77-81: De Vijftigers, Campert, Haasse

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Vita betekent (vitalisme)?

Wat is geen overeenkomst tussen Nescio en Willem Elsschot?

1. Ze waren beiden zakenman en schrijver
2. Ze schrijven beiden onder een pseudoniem
3. Ze kregen later pas erkenning voor hun schrijverswerk, in de periode van de nieuwe zakelijkheid
4. Ze schrijven in precies dezelfde stijl

'Vijftigers / experimentele poëzie'

• Vanaf ca. 1950
• Experimenteel: a) experiment en b) experience (ervaring)
• Experimenterend met taal zochten de Vijftigers naar nieuwe uitdrukkingsvormen
• Het klassieke vers werd zoveel mogelijk gedeformeerd.

Kenmerken oud: anekdotische inhoud, vaste versvorm (sonnet bv.)

Kenmerken nieuw: zeer rijke beeldspraak, vrije versvorm, woordspelletjes

§81: Remco Campert

- 1929 - 2022

- dichter, schrijver, columnist

- Toegankelijke Vijftiger

- jaren '60 en '70 

Overzicht

• Vader was verzetsheld (Het lied der achttien doden) en sterft in een concentratiekamp
• Moeder is actrice 
• Maakte school niet af, interesse in poëzie, kunst en muziek (jazz)
• Doorbraak (1961): Het leven is vurrukkuluk
• Liefde voor poëzie
• 1969: redacteur bij de Bezige bij, schrijft zelf weinig meer
• 1976: PC Hoofprijs
• 1984-2018: columnist bij de Volkskrant

Kenmerk van de Vijftigers?

Kijk naar de spelling!

Het leven is verrukkuluk (1961)

- Artistieke milieus

- Hoofdpersonen houden zich bezig met
feestvieren, drinken en erotische avonturen

- Ironie

               

                                               Verfilmd (2018) ---->

De les over literatuur en rechtspraak volgt nog

17-2-2025: inleveren leesdossier (zowel via de ELO als fysiek) / 27-2-2025: SE literatuurgeschiedenis (10%) - ME literatuur in week 11/12 (25%)

Het Fin de siècle

Het modernisme

Na WO-II

Symbolisme

Neoromantiek

Expressionisme

Constructivisme

De Nieuwe zakelijkheid

Existentialisme

Impressionisme

Expressionisme

Vrij vers

Traditionele poëzie

Wel rijm, metrum en regelmatige strofebouw

Geen of minder rijm, metrum, regelmatige strofebouw

Normale zinnen

Veel bnw

Onvolledige, niet grammaticale zinnen

Emotie / gevoel wordt direct geuit d.m.v. ongewone woordcombinaties 

"Sombere, 'zwarte' romans waarin het leven uitzichtloos is en de mens ronddwaalt in een chaotische werkelijkheid."

Deze omschrijving hoort bij:

1. Roman noir
2. Absurdistische literatuur
3. Existentialisme
4. Cobra

Het noodlot is in deze stroming iets bovennatuurlijks, iets buiten de mens zelf.

1. impressionisme
2. naturalisme
3. neoromantiek
4. symbolisme

'Dood' is een thema dat veel voorkomt in neoromantische werken.

1. Niet waar
2. waar

Zo heet de cultuurbeweging die tijdens WO-I tot ontwikkeling kwam.

1. Expressionisme
2. Fin de siècle
3. Modernisme
4. Vitalisme

Literaire stromingen van het Fin de siècle

Sleep de omschrijving naar de juiste stroming

Hoef je niet te kennen voor je toets

Moet je kennen voor je toets

IMPRESSIONISME

NATURALISME

SYMBOLISME

NEOROMANTIEK

Weergeven van de werkelijkheid

Verklaren van de werkelijkheid

Verklaren van hetgeen boven of achter de werkelijkheid d.m.v. symbolen

Ontsnappen aan de werkelijkheid

"Men nam stelling tegen sociale en politieke misstanden; dit zag men terug in de levenshouding van de kunstenaar." Deze definitie past bij:

1. abstract expressionisme
2. absurdisme
3. engagement
4. existentialisme

"De mens is een wezen dat geen echte greep op de
realiteit heeft, chaos overwint."

Deze uitspraak past bij:

1. WF Hermans
2. Harry Mulisch
3. Gerard Reve
4. Hella Haasse

"Ik ben de Tweede Wereldoorlog."
Dit is een typische uitspraak van

1. WF Hermans
2. Harry Mulisch
3. Gerard Reve
4. Hella Haasse

Welk boek had een boekenweekgeschenk moeten worden (maar werd het niet)?

1. De vierde man
2. Twee vrouwen
3. De donkere kamer van Damokles
4. Oeroeg

§82: Hella Haasse

In de jaren '70 worden boeken minder existentialistisch (Hermans, Reve) en meer positief, autobiografisch en gericht op de 'ik'.

1

Hella Haasse (1918 - 2011)

- Jeugd in indonesië (verwerkt in Oeroeg en Heren van de thee)

- Liefde voor toneel

- Historische romans

- Men vindt dat zij tot de Grote Vier behoort.

 

1948: Oeroeg (boekenweekgeschenk; eerst anoniem uitgegeven)

1992: Heren van de thee

1

De les over literatuur en rechtspraak volgt nog

17-2-2025: inleveren leesdossier (zowel via de ELO als fysiek)

27-2-2025: SE literatuurgeschiedenis