Les 2 & Les 3 Anatomie cellen, weefsel en huid DVZ24Y3

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 1

Anatomie, Fysiologie en Pathologie 

DVZ24Y3

Les 2 & 3

Opbouw van de lessen

• Elke les komt een ander onderwerp over het menselijk lichaam aanbod. 
• In lesweek 9 vindt er een kennistoets plaats over de besproken onderwerpen 

Wat houdt anatomie in?

Wat houdt fysiologie in?

Wat houdt pathologie in?

Anatomie - Fysiologie - Pathologie

Anatomie: leer van de lichaamsbouw. Uit welke onderdelen bestaat het lichaam?                                               OPBOUW en VORM

Fysiologie: leer van de lichaamsfuncties. Hoe werkt het lichaam in gezonde toestand?                                        WERKING en FUNCTIE

Pathologie: ziekteleer. Hoe ontstaan en verlopen ziektes in ons lichaam?                                                                                              ZIEKTES

Anatomie cellen, weefsel en huid

Het lichaam van klein naar groot 

Een groep cellen vormt samen een........

1. Weefsel
2. Orgaan
3. Orgaanstelsel
4. Organisme

De cellen

Cellen zijn de kleinste levende eenheden

Verschillende vormen en functies.

Iedere cel heeft :

Celwand, celmembraan

Celvloeistof =cytoplasma (uitvoeren van de processen)

 en de celkern, regelt de processen.

De cel: 

• De vorm verschilt
• Is actief en regelt veel processen:
  - de cel voorzien van energie
  - nieuwe eiwitten
  - enzymen
  - hormonen maken
  - de celdeling
• Voor deze processen heeft de cel organellen.  

Een cel

De cel is de kleinste levende eenheid. De buitenkant van de cel is de celmembraan.

In een cel ligt een celkern. Die celkern bevat chromosomen. Dat zijn lange ketens DNA (erfelijk materiaal).

De mens heeft 46 chromosomen in 23 chromosomenparen. Nummer 45 en 46 zijn de geslachtschromosomen. Mannen hebben als geslachtschromosomen een X- en een Y-chromosoom. Vrouwen hebben twee X-chromosomen.

De vorm van cellen verschilt. De vorm is afgestemd op de functie van de cel. De functie van een spiercel is bewegen door samen te trekken. Een spiercel kan bijvoorbeeld erg lang zijn. Een zenuwcel dient om prikkels door te geven. Dat gebeurt via een lange uitloper van een zenuwcel.

Activiteiten van een cel

Een cel is actief. Hij voert allerlei taken uit, zoals verbranding, afbraak en productie van stoffen. In de meeste weefsels worden doorlopend oude cellen afgebroken en nieuwe cellen aangemaakt door celdeling. Het DNA in de celkern regelt al deze processen, zowel de productie en afbraak van stoffen als de celdeling.

Organellen 

• Voor deze processen heeft de cel organellen. Het lichaam is opgebouwd uit honderden miljarden cellen. 
• Dankzij de samenwerking tussen alle cellen kunnen we functioneren. In elke cel bevinden zich dezelfde onderdelen. Dit noemen we organellen.
• De cel is te vergelijken met een fabriek. Zoals in een fabriek elke machine zijn eigen taak heeft, heeft de cel onderdelen die elk hun eigen taak hebben, de organellen. 

Een cel

De cel is de kleinste levende eenheid. De buitenkant van de cel is de celmembraan.

In een cel ligt een celkern. Die celkern bevat chromosomen. Dat zijn lange ketens DNA (erfelijk materiaal).

De mens heeft 46 chromosomen in 23 chromosomenparen. Nummer 45 en 46 zijn de geslachtschromosomen. Mannen hebben als geslachtschromosomen een X- en een Y-chromosoom. Vrouwen hebben twee X-chromosomen.

De vorm van cellen verschilt. De vorm is afgestemd op de functie van de cel. De functie van een spiercel is bewegen door samen te trekken. Een spiercel kan bijvoorbeeld erg lang zijn. Een zenuwcel dient om prikkels door te geven. Dat gebeurt via een lange uitloper van een zenuwcel.

Activiteiten van een cel

Een cel is actief. Hij voert allerlei taken uit, zoals verbranding, afbraak en productie van stoffen. In de meeste weefsels worden doorlopend oude cellen afgebroken en nieuwe cellen aangemaakt door celdeling. Het DNA in de celkern regelt al deze processen, zowel de productie en afbraak van stoffen als de celdeling.

Processen zijn

Cel voorzien van nieuwe energie

Nieuwe eiwitten,enzymen en hormonen

De afvalstoffen die vrijkomen verwerken

De celdeling

De organellen voeren deze processen uit

Celdeling

Mitose: de chromosomen worden een op een gekopieerd.

Elke dag maak je nieuwe cellen.

Nodig voor:

- groei

- oude cellen vervangen (oud of verloren)

- zenuwcellen en spiercellen delen na de geboorte niet meer, beschadiging genezen daardoor niet of slecht

Celmembraan

Vormt de grens tussen de celvloeistof en de lichaamsvloeistof

Functies:

• Membraan, hierdoor gaan voedingsstoffen in de cel en afvalstoffen uit de cel.
  
•  Tegenhouden van ongewenste stoffen .
  
• Dat het eigen afweersysteem de cel niet aanvalt
  

Celkern

23 paar chromosomen= 46 chromosomen

Opgerolde DNA draden

DNA bevat de erfelijke eigenschap

Ieder stukje DNA heet een gen

Op 1 chromosoom bevinden zich duizenden genen

Maak duo's en geef van ten minste 4 organellen de naam en functie

Wat is het verschil tussen mitose en meiose?

 

Mitose: celdeling van gewone lichaamscellen

chromosomen (46)verdubbelen ,DNA draden zichtbaar

Kernwand is opgelost

Chromosomen liggen in het midden van de cel

Worden uit elkaar getrokken

De wand tussen de 2 cellen sluit zich weer

Meiose: celdeling van geslachtscellen, reductiedeling.

Van 22 paar +XX naar 22+X

Zaadcel en eicel (smelten samen), DNA is weer verdubbeld.

44 en 2 geslachtschromosomen XX of XY

Ontstaan kankercellen

Tijdens celdeling (zowel mitose als meiose) zijn de chromosomen kwetsbaar. Als dan een gevaarlijke stof (bijv. teer uit nicotine of radioactieve straling) op de cel inwerkt ontstaat een beschadiging van de chromosomen en kunnen kankercellen ontstaan.

Welke antwoorden zijn juist?

1. Bij Syndroom van Down zijn 47 chromosomen
2. Geslachtshormoon man heeft een X en een Y
3. Bij Syndroom van Down zijn 45 chromosomen
4. Geslachtshormoon man heeft een X en een X

Benoem de verschillende soorten weefsel

Bouw en functie

Er zijn verschillende soorten cellen

elk met eigen bouw en functie

Cellen zijn de kleinste bouwstenen van ons lichaam

Soorten cellen:

- Dekcellen- Botcellen- Kraakbeencellen- Zenuwcellen - Bindweefselcellen- Vetcellen-

 Spiercellen

Dekcellen zijn cellen die een regelmatige vorm hebben en goed op elkaar aansluiten, zodat ze een goede afsluitende beschermlaag vormen. Ze komen voor in de huid, het maag-darmsysteem en de luchtwegen, waar ze het lichaam beschermen tegen uitdroging, beschadiging en infecties

Vier weefsels

Epitheelweefsel (dekweefsel): Bedekkend weefsel dat organen omgeeft.

Bindweefsel: Bevat cellen en matrix met grondsubstantie en eiwitten.

Spierweefsel: Verantwoordelijk voor beweging.

Zenuwweefsel: Bestaat uit zenuwcellen en ondersteunende cellen.

Weefsels

Groep cellen met dezelfde bouw en functie.

Dekweefsel en klierweefsel (epitheel)

Bindweefsel en steunweefsel 

Spierweefsel

Zenuwweefsel

Botweefsel

Kraakbeenweefsel

Problemen met weefsels

Dekweefsel: huid met wonden en decubitus

Bind- en steunweefsel: in gewrichten, ontstekingen in gewrichten, slijtage in gewrichten

Spierweefsel: mobiliteitsproblemen, pijn, spierscheuringen, hartfalen.

Zenuwweefsel: elektrische prikkels, ALS, MS, fantoompijn.

Groepen  weefsel 

Cellen van dezelfde soort vormen weefsels!

1. Dekweefsel (huid, slijmvlies, klierweefsel)
2. Steunweefsel (bot-, kraakbeen-, vet- en bindweefsel; bloed)
3. Spierweefsel
4. Zenuwweefsel

Bouw van een weefsel

Soms liggen de cellen tegen elkaar met een kleine tussenruimte met weefselvocht. In bindweefsel, bot en kraakbeen is veel tussenruimte. Die is gevuld met tussenstof. Deze tussenstof bevat vezels zoals collageen en elastische vezels.

Vier groepen weefsels

Kenmerkend van dekweefsel (epitheel) is dat cellen een sluitende (dekkende) laag vormen. Steunweefsel verbindt weefsels onderling. Spierweefsel kan zich verkorten. Dat gebeurt door verkorting van bundels van spiereiwitten (fibrillen) in de spiercellen. Zenuwcellen dienen om elektrische prikkels over te brengen. Dat kan heel snel via de uitlopers van deze zenuwcellen.

Kenmerkend van dekweefsel (epitheel) is dat cellen een sluitende (dekkende) laag vormen. Steunweefsel verbindt weefsels onderling. Spierweefsel kan zich verkorten. Dat gebeurt door verkorting van bundels van spiereiwitten (fibrillen) in de spiercellen. Zenuwcellen dienen om elektrische prikkels over te brengen. Dat kan heel snel via de uitlopers van deze zenuwcellen.

01:12

Beantwoord de vraag?

Spierweefsel 

• In een spiercel liggen bundels van vezels (fibrillen) die zich kunnen verkorten.
• Skeletspiercellen hebben dwarse strepen.
• Je kunt ze bewust aanspannen (willekeurige spieren). 
• Spiercellen van de darm, bronchiën, bloedvaten en de blaas hebben geen dwarse strepen (gladde of onwillekeurige spieren).
• Spiercellen kunnen niet delen. 

Dekweefsel 

• Dekweefsel vormt een afdekkende laag (epitheel). 
• Dekweefsel bevindt zich aan het oppervlak van het lichaam (huid). 
• Er is ook dekweefsel aan de binnenkant van ‘buizen’ (plasbuis, luchtpijp, darm) en holtes (blaas). 
• Dit dekweefsel aan de binnenzijde is slijmvlies (epitheel met kliercellen).

Steunweefsel 

• Bindweefsel is een steunweefsel. 
• Bindweefsel is op sommige plekken soepel (losmazig), zoals in de oogleden. 
• Op andere plaatsen is bindweefsel strak en stug, zoals in pezen. 
• Het collageen ligt daar in dikke, stugge bundels bij elkaar. Dat maakt pezen sterk.
• Bindweefsel met veel elastische vezels komt voor in de wand van bloedvaten.

Zenuwweefsel 

• Zenuwweefsel bestaat uit zenuwcellen (neuronen). 
• De cellen hebben meestal één lange uitloper en een of meer korte uitlopers.
• Daarmee brengen ze boodschappen over van het ene neuron naar het andere neuron of naar een spiercel. 
• Zenuwcellen kunnen niet delen. 

Organen

• Verschillende weefsels samen vormen organen (werktuigen van het lichaam)
• Elk orgaan heeft zijn eigen functie
• Organen die samen een bepaalde taak hebben noemen we een orgaanstelsel

OrganenVerschillende weefsels samen vormen organen (werktuigen van het lichaam)Elk orgaan heeft zijn eigen functieOrganen die samen een bepaalde taak hebben noemen we een orgaanstelsel

Benoem de verschillende orgaanstelsels

denk ook aan voortplanting stelsel en botstelsel 

Welke cel kan NIET delen?

1. Bindweefselcel
2. Kliercel
3. Zenuwcellen
4. Ze kunnen allemaal delen

opdracht:

1. Aan welke ziektebeelden denk jij  n.a.v. deze les?

2. Maak duo's en omschrijf n.a.v. de les wat de de huid is en wat de functies hiervan zijn.

3. Spiercellen kunnen niet delen. Toch kun je herstellen van een spierscheurtje. Verklaar hoe dat scheurtje geneest. 

 

Klassikale nabespreking 

De huid is een orgaan. De huid bestaat uit dekweefsel, bindweefsel en vetweefsel. De verschillende weefsels in de huid zorgen samen dat de huid zijn functies kan uitvoeren. De opperhuid bestaat uit dekweefsel (epitheel). Daarin monden de gangen van zweet- en talgklieren uit. Die bestaan ook uit epitheel. De lederhuid bestaat uit

 bindweefsel en bevat verschillende huidstructuren. In het onderhuids bindweefsel ligt bindweefsel en vetweefsel.

3. Spiercellen kunnen niet delen. Het dode spierweefsel wordt opgeruimd. Op de lege plaats groeit bindweefsel (littekenweefsel). 

Hoeveel cellen heeft een volwassen mens?

1. 10-20 miljoen
2. 30-40 biljoen
3. 100 -150 miljoen
4. 1-10 biljoen

Orgaanstelsel

“Organen en structuren die gezamenlijk aan een bepaalde verrichting werken, noemt men een orgaanstelsel.”

orgaanstelsels?

Voorbeeld van een orgaanstelsel

Orgaanstelsels zijn:

• Het bewegingsstelsel
• Het circulatiestelsel
• Het spijsverteringsstelsel
• Het ademhalingsstelsel
• Het uitscheidingsstelsel
• Het hormoonstelsel
• Het zenuwstelsel
• de huid
• zintuigen en voortplantingsstelsel 

* CELLEN

* WEEFSELS

* ORGANEN

*ORGAANSTELSELS

Vragen

Tips en Tops ?

Opdrachten en huiswerk 

Ter voorbereiding voor na de vakantie: 2.1 D, E, F​ staat op de planning