Schematische samenvattingen H4.2-4.4

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

H4 hofcultuur

inleiding Rome

Rome: veel ruïnes en open land

Pausen: nieuwe bloei van stad

BAROK: 

kunstenaars opdrachten

Rome hoofdstad Ren. 

kunstenaars vrijer met regels uit oudheid en renaissance. 

Hoofdkerk Rome vervangen

alle belangrijke kunstenaars als architect

1. Donato Bramante: symmetrisch gebouw - Grieks kruis met koepel als hart

2. Rafael Michelangelo: exterieur met strakke pilasters en omvang en vorm koepel. 

3. Gian Lorenzo Bernini: voorplein met 'armen' / belangrijk deel interieur

H4 hofcultuur

inleiding Rome

Architectuur: volledige symmetrie

breuk met indeling tot dan toe

altaar centraal: voornaamste plek

koepel als bevestiging

Sint-Pieter in Rome

bouw betaald door aflaatverkoop = tegen betaling zonde afkopen

Maarten Luther opstand

veel volgelingen in steden

Reformatie

=

contrareformatie = reactie                                                         katholieke kerk. 

H4 hofcultuur

Paus & kunstenaars

Paus Julius II - religieus en wereldlijk leider

herbouw Rome tot centrum

belangrijkste kunstenaars

Michelangelo

Rafael

Mozes

De leider van Israël wordt in zittende houding getoond, met de Tien Geboden in zijn ene hand en met zijn andere hand aan zijn baard. Het beeld stelt een pauzerende Mozes voor, die uitrust nadat hij de 10 geboden heeft ontvangen en van de Sinaï af is gedaald. Beneden ziet hij de mensen rond het Gouden Kalf dansen en is hij woedend. Ook bij dit werk gebruikt Michelangelo een gedraaid hoofd, wat een aangezicht van woede over het beeld geeft. Het beeld van Mozes is 2,35 meter hoog.

Rachel
Links van Mozes staat Rachel, één van de aardsmoeders van het Joodse volk. Zij staat symbool voor het 'actieve leven'. 

Lea

Rechts van Mozes staat Lea, een aardsmoeder van het Joodse volk. Zij staat symbool voor het geestelijke leven. 

Paus

Bovenste deel is gemaakt door de leerlingen van Michelangelo. Een rustende paus met daarnaast (links) een Sybille (klassiek voorspelster) en een oudtestamentische profeet (rechts). Beide verwijzen naar voorspelling van komst van Jezus en wederopstanding na de dood. 

Het centrale deel van het plafond gaat over de schepping en de verdrijving van Adam en Eva uit het paradijs. 

God wekt Adam tot leven; een vingerwijzing volstaat. Beide zijn uiterst gespierd weergegeven en voldoen zo aan het Griekse schoonheidsideaal. 

Wat valt op aan de houding van Adam?

Fresco religie

Op dit fesco staat de hostie centraal. Opvatting (t.o.v. beeld): wie tijdens de mis een hostie eet, is fusiek met God verbonden. 

Boven altaar zetelt God met kerkleiders en geleerden. 

Waarvoor staat de duif symbool? Waarom is de duif op die plek neergezet?

Fresco filosofie

Plato (links) wijst naar de hemel, abstracte en tijdloze wereld waarvan het aardse slechts een schijnbeeld is. 

Wat bedoelt Aristoteles als hij wijst naar de aarde? Wat wil hij daarmee benadrukken?

H4 hofcultuur

de stad ontwaakt

Rome wordt herbouwd - routes naar belangrijkste kerken gemarkeerd

oud en nieuw verbonden

Gian Lorenzo Bernini

= bel. vertegenwoordiger Barok

Paus Sixtus V

spelen met emotie, dynamiek en energie

decoratieve stijl

doel: verleiden en overdonderen; stuurt aandacht en emoties

macht van katholieke kerk verstevigen en terugveroveren - aanleiding = reformatie

kerkelijk gezag niet overal meer erkend

=

H4 hofcultuur

de stad ontwaakt

H4 hofcultuur

Illusie in licht

Barok - verschillende kunstvormen samengebracht 

schilder- en beeldhouwkunst gaan over in architectuur

licht

Theresa van Ávila - schrijft boek over extase na gebed

na dood heilig verklaard

liefde en verleiding: geneest harte- en zielenpijn

heldin van contrareformatie

Baldakijn in Sint-Pieter (1623 - 1634)

plaatsing onder hoge koepel           vangt volop licht

bladgouden wereldbol = heerschappij van Christus en katholieke kerk over de wereld. 

keuze voor baldakijn verwijst naar processies waarbij priesters door straten trekken. 

bronzen pilaren verwijzen naar Joodse tempel Jeruzalem

Extase van Theresia (1647-1652)

gouden stralen glimmen door onzichtbaar dakraam erboven. 

VOORSTELLING: het hart van Theresia wordt met een gouden pijl doorboort door een Engel. Engel laat haar achter in vuur en vlam voor Gods liefde

marmer lijkt in beweging - Theresia lijkt los te komen vanwege ontbreken sokkel. Extase wordt versterkt. 

H4 hofcultuur

Theater

Renaissance = bestuderen klassieke geschiedenis = theater

weinig kennis spel en enscenering

Accademia Olimpica

Teatro Olympico

• publiek halve cirkel
• één podium
• apart decor theatertypen
• voorbeeld voor veel theaters

tragedies: klassiek stadsgezicht met statige gevels

komedie: combinatie van renaissance-architectuur en gotiek

satire: natuurlijke omgeving

H4 hofcultuur

Theater

Commedia dell'arte

theaterontwikkeling op straat

• acteur improviseren teksten
• reageren op uitingen van publiek
• liefde tussen twee jongelingen
• 'maschere' (maskers)
• karakters belangrijk

H4 hofcultuur

Elizabethaans theater

Rond 1600 bloeiende theaterontwikkeling Engeland 

vaste theaters

vrije theatergezelschappen

Lords Chamberlain's Men

The Kings Men

William Shakespeare

• eigen repertoire - geen kopie van een klassiek theaterstuk
• eerste moderne toneelschrijver
• dichterlijke taal / veel beelden / klinkt als een melodie
• tijdloze thema's - verhaal is ondergeschikt
• veel tegenstellingen (schijn/zijn, chaos/vrijheid, etc.