Formuleren V5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Formuleren

Foutief beknopte bijzin

Zinnen onjuist begrenzen

Onjuiste inversie

Geen symmetrie

Doel

Ik kan verschillende formuleerfouten herkennen en verbeteren.

Ik weet wat een foutief beknopte bijzin is.

Foutief beknopte bijzin

even een stapje terug.... 

Zinsopbouw

In het Nederlands kun je twee hoofdzinnen aan elkaar plakken, óf een hoofdzin en een bijzin. 

Ik eet een appel (hoofdzin) en (voegwoord) mijn zus eet een peer (hoofdzin). 

Ik eet een appel (hoofdzin) omdat (voegwoord) ik die lekker vind (bijzin). 

Kenmerken van een bijzin

• begint met een onderschikkend voegwoord (dat, terwijl, om, omdat, doordat, zodat, zodra, als, toen, hoewel, tenzij, voor zover)
• persoonsvorm & onderwerpen hoeven niet naast elkaar te staan (kan wel, dus controleer!)

Bijvoorbeeld...

Hij zei dat hij vanmiddag ging tennissen.

Hij zei = hoofdzin

dat hij (ow) vanmiddag ging (pv) tennissen = bijzin

Ik heb gehoord dat hij weer terug is.

1. Ik heb gehoord = bijzin
2. dat hij weer terug is = bijzin

De veldrijders namen wat gas terug, omdat ze op het WK wilden pieken.

1. De veldrijders namen wat gas terug = bijzin
2. omdat ze op het WK wilden pieken = bijzin

Behalve een bijzin heb je ook...

een beknopte bijzin..

beknopt = beperkt. 

Bij een beknopte bijzin zijn de persoonsvorm en onderwerp weggelaten (maar je kunt ze wel bedenken)

Bijvoorbeeld...

Om bij het WK te pieken, namen de veldrijders wat gas terug. 

om bij het WK te pieken = beknopte bijzin (geen ow & geen pv - ow kun je wel bedenken, namelijk: de veldrijders)

namen de veldrijders wat gas terug (pv = namen, ow = de veldrijders)

Beknopte bijzin

• heeft geen onderwerp (maar je kunt het onderwerp wel bedenken - verzwegen onderwerp)
• heeft geen persoonsvorm, maar wél een ander (groepje) werkwoord(en):
• voltooid deelwoord
• onvoltooid deelwoord
• te + infinitief (= hele werkwoord)

Voltooid deelwoord

Na de schipbreuk op het strand aangespoeld, werd Odysseus geholpen door de beeldschone koningsdochter. 

• hoofdzin = werd Odysseus geholpen door de beeldschone koningsdochter
• beknopte bijzin = Na de schipbreuk op het strand aangespoeld (geen pv, wel een voltooid deelwoord) 
  
  

onderwerp = verzwegen, maar wie is er aangespoeld? Odysseus

Onvoltooid deelwoord

Zwervend door Griekenland, komt Oedipus op een driesprong zijn vader tegen. 

• hoofdzin = komt Oedipus op een driesprong zijn vader tegen
• beknopte bijzin = Zwervend door Griekenland (geen pv, wel een onvoltooid deelwoord)

onderwerp = verzwegen , maar wie zwerft er door Griekenland? Oedipus

te + infinitief

Agamemnon moest zijn dochter offeren om een gunstige wind voor zijn vloot te krijgen.

• hoofdzin = Agamemnon moest zijn dochter offeren
• beknopte bijzin = om een gunstige wind voor zijn vloot te krijgen (geen pv, wel een te + infinitief)

onderwerp = verzwegen, maar wie krijgt een gunstige wind voor zijn vloot? Agamemnon

Foutief beknopte bijzin

Bij een foutief beknopte bijzin is het onderwerp van de hoofdzin niet hetzelfde als het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin. 

Een voorbeeld...

Lezend in Homerus' Odyssee, dansten de letters voor Anja's vermoeide ogen. 

hoofdzin = dansten de letters voor Anja's vermoeide ogen

onderwerp = de letters

beknopte bijzin = lezend in Homerus' Odyssee

verzwegen onderwerp = Anja

Je verbetert dit als volgt:

Je maakt van de beknopte bijzin een gewone bijzin door voegwoord, onderwerp en persoonsvorm toe te voegen:

Toen Anja aan het lezen was in Homerus' Odyssee, dansten te letters voor haar ogen.

Of: 

Je verandert het onderwerp van de hoofdzin, zodat het overeenkomt met het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin, werkwoord moet dan ook aangepast:

Lezend in Homerus' Odyssee, kreeg Anja vermoeide ogen van de dansende letters. 

Kun je het nog volgen?

😒🙁😐🙂😃

Hoe verbeter je de volgende zin?
Na op het terras een broodje te hebben gegeten werd de terugweg aanvaard.

Hoe verbeter je deze zin?
Na koffie gedronken te hebben reed de tram verder.

Hoe verbeter je deze foutief beknopte bijzin?
Na een uur gewacht te hebben arriveerde de bus.

Hoe verbeter je deze beknopte bijzin?
Strompelend bij de finish aangekomen was de wedstrijdleiding al weg.

Hoe verbeter je deze beknopte bijzin?
Grazend in de wei probeerde de boer de koeien te vangen.

Ik snap hoe ik een foutief beknopte bijzin kan verbeteren

1. ja
2. nee
3. niet helemaal
4. helemaal niet

en dan nu...

blz. 242 opdr. 1 & 2

Vind je het erg moeilijk? Maak dan ook opdr. 3 of 4 (kan ook straks voor het SE!) 

Voor oefenen voor het SE heb ik ook extra materiaal :)

Zinnen onjuist begrenzen

losstaand zinsgedeelte &

zinnen aan elkaar plakken (ten onrechte samenvoegen)

lesdoel: ik weet hoe ik onjuist begrensde zinnen moet verbeteren

Fout!

Een bijzin mag nooit los van de hoofdzin staan. Een bijzin en een hoofdzin zitten altijd aan elkaar, met een komma. 

Dus: 

Om bij het WK te pieken, namen de veldrijders wat gas terug. 

Ook fout

Wel goed:

Agamemnon moest zijn dochter offeren(,) om een gunstige wind voor zijn vloot te krijgen.

Fout!

Hier zijn twee hoofdzinnen en twee bijzinnen aan elkaar geplakt: het wordt onduidelijk & onleesbaar. 

Verbeterd:

Veel studenten zijn niet bij met de verengelsing van de opleiding, ze denken dat de kwaliteit eronder leidt. Volgens hen beheersen de docenten het Engels onvoldoende, daardoor vinden ze het niet prettig om in het Engels les te krijgen.

En dan nu...

blz. 242 opdr. 1 & 2

Maak opdr. 1 op blz. 245

Onjuiste inversie

Meestal staat het onderwerp vóór de persoonsvorm:

Lale Gül (ow) is (pv) Nederlander van het jaar geworden. 

Staat het onderwerp áchter de persoonsvorm, dan heet dat inversie:

Nederlander van het jaar is Lale Gül geworden. 

Samengestelde zinnen

In samengestelde zinnen kan ook inversie voorkomen: 

Vroeger benoemde het staatshoofd de informateur en (..) hield de Tweede Kamer zich afzijdig. 

Wat is er weggelaten? vroeger, maar heeft dezelfde plek, dus mag. 

Onjuiste inversie

Op het moment dat je door de inversie iets weglaat dat je niet op dezelfde plek kunt invullen, is er onjuiste inversie:

Vroeger benoemde het staatshoofd de informateur, maar (...) gebeurt dat sinds 2012 door de Tweede Kamer. 

(...) = vroeger, maar kan niet!

Verbeteren

Dit kun je op twee manieren verbeteren:

Vroeger benoemde het staatshoofd de informateur, maar dat gebeurt sinds 2012 door de Tweede Kamer. 

Vroeger benoemde het staatshoofd de informateur, maar sinds 2012 gebeurt dat door de Tweede Kamer. 

Maken

blz. 246 opdr. 1