§69, §71, 73

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Literaire stromingen van het Fin de siècle

Sleep de omschrijving naar de juiste stroming

Hoef je niet te kennen voor je toets

Moet je kennen voor je toets

IMPRESSIONISME

NATURALISME

SYMBOLISME

NEOROMANTIEK

Weergeven van de werkelijkheid

Verklaren van de werkelijkheid

Verklaren van hetgeen boven of achter de werkelijkheid d.m.v. symbolen

Ontsnappen aan de werkelijkheid

Literaire stromingen van het modernisme

Sleep de omschrijving naar de juiste stroming

EXPRESSIONISME

CONSTRUCTIVISME

DE NIEUWE ZAKELIJKHEID

Bondige manier van (be)schrijven. OPA-constructies. 

Vorm en inhoud zijn één in deze stroming. 

De nadruk komt te liggen op gevoel: er wordt een gevoel of ervaring beschreven. 

Bij welke stroming hoort dit fragment? 

Bij welke stroming hoort dit fragment?

Noteer je antwoord incl. lidwoord.

Het tijdschrift Forum bestond slechts vier jaar.

1. Juist
2. Onjuist

Wie maakte(n) onder andere deel uit van de redactie van Forum?

1. Carry van Bruggen
2. Menno ter Braak
3. Hendrik Marsman
4. Edgar du Perron

Wat hoort niet bij het literaire tijdschrift Forum?

1. Literatuur waar een persoonlijkheid uit sprak
2. In literatuur moet zich een 'vent' openbaren
3. Het literaire werk is een autonome wereld in woorden
4. Het draait in literatuur om individueel bewustzijn, inclusief alle strijd en worsteling

Wat is geen overeenkomst tussen Nescio en Willem Elsschot?

1. Ze waren beiden zakenman én schrijver
2. Ze schrijven beiden onder een pseudoniem
3. Ze kregen later pas erkenning voor hun schrijverswerk, in de periode van de nieuwe zakelijkheid
4. Ze schrijven in precies dezelfde stijl

§69: De literatuur tijdens WO-II

"Tijdens de bezetting probeerden de Duitsers vat op de Nederlandse kunst te krijgen door de instelling van de Kultuurkamer (1941)." 

• Doel: de nationaal-socialistische gedachte te propageren en het maatschappelijke leven in Nederland controleren. 

Schrijvers die niet collaboreerden, 

• hadden het tijdens de oorlog heel moeilijk (gevangenis, concentratie- of gijzelaarskamp)
• konden niet in het openbaar publiceren. 
  clandestiene blaadjes (Het Parool, Trouw, Vrij Nederland), ondergrondse uitgeverijen (De bezige bij) of privédrukken. 
  
  

1

www.nporadio1.nl

Door Jan Campert (vader van Remco Campert §81) - stief in 1943 in het concentratiekamp in Neuengamme. 

Van het bekendste verzetsgedicht De achttien doden (1943) werden 15000 exemplaren verspreid. 

Het waren vijftien leden van een verzetsgroep en drie deelnemers aan de februaristaking van 1941. Zij werden allen gefusilieerd in 1941 in de duinen van Scheveningen. 

2

§69: De literatuur tijdens WO-II

Verzetspoëzie

• in illegale tijdschriften, rijmprenten
• staat geheel buiten stromingen: eenvoudige poëzie
  die veel mensen moest kunnen aanspreken en
  troost en hoop moest bieden. 

Na de oorlog

• Verschenen er werken waarin teruggekeken
  werd op de vijf zware jaren (bijvoorbeeld Het Achterhuis)
• ... en het thema speelt nu nog steeds een belangrijke rol
  in de literatuur

3

Aan de slag!

• Samenvatten behandelde paragrafen
• Werkboekopdrachten maken
• Lezen in je leesboek
• Werken aan je leesdossier
  (DL: 17 februari a.s.)

• Heb je de datum van je mondeling examen al genoteerd in je agenda?
  --> www.sgdb.nl > Mijn SGDB > roosters

Literaire stromingen van het Fin de siècle

Sleep de omschrijving naar de juiste stroming

Hoef je niet te kennen voor je toets

Moet je kennen voor je toets

IMPRESSIONISME

NATURALISME

SYMBOLISME

NEOROMANTIEK

Weergeven van de werkelijkheid

Verklaren van de werkelijkheid

Verklaren van hetgeen boven of achter de werkelijkheid d.m.v. symbolen

Ontsnappen aan de werkelijkheid

Literaire stromingen van het modernisme

Sleep de omschrijving naar de juiste stroming

EXPRESSIONISME

CONSTRUCTIVISME

DE NIEUWE ZAKELIJKHEID

Bondige manier van (be)schrijven. OPA-constructies. 

Vorm en inhoud zijn één in deze stroming. 

De nadruk komt te liggen op gevoel: er wordt een gevoel of ervaring beschreven. 

Welk werk is niet van Bordewijk?

1. Bint
2. Blokken
3. Karakter
4. Titaantjes

Titel?

Joden werden volledig verbannen uit het culturele leven door de Kultuurkamer.

1. Juist
2. Onjuist

Om te kunnen blijven schrijven gedurende de Tweede Wereldoorlog moest je dus lid worden van de Nederlandsche Kultuurkamer. Hiervoor moest je ook een ariërverklaring tekenen.

1. Juist
2. Onjuist

De literatuur die tijdens de oorlog werd geschreven bestaat voor een groot deel uit verzetspoëzie, die in een rijmprent (pamflet met illustratie en gedicht) verschenen.

Die poëzie paste goed in de stijl van het expressionisme.

1. Juist
2. Onjuist

"Literaire auteurs lieten de stromingen voor wat ze waren en schreven zo eenvoudig mogelijke poëzie die veel mensen moest kunnen aanspreken en troost en hoop bieden."

§71: Historische achtergrond
 (1945 - 1975)

Wanneer was de Tweede Wereldoorlog?

1. 1914-1918
2. 1918-1940
3. 1939-1945
4. 1945-1991

Wanneer werd de Berlijnse muur gebouwd?

1. 1945
2. 1951
3. 1961
4. 1989

Wanneer werd Nederlands-Indië onafhankelijk verklaard?

1. 1947
2. 1949
3. 1969
4. 1971

Na WO-II

• Vooroorlogse verzuiling werd hersteld (t/m eind jaren '60)

• Dekolonisatie (Nederlands-Indië 1949, Suriname 1974)
  
  
• Vooroorlogse cultuurstromingen keerden terug (Neomodernisme / Modernisme / Romantiek)

1

Eind jaren 60

Protestbewegingen
- Vakbonden, studenten, leger
- Uiterlijk van de mens veranderde



Tweede feministische golf
- ecomonische gelijkheid (1975: Wet gelijk loon voor mannen en vrouwen)

- doorbreken traditionele rollenpatroon

2

§73: literatuur

De herinnering aan de gruwelen van WO-II vormde een 
voedingsbodem voor de filosofie van het existentialisme. 

Existentialisme (jaren '50-60)

-  vereist engagement

• Stelling nemen tegen sociale en politieke misstanden
• Doorbreken van taboes

In de Nederlandse literatuur o.a.:

Reve --> homoseksualiteit

Wolkers --> Erotische scenes

1

Engagement bij Tim Hofman

- Kinderpardon (Nederland, via Boos) = stelling nemen tegen het Nederlandse kindervluchtelingenbeleid

2

Dit leidt tot twee ontwikkelingen

• 1) De roman noir
  Sombere, 'zwarte' romans waarin het leven uitzichtloos is
  en de eenzame mens ronddwaalt in een chaotische werkelijkheid
  
  
  
  
• 2) Absurdistische literatuur
  Paradoxale situatie van de mens - slachtoffer en verantwoordelijk, vrij
  en onderworpen - wordt verbeeld in absurde situaties waarin de mens
  gevangen zit.

3

Aan de slag! 

Maken van werkboekopdrachten/ tijd om samen te vatten/ te lezen in je leesboek