Vwo 4 Nectar 3.1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Deze periode (TW1)

• Hoofdstuk 1: Gedrag
• Hoofdstuk 3: Onderzoek

Deze periode (TW1)

Deze periode (TW1)

Leerdoelen 3.1

Onderzoeken wat de invloed van een onafhankelijke variabele op een andere (afhankelijke) variabele is.

Volgorde onderzoek:

1. Formuleren onderzoeksvraag
   
2. Vaststellen variabelen
   
3. Uitvoeren experiment
4. Controle-experiment
   

Experimenteel onderzoek

Onafhankelijke variabele

-wat je weet (waarde door onderzoeker gekozen, wordt gevarieerd)

-voorbeeld tijd: elke 10 minuten meten

-voorbeeld temperatuur: zie afbeelding

Afhankelijke variabele

-wat je meet (resultaat van experiment)

-voorbeeld tijd: meten hoelang een reactie duurt

-voorbeeld temperatuur: meten hoeveel graden de temperatuur stijgt bij een reactie

Variabelen

Variabelen

Inleiding

Onderzoeksvraag:

• eenduidig
• geen ja/nee vraag 

Hypothese:

• voorlopig antwoord op onderzoeksvraag
  

Materiaal en methode (onderdeel werkplan):

• materialen die nodig zijn voor het experiment
  
• manier waarop het experiment wordt uitgevoerd -> moet reproduceerbaar zijn!

Onderzoeksverslag

Resultaten en verwerking:

• tekst
• tabellen en diagrammen 

Conclusie:

• antwoord op onderzoeksvraag
  

Discussie:

• kritisch kijken naar onderzoek: valide?
• wordt de hypothese bevestigd?
• verklaring voor gevonden resultaten
• verbeterpunten
• eventueel vraag voor vervolgonderzoek

Onderzoeksverslag

Betrouwbaar onderzoek voldoet aan het volgende:

• valide: 1 variabele, overige omstandigheden gelijk 
• proefgroep en controlegroep
• voldoende proeforganismen
• reproduceerbaar (bij herhaling dezelfde resultaten)

Betrouwbaar onderzoek

Wat is de eerste stap bij een natuurwetenschappelijk onderzoek?

1. hypothese
2. onderzoeksvraag
3. discussie
4. resultaten

Zet de onderdelen van een natuurwetenschappelijk verslag in de juiste volgorde

Materiaal en methode

Resultaten

Conclusie

Onderzoeksvraag

Discussie

Hypothese

Wat is de hypothese?

1. lijst met materialen
2. methode
3. conclusie
4. voorlopig antwoord onderzoeksvraag

Welk van de volgende is GEEN regel van experimenteel onderzoek doen?

1. Je moet een controle-experiment uitvoeren
2. Je moet vervolgonderzoek uitvoeren
3. Maar één factor mag variëren
4. De onafhankelijke en afhankelijke variabele zijn duidelijk benoemd

Onderzoek: 2 jongens gaan eerst 2 km wandelen. Daarna rennen zij hetzelfde stuk. Alle andere omstandigheden zijn verder gelijk.
Bij beide jongens wordt de toename van de hartslag gemeten.
Wat is ONJUIST aan deze methode?

1. Er is geen onafhankelijke variabele
2. De groep is te klein
3. Er is geen afhankelijke variabele
4. Er is niks gezegd over de omstandigheden

Wat is je afhankelijke variabele in een experiment?

1. dat wat je meet in een experiment
2. dat wat je verandert in een experiment

Wat is hier de onafhankelijk variabele?

1. de groepen
2. jongens
3. aantal kinderen
4. meisjes

Wat is in dit
experiment de
afhankelijke variabele?

1. de hoeveelheid zetmeel
2. de temperatuur
3. de hoeveelheid gevormde maltose
4. de snelheid van de enzymen

Wat is een juiste onderzoeksvraag?

1. Of de plantjes met plantenvoeding harder groeien
2. Groeien plantjes die water met plantenvoeding krijgen harder dan plantjes die alleen water krijgen?
3. Wat is de invloed van plantenvoeding op de groei van plantjes?
4. Groeien plantjes met plantenvoeding harder dan zonder?

Waar komt in een natuurwetenschappelijk verslag een grafiek van de bevindingen?

1. conclusie
2. materialen en methode
3. resultaten en verwerking
4. discussie

Wat is de onafhankelijke variabele bij dit experiment?

1. aantal belletjes koolstofdioxide
2. tijd
3. temperatuur
4. concentratie koolstofdioxide

Wat was de onderzoeksvraag bij deze resultaten?

1. Welke temperatuur vinden gistcellen het fijnst?
2. Wat is de invloed van kooldioxide op de activiteit van gistcellen?
3. Wat is de invloed van de temperatuur op de activiteit van gistcellen?
4. Heeft temperatuur invloed op de activiteit van gistcellen?

Wat kan een onderzoeksvraag zijn bij dit onderzoek?

1. Welke handelingen van de woestijnspringmuis vormen samen een gedragsketen?
2. Wat is de invloed van luchtvervuiling op het aantal nakomelingen van de woestijnspringmuis?
3. Hoelang eet een woestijnspringmuis?
4. Welke gedragselementen vertoont een woestijnspingmuis en welk voedsel wordt gegeten?

Wat is GEEN juiste onderzoeksvraag?

1. Groeit een plant beter in het licht of in het donker?
2. In welke mate gebruikt een aardhommel herkenningspunten om het nest terug te vinden?
3. Welk verschil is in gedrag tussen scharrelkippen en vrije uitloop kippen?
4. Wat is het effect van temperatuur op de groei van blauwalg?

Wat is een voorbeeld van een onderzoeksvraag?

1. Heeft licht invloed op de groei van tuinkers?
2. Wat is de invloed van licht op de groei van planten?
3. In welke mate heeft licht invloed op de groei van tuinkers?
4. Wat is de invloed van licht en water op de groei van tuinkers?

Stel ik wil weten wat de groeisnelheid is van baby's in Nederland. Ik ga 1 dag naar het consultatiebureau en meet alle baby's. Is dit onderzoek betrouwbaar?

1. ja
2. nee

Stel ik wil weten wat de groeisnelheid is van baby's in Nederland. Ik ga 1 dag naar het consultatiebureau en meet alle baby's.

Leg uit waarom dit onderzoek NIET betrouwbaar is!

Wanneer is een onderzoek NIET valide?

1. Minimaal 2 variabele factoren
2. Proefgroep en controle groep
3. Slechts 1 variabele factor
4. Grote groep proefpersonen

Onderzoek naar kieming van zaden.
Zie proefopstelling in de afbeelding: 4 petrischalen met verschillende omstandigheden.
Is dit een geschikte opstelling voor het onderzoeken naar de invloed van verlichtingssterkte op de kieming.?

1. Ja, er worden twee verschillende verlichtingssterkten gebruikt.
2. Nee, want er zijn slechts twee verlichtingssterkten, dat is te weinig
3. Ja, want er zijn voldoende zaden om valide onderzoek te doen.
4. Nee, want er zijn 2 variabelen dus het onderzoek is niet valide

Leerdoelen 3.1

• Lezen paragraaf 3.2 (5 min!)
• Maken 3.1: opdracht 3, 6, 7, 8

Huiswerk