Trede 14: Meer dan lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Programma

Herhaling stof voor leestoets Trede 14.

• Stappenplan lezen
• Onbekende woorden
• Tekstverbanden en signaalwoorden
• Hoofd- en bijzaken
• Feit, mening, standpunt en argument
  Oefentekst maken
  

Trede 14: Begrijpend lezen

Lesdoel: herhaling stof voor leestoets Trede 14. (1)

• Stappenplan lezen
• Onbekende woorden
• Tekstverbanden en signaalwoorden
• Hoofd- en bijzaken
• Feit, mening, standpunt en argument

Stappenplan lezen

1. Oriënterend lezen = onderwerp vinden

2. Globaal lezen = deelonderwerpen vinden

3. Precies lezen = precies weten waar de tekst over gaat

4. Hoofdgedachte vinden = één zin die het belangrijkste samenvat wat in de tekst over het onderwerp gezegd wordt

Video stappenplan

Hoofdgedachte

1. Lees de tekst precies.

2. Kijk aan het begin en het eind van de tekst of de hoofdgedachte daar letterlijk staat.

3. Als de hoofdgedachte niet in de tekst staat, vraag je dan af wat het antwoord is op de volgende vraag: wat is het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp gezegd wordt?

Onbekende woorden

Als je in een tekst een onbekend woord tegenkomt, kijk dan eerst of je de betekenis uit de tekst kunt halen. Gebruik hiervoor een woordraadstrategie. 

Je hebt hiervoor eerder de volgende manieren geleerd: een synoniem, een omschrijving, een samenstelling, een voorbeeld en een tegenstelling zoeken.

Verbanden / signaalwoorden

Wat weten we van tekstverbanden en signaalwoorden?

Verbanden / signaalwoorden

In teksten staan vaak woorden als later, terwijl, ten eerste, ook, maar, toch. Dat soort woorden noemen we signaalwoorden. Ze geven aan op welke manier woorden, zinnen en alinea’s in een tekst met elkaar te maken hebben. Zo’n samenhang heet het tekstverband. Daardoor kun je een tekst beter begrijpen.

Video tekstverbanden en signaalwoorden

Verbanden / signaalwoorden

1. Tegenstellend; tegenover, maar, hoewel, echter, toch, daarentegen, aan de ene kant... aan de andere kant.

2. Chronologisch; vroeger, later, nu, eerst, daarna, vervolgens, uiteindelijk, nadat, terwijl, dadelijk, intussen.

3. Opsommend; ten eerste, ten tweede, om te beginnen, en, daarnaast, verder, ten slotte.

4. Toelichtend; bijvoorbeeld, zo, op deze manier, als, zoals.

Verbanden / signaalwoorden

Sommige ouders melden hun kind al aan als woningzoekende als ze tien jaar zijn, maar het overgrote deel van de ouders vindt dat onzin.

Verbanden / signaalwoorden

Sommige ouders melden hun kind al aan als woningzoekende als ze tien jaar zijn, maar het overgrote deel van de ouders vindt dat onzin.

Tegenstellend

Verbanden / signaalwoorden

Als ik na school thuiskom, ga ik meestal eerst een half uur gamen om te ontspannen, daarna doe ik een uurtje schoolwerk.

Verbanden / signaalwoorden

Als ik na school thuiskom, ga ik meestal eerst een half uur gamen om te ontspannen, daarna doe ik een uurtje schoolwerk.

Chronologisch

Verbanden / signaalwoorden

Aan de posters op mijn kamer kun je zien wat mijn favoriete sporten zijn. Ik houd van voetbal en schaatsen. Daarnaast kijk ik graag naar Formule 1.

Verbanden / signaalwoorden

Aan de posters op mijn kamer kun je zien wat mijn favoriete sporten zijn. Ik houd van voetbal en schaatsen. Daarnaast kijk ik graag naar Formule 1.

Opsommend

Hoofd- en bijzaken

Wat weten we van hoofdzaken en bijzaken?

Hoofd- en bijzaken

De belangrijkste informatie in een tekst noemen we de hoofdzaken. Wat minder belangrijk is, zoals een anekdote, een toelichting (voorbeeld) of een vergelijking, zijn de bijzaken.

De hoofdzaken vind je vaak in de inleiding en het slot van een tekst en het begin of het einde van een alinea.

De zin die de hoofdzaak van een alinea bevat, is de kernzin. 

Feit, mening, standpunt en argument

Een feit is een uitspraak over iets wat waar of onwaar is. Je kunt een feit controleren.

Een mening of standpunt is iets wat iemand vindt. Je kunt het daarmee eens of oneens zijn. Je kunt een mening vaak herkennen aan signaalwoorden als ik vind en volgens mij.

Voorbeeld

Ik vind duurzaam reizen erg belangrijk, want op die manier help je mee aan het verbeteren van het klimaat en bescherm je het leven op aarde.

Wat is de mening/het standpunt?
Wat is het argument?

Voorbeeld

Mening/standpunt: Ik vind duurzaam reizen erg belangrijk.

Argument: Op die manier help je mee aan het verbeteren van het klimaat en bescherm je het leven op aarde.

Signaalwoorden argumentatie

• omdat, daarom, dus, om die reden
• doordat, daardoor, waardoor, zodat
• met het doel dat, om te, opdat, teneinde, waartoe
• want, namelijk, immers
• zodat, met het gevolg dat, ten gevolge van
• kortom
• dat heeft geleid tot

Vragen?

Zijn er nog vragen over deze theorie?

Nalezen of kijken kan in Teams, waar een aantal documenten staan met uitleg over deze onderdelen.

Opdrachten

• Ga nu zelfstandig aan de slag met de opdrachten die horen bij deze onderdelen van begrijpend lezen.
• Ben je klaar? Dan kun je aan de slag met de opdrachten van Trede 14 in de portal of met Numo.
• De laatste 5 minuten voor het einde van de les zet ik de antwoorden op het bord, zodat je de opgaven kunt nakijken.