H4 - TH5 regeling - BS1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 5: Regeling

hormonen en zenuwen

plan

vandaag BS1+2

donderdag BS3

volgende week BS 4+5

week erna BS 6+ thema 6 waarnemen (BS1+2)

verwacht 30 maart de toets!! 

Thema 5: Regeling

Basisstof 1:

Regeling en homeostase

planning

thema 5 - regeling

thema 6 - 6.1+6.2 waarnemen 

toets -> eind maart datum volgt nog

Leerdoelen BS1

Na deze les kun je:

• beschrijven hoe regelkringen een rol spelen bij het handhaven van de homeostase bij de mens.
  

• normwaarde
• regelkring
• dynamische evenwicht
• homeostase
• negatieve terugkoppeling
• positieve terugkoppeling
• uitwendig milieu 
• inwendig milieu 

Begrippen uit BS1  

Homeostase

In ons lichaam vinden veel processen plaats, die leiden tot de aanmaak of afgifte van stoffen aan het intern milieu (bloed en weefselvloeistof). 

Teveel of te weinig van een bepaalde stof kan leiden tot problemen voor het lichaam. Daarom is het belangrijk dat het lichaam een balans bewaart.

Homeostase

Biojuf - Intern mileu

inwendig en uitwendig milieu

uitwendig milieu

• direct contact met omgeving
• eencelligen volledig in contact uitwendig milieu
• o.a. inhoud darmen, longen en blaas

inwendig milieu

• geen direct contact omgeving
• meercellige organismen meeste cellen niet met uitwendig milieu in contact 
• 1 cellaag tussen
• o.a. bloed, weefselvloeistof, cellen

Homeostase

Ons lichaam houdt het interne milieu (bloed en weefselvloeistof) zoveel mogelijk stabiel door stoffen af te geven en op te nemen. De regeling ligt bij het zenuw- en hormoonstelsel.

Homeostase

Het behouden van deze balans noemt men homeostase.

Het lichaam meet en vergelijkt de concentraties van stoffen in het intern milieu en stuurt bij als dat nodig is.

Het evenwicht dat onstaat is een dynamisch evenwicht dat schommelt rondom een normwaarde, dankzij een regelkring.

Homeostase

Bedenk een aantal processen die worden gereguleerd door middel van homeostase in het menselijk lichaam

Voorbeelden van processen, gereguleerd door middel van homeostase

• Lichaamstemperatuur
• pH balans
• Water balans
• balans opgeloste zouten in bloed
• Bloeddruk
• Bloedsuikerspiegel
• CO2 en O2 balans (gaswisseling)

Regelkringen

Regelkringen berusten op een feedbackloop.

Deze feedbackloops maken gebruik van positieve- en negatieve terugkoppeling.

Denk maar aan de werking van de thermostaat thuis, in de woonkamer:

1. Te warm > ketel slaat af
2. Temperatuur zakt onder normwaarde
3. Te koud > ketel slaat aan
4. Temperatuur stijgt boven norwaarde
5. Terug naar 1.

termen 

effector

conductor

regelcentrum/controle centrum

receptor

termen 

receptor -> zintuigen

conductor (geleider)-> zenuwen

regelcentrum/controle centrum

-> centrale zenuwstelsel

effector -> spieren en klieren

Regelkringen

In het voorbeeld van de thermostaat is de kachel de effector.

De effector is in het menselijk lichaam vaak een hormoonklier. Het hormoon bindt zich aan een speciale receptor op een cel en activeert daarmee een bepaald celproces.

Negatieve terugkoppeling

Negatieve terugkoppeling

Hormonen remmen hun eigen aanmaak, waardoor een effect niet steeds sterker wordt en uit de hand loopt.

Oftewel:

Hoe meer van het hormoon aanwezig is, hoe minder er zal worden aangemaakt (+/-). 

Hoe minder van het hormoon aanwezig is, hoe meer er zal worden aangemaakt (-/+).

Deze +/- en -/+ relatie noemt men negatieve terugkoppeling.

Voorbeeld regelkring

NG Biologie

Juf Daniëlle

Biologie met Joost

Amoeba Sisters (Engels)

Biologie met mij

Animatie homeostase - Biologiepagina

Animatie temperatuurregeling menselijk lichaam - Biologiepagina

Regelkringen en homeostase - Biologielessen.nl

Links

Je weet nu hoe een negatieve terugkoppeling werkt en omschreven kan worden. Omschrijf kort hoe een positieve terugkoppeling werkt.

Wat betekent homeostase?

1. Instandhouden van een dynamisch evenwicht in het inwendig milieu van een organisme
2. Als je iets in balans brengt
3. Als je ervoor zorg dat je weer opwarmt als je het koud hebt.
4. Een regelkring

Welke maatregel valt NIET
onder homeostase?

1. Daling van de hartslag
2. Diepere en sneller ademhalen
3. Voldoende rust nemen
4. Stijging van de concentratie glucagon in het bloed

Een regelkring is

1. Overleg in een kring waarbij er iets geregeld moet worden
2. Proces in het lichaam waarbij de norm gehandhaafd wordt
3. Iets in mijn lichaam
4. Homeostase

Testosteron remt indirect zijn eigen productie. Dit noemen we ...

1. homeostase
2. positieve terugkoppeling
3. negatieve terugkoppeling
4. hormoonremming

Bij een regelkring kan positieve terugkoppeling plaatsvinden. Waarom komt deze vorm
bijna niet voor bij homeostase?

1. Door positieve terugkoppeling schommelt de waarde van het interne milieu niet om een bepaalde norm.
2. Door positieve terugkoppeling wordt niet alleen het interne milieu geregeld maar ook het externe milieu.
3. Positieve terugkoppeling werkt niet met hormonen en het zenuwstelsel.
4. Positieve terugkoppeling heeft geen invloed op het interne milieu.

Bij moeders die borstvoeding geven komt tijdens de borstvoeding extra prolactine vrij. Hier is in feite sprake van..

1. positieve terugkoppeling
2. negatieve terugkoppeling
3. positieve invloed op homeostase
4. negatieve invloed op homeostase

Op welk organisatieniveau (thema 1) vindt homeostase plaats?

1. cel
2. orgaan
3. organisme
4. populatie

De osmotische waarde van urine kan enorm verschillen van dag tot dag. Je bloed heeft altijd zo'n beetje dezelfde osmotische waarde. Hoe komt dat?

1. Omdat je nieren geen homeostase kennen
2. Omdat er geen factoren zijn die de osmotische waarde van bloed beïnvloeden
3. Omdat de normwaarde van osmotische waarde voor urine varieert
4. Omdat de nieren het bloed rond de normwaarde voor osmotische waarde houden

Bij de bevalling van een baby speelt oxytocine een belangrijke rol. Hoe stopt deze regelkring?

1. De hormoon klieren raken vermoeid en maken steeds minder oxytocine aan.
2. Het stopt nadat het kind geboren is, omdat er dan geen baby meer tegen de baarmoeder aan drukt.
3. Er treed gewenning op, oxytocine zal steeds minder effect hebben.
4. Deze stopt niet uit zichzelf en er zal een tegengif gevonden moeten worden.

regelkringen in de BINAS

BINAS 87B

Huiswerk bij BS1

Maak de opdrachten 1-3