3.5 Landdegradatie rond de Middellandse Zee

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Leerdoelen §3.5

• Welke ontwikkelingen hebben de landdegradatie in het MZ-gebied versterkt?
• Draagkracht: wat zijn voor het MZ-gebied de belangrijkste uitdagingen?
• Op welke twee manieren kunnen modderstromen in het MZ-gebied ontstaan? (Natuurlijk vs menselijk)

Theorie §3.5

Landdegradatie rond de Middellandse Zee

Kwetsbaarheid Middellandse zeegebied .... landdegradatie, waterproblematiek, bosbranden, modderstromen...

Welk verschijnsel zien we hier?

Landdegradatie

Welke uitspraken zijn juist?

1. Geulerosie is het afspoelen van water van hellingen
2. In een gebied met landdegradatie is de productie van voedsel en hout afgenomen
3. Bij duurzaam grondgebruik is er een evenwicht tussen het gebruik door de mens en de mogelijkheden van de aanwezige natuurlijke hulpbronnen
4. Landdegradatie is een oorzaken van verzilting.

In het verleden is altijd sprake geweest van landdegradatie door een combinatie van:

• zeer hoge regen-intensiteiten
• reliëf
  
• een instabiele ondergrond
  
• weinig vegetatie
  

Landdegradatie

Afname kwaliteit van de bodem

door:

• natuurlijke processen als verdroging en verzilting
  
• ingrepen van de mens voor verbetering van de kwaliteit van de bodem
  

Landdegradatie

De processen aan het aardoppervlak waardoor grond minder goed bruikbaar is voor landbouw.

Natuurlijke omstandigheden Mid. Zeegebied:

1. veel reliëf
2. grote neerslagvariabiliteit
3. grote neerslagintensiteit
4. bosbranden

Wordt versterkt door menselijk handelen

Landdegradatie > draagkracht van het gebied komt onder druk te staan.

Draagkracht?

Meerdere definities:

• "het aantal mensen dat in een gebied kan leven zonder schade te berokkenen aan de omgeving"
• "Welk vermogen heeft de aarde om mens, plant en dier te laten leven?"

www.ad.nl

Hoe is het gesteld met de draagkracht in het MZ-gebied?

Door combinatie van natuurlijke en menselijke factoren is de draagkracht van het landschap in het MZ-gebied beperkt.

Door combinatie van natuurlijke en menselijke factoren is de draagkracht van het landschap in het MZ-gebied beperkt.

Veel moderne ontwikkelingen > landschap van het MZ-gebied raakt sneller uit balans.

Wat is verzilting?

1. verzilting is het uitdrogen van zoet water
2. Grond waar de planten op groeien wordt zoeter
3. Grondwater waar de planten afhankelijk voor zijn wordt zouter
4. verzilting is het uitdrogen van zout water

Allemaal oorzaken van verwoestijning:
maar welke hoort niet in het rijtje thuis?

1. Overbeweiding
2. Bevolkingsgroei
3. Ontbossing
4. Ontbreken van regen

Afspoeling van de bodem door water is in grote delen van het MZ-gebied een probleem

Verband neerslag, vegetatie en bodemerosie:

Wanneer de bodem in geringe mate bedekt is met vegetatie door een gebrek aan neerslag, is de bodem sterker vatbaar voor bodemerosie door afstromend water

Wat is het gevolg van de aanleg van grootschalige druiventeelt?

Wat is het gevolg van de aanleg van grootschalige druiventeelt?

• Wanneer het hier in de winter regent heeft het regenwater vrij spel, tenminste als het regenwater niet infiltreert.

• Er treedt bodemerosie op.

Wat is het gevolg van toepassen van grootschalige irrigatielandbouw?

Wat is het gevolg van toepassen van grootschalige irrigatielandbouw?

• Grote hoeveelheden (fossiel) grond-water worden opgepompt, veel meer dan er jaarlijks infiltreert!
• Gevolg: verdroging en verzilting.

Menselijk handelen

Moderne ontwikkelingen zijn vaak grootschalig

-> landschap raakt sneller uit balans

-> Vaak pas na een langere periode zichtbaar

-> duurzaam water- en landgebruik zijn essentieel

Welke rol speelde de EU in dit verhaal?

Er zijn niet alleen duurzame maatregelen genomen door afzonderlijke landen. Sinds 1976 hebben de landen rond de Middellandse Zee een gezamenlijk actieprogramma opgezet. Dit Mediterranean Action Plan (MAP) heeft als doel vervuiling tegen te gaan en te investeren in onderzoek zodat betere (duurzame) keuzes kunnen worden gemaakt. Het MAP is een heel breed actieplan tegen alle vormen van vervuiling en degradatie. De Europese Unie ondersteunt onderzoeksinstituten, projecten om de vermindering van olievervuiling te bewerkstelligen en milieumanagement van kustgebieden met subsidies. Het MAP is intussen uitgebreid met allerlei wetgeving, protocollen en hernieuwde en uitgebreide plannen. Zo gaat een tak binnen het plan, het Plan Bleu, specifiek in op de duurzame ontwikkeling van de watervoorraden en het tegengaan van de watervervuiling.

Hoeveel onderhoud is hiervoor nodig? Gevolgen?

Gevolgen golfbaan ...

• Er wordt veel grondwater opgepompt 
• Andere gebieden verdrogen waardoor de vegetatie verdroogt en afneemt
• De kans op natuurbranden neemt toe.
  

Ook andere vormen toerisme kunnen (in)direct landdegradatie veroorzaken

Samenhang activiteiten mens en natuur !

Allemaal oorzaken van verwoestijning:
maar welke hoort niet in het rijtje thuis?

1. Overbeweiding
2. Bevolkingsgroei
3. Ontbossing
4. Ontbreken van regen

In welke werelddelen zal overbeweiding een groot probleem zijn?

1. Europa
2. Noord-Amerika
3. Afrika
4. Oceanië

Samenhang §3.4

Geef nu met behulp van de schematische samenvatting antwoord op de volgende vragen.

1. Welke ontwikkelingen hebben de landdegradatie in het MZ-gebied versterkt?
2. Draagkracht: wat zijn voor het MZ-gebied de belangrijkste uitdagingen?