SA_Par4.3_Landdegradatie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

4.3 Landdegradatie rond de Middellandse Zee

H3 Middellandse Zeegebied

Domein Aarde

V4

Lesdoel

• In welke mate dragen menselijke en natuurlijke factoren bij aan landdegradatie?

Toenemende bevolking

Overmatig watergebruik

Verkeerde landbouwmethoden

Met name in het zuiden van Spanje leidde het tekort aan water, in combinatie met overbeweiding en bosbranden, tot uitdroging van de grond. 

kale grond: meer verdamping

Wat is de oorzaak van de bosbranden in het Middellandse Zeegebied?

En wat is het gevolg hiervan?

Met name in het zuiden van Spanje leidde het tekort aan water, in combinatie met overbeweiding en bosbranden, tot uitdroging van de grond. 

kale grond: meer verdamping

nos.nl

Politieke

• Geen of nauwelijks vervolging van brandstichters
• Weinig maatregelen ter preventie
  

Economisch

• Verminderde inkomsten door oogstverlies 
• Verminderde inkomsten door minder toeristen
  
• Veel economische schade door de branden
  

Ecologisch (fysische)

• Het bos verdwijnt
  
• Ecosysteem aangetast

Sociale 

• de branden eisen mensenlevens (demografisch)
• mensen moeten hun huis verlaten
• mensen zijn hun spullen kwijt

Testje

Welke omschrijving hoort bij dit begrip: Landdegradatie

1. wegspoelen of wegwaaien van bodemdeeltjes doordat de mens de vegetatie verstoord heeft.
2. door de mens veroorzaakte schade aan een natuurlijk systeem.
3. Kwaliteitsvermindering van de grond
4. proces van landdegradatie in relatief droge gebieden

Landdegradatie

Afname kwaliteit van de bodem

door:

• natuurlijke processen als verdroging en verzilting
  
• ingrepen van de mens voor verbetering van de kwaliteit van de bodem
  

Landdegradatie

De processen aan het aardoppervlak waardoor grond minder goed bruikbaar is voor landbouw.

Natuurlijke omstandigheden Mid. Zeegebied:

1. veel reliëf
2. dunne bodem -> instabiele ondergrond
3. grote neerslagvariabiliteit
4. grote neerslagintensiteit
5. bosbranden

Wordt versterkt door menselijk handelen.

Wat is de voornaamste reden dat er veel bodemerosie plaatsvindt

1. Verzilting
2. Teveel voedselverspilling
3. Landdegradatie
4. Ontbossing

Welke landschapszones zijn vooral kwetsbaar voor landdegradatie?

1. subtropische zone
2. tropische zone
3. aride zone
4. gematigde zone

Welke uitspraken zijn juist?

1. Geulerosie is het afspoeling van water van hellingen
2. In een gebied met landdegradatie is de productie van voedsel en hout afgenomen
3. Bij duurzaam grondgebruik is er een evenwicht tussen het gebruik door de mens en de mogelijkheden van de aanwezige natuurlijke hulpbronnen
4. Landdegradatie is een oorzaken zijn van verzilting.

Wat is verzilting?

1. verzilting is het uitdrogen van zoet water
2. Grond waar de planten op groeien wordt zoeter
3. Grondwater waar de planten afhankelijk voor zijn wordt zouter
4. verzilting is het uitdrogen van zout water

Verzilting is een proces dat in Nederland anders gaat dan in Spanje

1. Ja, klopt
2. Nee, het gaat op dezelfde manier
3. Nee, verzilting komt niet voor in Nederland

een belangrijke oorzaak van verzilting is

1. verkeerde manier van irrigeren
2. toenemende stortbuien
3. ontbossing

Verzilting kun je voorkomen door drainage.

1. goed
2. fout

en door druppelirrigatie

Doordat er geen overvloedig water in de bodem kan zakken, stijgt de grondwaterspiegel niet en kan het water niet via capillaire werking omhoog stijgen, verdampen en zouten achterlaten.

Wat is geen gevolg van de 3 droogteproblemen van Spanje?

1. Verzilting
2. Verdroging
3. irrigatie
4. Verwoestijning

Een belangrijke oorzaak van erosie en verwoestijning is

1. overstromingen
2. stortbuien
3. ontbossing
4. verkeerde manier van irrigeren

Oorzaken verwoestijning:
Welke hoort er niet bij?

1. Versterkt broeikaseffect
2. Bevolkingsgroei
3. Ontbossing
4. Ontbreken van regen

Waarom is de Sahel een kwetsbaar gebied?

1. Er valt geen neerslag
2. Er is verwoestijning
3. Er is overbevolking
4. De neerslag is onbetrouwbaar

In welk werelddeel zal overbeweiding een groot probleem zijn?

1. Europa
2. Noord-Amerika
3. Afrika
4. Oceanië

Wat is het gevolg van de aanleg van grootschalige druiventeelt?

Wat is het gevolg van het braak laten liggen van landbouwgrond?

Stripcropping: stroken gewassen die op verschillende tijdstippen moeten geoogst worden, minder hinder van erosie

Wat is het gevolg van de toepassing van grootschalige irrigatielandbouw?

Wat is de oorzaak van de bosbranden in het Middellandse Zeegebied?

En wat is het gevolg hiervan?

Met name in het zuiden van Spanje leidde het tekort aan water, in combinatie met overbeweiding en bosbranden, tot uitdroging van de grond. 

kale grond: meer verdamping

Menselijk handelen

Moderne ontwikkelingen zijn vaak grootschalig

-> landschap raakt sneller uit balans

-> Vaak pas na een langere periode zichtbaar

-> duurzaam water- en landgebruik zijn essentieel

Welke rol speelde de EU in dit verhaal?

Er zijn niet alleen duurzame maatregelen genomen door afzonderlijke landen. Sinds 1976 hebben de landen rond de Middellandse Zee een gezamenlijk actieprogramma opgezet. Dit Mediterranean Action Plan (MAP) heeft als doel vervuiling tegen te gaan en te investeren in onderzoek zodat betere (duurzame) keuzes kunnen worden gemaakt. Het MAP is een heel breed actieplan tegen alle vormen van vervuiling en degradatie. De Europese Unie ondersteunt onderzoeksinstituten, projecten om de vermindering van olievervuiling te bewerkstelligen en milieumanagement van kustgebieden met subsidies. Het MAP is intussen uitgebreid met allerlei wetgeving, protocollen en hernieuwde en uitgebreide plannen. Zo gaat een tak binnen het plan, het Plan Bleu, specifiek in op de duurzame ontwikkeling van de watervoorraden en het tegengaan van de watervervuiling.

Mediterranean Action Plan

In 1976: Mediterranean Action Plan.

Doelen: vervuiling tegengaan en duurzame keuzes maken.

21 landen + EU

Problemen bij de uitvoering

door corruptie en nalatigheid.