platentektniek is

Voor we beginnen.. hoe is onze aarde opgebouwd?

Aardkorst

Dunne laag gesteente om de aarde, met een dikte van 1 tot 7 km onder oceanen en 20 tot 70 km onder continenten.

Buitenste mantel

Het gedeelte tussen de aardkorst en de aardkern. Het buitenste deel van de mantel is stroperig. Er vinden convectiestromen plaats die zorgen dat de aardplaten bewegen.

Aardkern

Het binnenste, zeer hete deel van de aarde tussen 2900 km en 6370 km diepte. De aardkern bestaat uit ijzer en nikkel. De aardkern is onder te verdelen in een vaste binnenkern en een stroperige buitenkern.

De aarde is een gloeiend hete bol met een dunne laag gesteente eromheen, de aardkorst . Onder de oceanen is de dikte van de korst 1 tot 7 km, onder de continenten 30 tot 70 km.

● Van binnenuit werkt de hitte. De aarde bestaat uit een aardkern , een aardkorst en een aardmantel (figuur 3.2). Hoe dieper je komt, hoe warmer het wordt. Door de grote hitte is het gesteente vloeibaar: magma . Vlak onder de aardkorst is het nog een beetje stroperig. Het bijna-gesmolten gesteente stroomt er traag rond. Door de kracht van deze convectiestromen komen er breuken in de korst. 

De aardkorst is niet één geheel, maar bestaat uit verschillende platen (of: schollen ). De barsten of scheuren tussen die platen noem je breuken . Figuur 3.3 toont de belangrijkste breuklijnen.

● De platen en breuken zijn ontstaan door krachten binnen in de aarde (endogene krachten ). Vlak onder de aardkorst stroomt magma in het rond (convectiestromen ). Dat gaat heel langzaam, gemiddeld maar een paar centimeter per jaar. Door de kracht van de stroming zijn er breuken ontstaan. De losse platen ‘drijven’ op het vloeibare gesteente. De kennis over de bewegingen van platen heet platentektoniek .

Er zijn drie plaatbewegingen. 

Klik op de afbeeldingen voor uitleg bij elke beweging.

Divergentie = Het uit elkaar drijven van platen.

Gevolgen:

- Magma komt tussen de platen omhoog en er ontstaat nieuw land

- op de oceaanbodem ontstaan mid-oceanische plaatruggen

Convergentie= Het naar elkaar toe drijven van platen.

Gevolgen: 

- Als twee continentale platen op elkaar botsen ontstaan er plooiingsgebergten. 

- als een oceanische plaat met een continentale plaats botst, treedt er subductie op. De oceanische plaat (zwaarder) duikt onder de continentale plaat. 

- er ontstaat een trog. Diepe kloof onder in de zee, ontstaan door subductie van een oceanische plaat.

Transform= Platen bewegen langs elkaar

Gevolg: vaak zware aardbevingen.

Wat zijn voorbeelden van een voorbeeld van een endogeen proces?

1. Sedimentatie
2. Erosie
3. Platentektoniek
4. Aardbevingen

Hoe noemen we het proces van het bewegen van platen?

1. Platentektoniek
2. Epicentrum
3. Convectiestroom
4. Aardkorstplaat

Wat is de drijvende kracht achter platentektoniek?

1. Convectiestromen
2. De zee
3. De mantel
4. Lava

Sleep naar de juiste plek

Vulkaan

Dit is de aardmantel. 

Hier zie de buitenkern van de aarde

Dit is de aardkorst

Binnenkern van de aarde