§6.1 Een rijk land

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

§6.1 Een rijk land

Nederland na 1945

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe de economie van Nederland zich na 1945 ontwikkelde.

• Je kunt uitleggen hoe Nederland in de jaren 1950 een verzorgingsstaat werd.

• Je kunt uitleggen wat verzuiling is en waarom de verzuiling vanaf 1960 minder werd.

Planning:

• Leerdoelen
• Wat weet je al?
• Video
• Huiswerk
• Afsluiting

Wat weet jij over 

Nederland na 1945?

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

Leerdoel:

Je kan beschrijven hoe de economie van Nederland zich na 1945 ontwikkelde

Nederland in 1945:

• Bruggen kapot geschoten
• Spoorlijnen kapot gemaakt
• Fabrieken kapot geschoten
• Land onder water gezet

Begrippen:

wederopbouw

Marshallhulp

consumptiemaatschappij

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

Al in 1950 was de wederopbouw voltooid: de economie was weer op het niveau van voor de oorlog.

De snelle economische groei had twee oorzaken:

• Regering, werkgevers, werknemers spraken af het lonen laag te houden
• De Verenigde Staten gaf Marshallhulp (economische hulp)

Tijdens een bloemencorso in de Bollenstreek bedanken Nederlanders met een praalwagen voor de Marshallhulp. Op het hart staat: ‘Thank you Marshall’. 

Na de oorlog was ‘samenwerking voor de wederopbouw van Nederland’ de boodschap. Hiervoor werden campagnes gevoerd, zoals op dit affiche van de Amsterdamse haven in 1945.

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

Door de economische groei steeg ook de welvaart

1960: de lonen stijgen.

• Mensen kunnen luxeproducten kopen

Nederland wordt een consumptiemaatschappij. 

Gevolgen:

• Een aangenamer leven (centrale verwarming, badkamer)
• Twee vrije dagen (zaterdag en zondag)

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

In de jaren 1970 en 1980 verandert de economie sterk:

• Er ontstaat een economische crisis. Oorzaak: de hoge lonen.
  → bedrijven gingen robots gebruiken of fabrieken naar lagelonenlanden verplaatsen
  → De werkloosheid stijgt hard in de jaren 80
  → In de jaren 90 stijgt de economie weer

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

In de jaren 1970 en 1980 verandert de economie sterk:

• Er ontstaat een economische crisis. Oorzaak: de hoge lonen.
  → bedrijven gingen robots gebruiken of fabrieken naar lagelonenlanden verplaatsen
  → De werkloosheid stijgt hard in de jaren 80
  → In de jaren 90 stijgt de economie weer
• Er wordt minder verdient in de industrie en de landbouw.
  Er ontstaat een nieuwe tak in de economie: de dienstensector
  → banken
  → overheid
  → winkeliers
  → horeca
  
  

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

Niet iedereen is rijk.

7% van alle kinderen in Nederland leeft in armoede.

Dat zijn 350.000 kinderen!

§6.1

Een rijk land

A

De economie groeit hard

Dus: hoe ontwikkelde de economie van Nederland zich na 1945?

Lees p. 135 & markeer het antwoord op deze vraag!

• Snelle wederopbouw (jaren 1945-1950)
• Sterke economische groei (vanaf 1950) 

• Marshallhulp (vanaf 1948): 

• Stijgende welvaart (vanaf 1960): 

• Economie stagneert (jaren 1970-1980): 

• Veranderingen in de economie (na 1980): 

Klaar? Maak 2 t/m 6 op 136-137

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe de economie van Nederland zich na 1945 ontwikkelde.

• Je kunt uitleggen hoe Nederland in de jaren 1950 een verzorgingsstaat werd.

• Je kunt uitleggen wat verzuiling is en waarom de verzuiling vanaf 1960 minder werd.

Planning 3-4: 6.1

• verzorgingsstaat uitleg + opdrachten
• verzuiling uitleg + video
• opdrachten 7 t/m 12

§6.1

Een rijk land

B

De verzorgingsstaat

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe Nederland in de jaren 1950 een verzorgingsstaat werd

Voor 1950:

Was je werkloos? Kon je niet werken door een handicap. Kon je niet werken omdat je oud was?

Dan moest je geholpen worden door je familie en door de kerk. 

Begrippen:

verzorgingsstaat

§6.1

Een rijk land

B

De verzorgingsstaat

Vanaf de jaren 50 kregen we de verzorgingsstaat:

met wetten helpt de overheid mensen met weinig inkomen.

• AOW (algemene ouderdomswet)
• WAO (wet arbeidsongeschiktheid)
• Kinderbijslagwet
• Algemene bijstandswet
• Zorgverzekering voor iedereen

§6.1

Een rijk land

B

De verzorgingsstaat

Hoe werd dit allemaal betaald:

• Door de groei van de economie stegen de belastinginkomsten
• We verkochten Gronings gas, wat veel geld opleverde

§6.1

Een rijk land

B

De verzorgingsstaat

Crisis in de jaren 80:

De verzorgingsstaat is te duur:

• uitkeringen werden verlaagd
• strengere regels om uitkering te krijgen
• bij ziekte minder lang uitkering

§6.1

Een rijk land

B

De verzorgingsstaat

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe Nederland in de jaren 1950 een verzorgingsstaat werd

Dus: hoe werd Nederland een verzorgingsstaat?

lees p. 138 & markeer

• nieuwe wetten: uitkering voor werklozen & zieken.
• Ook ouderen (pensioen) of mensen met een beperking kregen een uitkering.

Dit kon de overheid betalen door:

• inkomsten gas
• inkomsten belasting

klaar? Maak 7 t/m 9 op 139

Begrippen:

verzorgingsstaat

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

Leerdoel:

Je kan uitleggen wat verzuiling is en waarom de verzuiling vanaf 1960 minder werd

Tot 1960 hoorde je in Nederland bij een groep:

• socialisten
• liberalen
• katholieken
• protestanten

Dit noem je verzuiling.

Begrippen:

verzuiling

ontkerkelijking

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

Leerdoel:

Je kan uitleggen wat verzuiling is en waarom de verzuiling vanaf 1960 minder werd

Tot 1960 hoorde je in Nederland bij een groep:

• socialisten
• liberalen
• katholieken
• protestanten

Dit noem je verzuiling.

Een zuil had eigen:

• scholen
• jeugdverenigingen
• omroepen
• politieke partijen
• etc...

Begrippen:

verzuiling

ontkerkelijking

Rooms-Katholieke voetbalclubs in 2025

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

De zuilen waren verschillend, maar ook grotendeels hetzelfde:

• iedereen lette goed op elkaar
• bijna alle volwassenen waren getrouwd
• vrouwen zorgden voor de kinderen
• mensen werkten hard en leefden zuinig
• weinig tijd en geld voor ontspanning
• je volgde de regels van je ouders, de kerk of de leiders van de zuil

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

Vanaf de jaren 1960 werden zuilen minder belangrijk:

• Er was meer welvaart (rijkdom) in Nederland
• We hadden de verzorgingsstaat

Gevolg: mensen waren minder afhankelijk van steun van de kerk of de zuil.

Jongeren maakten zich als eerste los van de zuil:

• er was meer geld dus jongeren gingen langer naar school dan hun ouders.
  = Meer kennis en zelfvertrouwen. 
  = Durfden kritisch te zijn richting kerk en politici

• veel jongeren gingen niet meer naar de kerk. --> ouderwets!
  Deze ontkerkelijking nam steeds meer toe:
  - 1960: 80% van de jongeren gaat naar de kerk
  - 2020: 20% van de jongeren gaat naar de kerk

Hergebruik kerk Esbeek: basisschool & kinderopvang:

§6.1

Een rijk land

C

De verzuiling verdwijnt

Leerdoel:

Je kan uitleggen wat verzuiling is en waarom de verzuiling vanaf 1960 minder werd

Wat is verzuiling en waarom werd het minder? Lees en markeer p. 140

• Iedereen leeft in een eigen groep met eigen normen en waarden. Je deed alles met mensen van je eigen zuil.

Waarom werd de verzuiling minder?

• groeiende welvaart/verzorgingsstaat: minder afhankelijk van kerk/zuil.
• jongeren langer naar school & ontkerkelijking.

klaar? afmaken opdrachten van 7 t/m 12

Begrippen:

verzuiling

ontkerkelijking

HW: volgende week maandag

De opdrachten van 6.1 zijn afgerond. Hier heb je dus al aan kunnen werken.