V3 Stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Lesdoelen

Ik ken de stijlfiguren hyperbool, understatement, eufemisme, herhaling, parallelisme, antithese, enumeratio, opsomming in drieën, retorische vraag, tautologie, pleonasme en contaminatie (= stijlfout). 

Wat zijn stijlfiguren?

Wat zijn stijlfiguren?

Het doelbewuste gebruik van één of meer woorden die afwijken van de gebruikelijke betekenis.

Dit om:
De aandacht te trekken, een punt te maken of iets te verduidelijken.

Stijlfiguren

• Stijlfiguren zijn manieren om een uiting zo te formuleren, dat het de tekst aantrekkelijker maakt.
• Met stijlfiguren kun je ook een onderliggend gevoel benadrukken, zonder dat letterlijk te verwoorden.
  
• Er bestaan veel verschillende stijlfiguren.
• Vandaag: hyperbool, understatement, litotes, eufemisme.
  

Stijlfiguren

• hyperbool = overdrijving
• understatement = minder groot, mooi, enz. beschrijven dan je bedoelt
• eufemisme = zachtere woorden gebruiken om boodschap minder hard over laten komen

Stijlfiguren 

Planning

Woordenschat H2 

Aan de slag! 

Hyperbool

Overdrijving. 

We hebben ons kapot gelachen.

Ik heb me dood gewerkt.

Ik schrik me dood.

(kan vervangen worden door enorm/hard)

Understatement

Afzwakking. Je zegt het minder mooi, groot, belangrijk dan in werkelijkheid.

De koning woont in een leuk optrekje.

Van Gerwen kan wel een aardig pijltje gooien.

Eufemisme

Je zegt iets om het minder erg of hard over te laten komen. Je probeert een pijnlijke situatie of een taboe minder "erg" te laten klinken. Je probeert te voorkomen dat je iemand kwetst.

Ik had een woordenwisseling met mijn moeder.

Die rijke man doet aan belastingvermijding.

Hij ging creatief om met de waarheid (liegen).

Tijdens de les hebben wij in een deuk gelegen.

1. Hyperbool
2. Understatement
3. Eufemisme

Mijn kat heeft het tijdelijke met het eeuwige verwisseld.

1. Hyperbool
2. Understatement
3. Eufemisme

Als je een één voor die toets hebt gekregen, zul je wel een paar foutjes gemaakt hebben.

1. Hyperbool
2. Understatement
3. Eufemisme

De jackpot staat op elf miljoen euro. Da's een mooi zakcentje!

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

"Kunnen we zo een sanitaire stop maken? Ik moet even iets wegbrengen."

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

"Waar bleef je nou, ik stond al eeuwen op je te wachten!"

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

De familie Meiland heeft een leuk optrekje in Hengelo gekocht.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

Cristiano Ronaldo kan een aardig balletje trappen.

1. Eufemisme
2. Understatement

Zij is niet erg slim!

1. Eufemisme
2. Understatement

Zij hadden een woordenwisseling.

1. Eufemisme
2. Understatement

Een miljoen is een leuk zakcentje.

1. Eufemisme
2. Understatement

Kies één van de drie stijlfiguren: hyperbool, understatement of eufemisme en bedenk er zelf een zin mee.

Repetitio

Repetitio: een herhaling

Plus geeft meer, veel meer.

Parallellisme

-Een bepaalde zinsbouw komt steeds op dezelfde manier terug. 

-Beïnvloedt de vloeiendheid en het tempo van een gedicht.

Als hij slaapt, laat ik hem slapen

als hij eet, laat ik hem eten

als hij leest, praat ik hem niet

de oren van het hoofd

Sylvia Hubers

Enumeratie/opsomming

Een enumeratie (opsomming) is een stijlfiguur waarbij een opsomming wordt gebruikt om iets te benadrukken.

Merel houdt van kersen, frambozen, aardbeien en bessen, kortom: van fruit.

Voorbeeld

De dichter trekt de aandacht naar een woord of woordgroep. 

Ik zocht in zeeën,bossen,bergen,dromen,

Nimmermeer rustig tot de plek gekomen, 

Waar zij verborgen als een bloesem was 

Onder 't in lange herfst gewoekerd gras. 

 (J.J. Slauerhoff) 

 

Opsomming in drieën 

Opsomming in drieën: een opsomming van drie woorden, zinsdelen of zinnen.

Nu wil ik geen gezeur meer: je bord leeg eten, de spullen in de vaatwasser en dan als de gesmeerde bliksem aan je huiswerk voor morgen.

Climax- anticlimax:

- Twee, zes, twintig, honderd mensen kwamen naar het feest toe.

- Zij was eerst Miss Bonaire, toen Miss Caribbean en uiteindelijk 

Miss World.

- Zij is bekend in heel de wereld, in heel Europa, nou ja, iedereen in Den Haag kent haar.

Climax

Een climax bouwt op naar een hoogtepunt:

groot, groter, grootst

rijk, rijker, rijkst

3, 2, 1,... KaBOOOM!

Anti-climax

Een ant-climax bouwt op naar een hoogtepunt, maar heeft een teleurstellende afloop.

Groot, groter, nog groter, klein

3, 2, 1,... plof

Pleonasme vs. Tautologie

Contaminatie

Als je twee woorden of uitdrukkingen ten onrechte vermengt, spreek je van een contaminatie.

Voorbeelden:

Deze computer kost duur (kost veel of is duur).

Ik zal dat nachecken (nakijken of checken).

Hij kreeg ongenadeloos op zijn kop. (ongenadig of genadeloos)

Hij neemt in de klas altijd het hoogste woord (heeft het hoogste woord of het woord nemen).

Aan het eind van de partij legde hij het laatste loodje (het loodje leggen of de laatste loodjes wegen het zwaarst).

Climax

Retorische vraag

Een vraag waar je eigenlijk het antwoord al op hebt of weet.

Verhuisd

Namen in mijn oude straat,

bordjes die er altijd waren.

Nog dezelfde buurvrouw staat

uit hetzelfde raam te staren.

Hoe zijn mensen toch in staat

om te blijven, alle jaren?

Willem Wilmink

Antithese

Tegenstelling van begrippen

Voor jou zoek ik

De stilte in de storm

De zachtheid van graniet

In de nacht de opgaande zon

Het verdampen van verdriet

Jij bent voor mij

Een droom in de morgen

Het vierkant in het rond

Een stem in zwijgen verborgen

In de luister van je mond

Je verschuilt je achter

Een zuil van versteende hitte

Je diepgevroren glimlach

O, edelstenen ogenlicht

Je opwaardeert mijn dag

Je verdient

De kleur van vloeibaar goud

En glans van verre sterren

Je bevrijdt de warmte uit de kou

Van mijn hart in jouw volière

Antithese

Tegenstelling: woorden of zinnen die een tegengestelde mededeling bevatten, staan bij elkaar.

Wij voeren geen bittere oorlog

onze wraak is zoet

Diana Ozon

Paradox

'Schijnbare tegenstelling': tegengestelde begrippen worden toch aan elkaar verbonden. 

We moeten vechten voor de vrede.

Van welk stijlfiguur is sprake?

Voor het feest hebben we bier, wijn, garnalen en ijstaart nodig.

1. Antithese
2. climax
3. opsomming
4. anticlimax

Wat is een contaminatie?

1. Een foute combinatie van twee woorden/uitdrukkingen
2. De kleine lettertjes
3. Het gebruik van vaktaal
4. Iets wat je op twee manieren kunt uitleggen

De oude bejaarde ging op donderdag een gezellig potje klaverjassen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Wij hopen in staat te zijn u volgende week te kunnen halen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Begrijpend lezen moet hij telkens overnieuw doen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Vragen? Stel ze hieronder!

Wat is hier het pleonasme?

?