Herhaling T7 b1 & 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Herhaling Ecologie

B1 Organismen & B2 Populaties

code lessonup: bnbpx

ga dan via het menu naar klassen en druk op: 4h.biol1 

zodra ik de les heb gestart kan je op deelnemen aan deze les drukken

Leerdoelen Basisstof 1

• Je kunt biotische en abiotische factoren binnen een ecosysteem benoemen en veranderingen kunnen beschrijven
• Je kunt de invloed van de belangrijkste abiotische factoren op organismen benoemen
• Je weet het verschil tussen een populatie en levensgemeenschap

Belangrijke termen 

• Soort: groep gelijke organismen die op natuurlijke wijze kunnen voortplanten en daarbij vruchtbare nakomelingen produceren

• Habitat: natuurlijke omgeving waar een organisme leeft
  - voedsel vinden, bescherming, onderdak en een partner
  - habitat van organisme kan veranderen door leven heen 
  
  

abiotische factoren hebben hier invloed op --> is een habitat wel geschikt

Dit kan veranderen in bijvoorbeeld verschillende levensstadia. Denk bijvoorbeeld aan metamorfose van een rups tot vlinder. 

Biotisch

Abiotisch

Wind

Lucht

Zuurstof

Water

Grond

Roofvijanden

Soort

genoten

Plant

Bacterie

Voedsel

abiotische factoren: invloeden vanuit levenloze omgeving

biotische factoren: organismen die invloed op hun omgeving uitoefenen

Biotische en abiotische factoren

abiotische factoren bepalen of een gebied geschikt is als habitat voor een organisme. heeft dus invloed op de soortensamenstelling. 

Abiotisch: Temperatuur

• Beinvloed tijdstip ontkieming zaden, bloei
  
• Enzymwerking
  

Tolerantie voor temperatuur

zal bepalen hoe groot het 

verspreidingsgebied van een

soort zal zijn

enzymactiviteit is afhankelijk van de temperatuur. bij lage temperaturen is de enzymactiviteit klein en bij hoge temperaturen groot. Te hoge temperaturen vind denaturatie plaats. Impact van temperatuur hangt af van de levensstijl van het organisme (denk aan warm-koud bloedig) 

Abiotisch: Bodem

• Structuur
  
• Doorlaatbaarheid (lucht/water)
  
• Vermogen water vast te houden
  
• Gehalte organische stoffen (humus)
  > vasthouden mineralen
• Samenstelling (pH, nitrate)

de bodem bestaat uit een mengsel van bodemdeeltjes met verschillende grootte. de ruimte ertussen bepaald doorlaatbaarheid voor onder andere water en wortels

hummus voorkomt uitspoeling van minderalen

Abiotisch: Water

• Samenstelling, osmotische waarde, pH, bouwstof / oplosmiddel, grondstof 
• Zuurstofgehalte, zoutgehalte 
  
• planten passen zich aan
  >wortelstelsel
  >bladeren/huidmondjes

welke plant groeit in een droog klimaat? B

Abiotisch: Licht

• Beïnvloeding van tijdstip trek, bloei, voortplanting, ontkieming van zaden
  
• Energiebron voor planten(fotosynthese)
  
• Warmte
  
• Migratie
  
• Dag-nacht dieren

Hoogte hangt ook samen met temperatuur: hoge Bergen ligt sneeuw en heeft geen begroeiing

Er zijn ook vegetatiezones die samenhangen met latitude en longitude: latitude verschillen reflecteren temperatuursverschillen en longitude vooral neerslag. Minder neerslag en lagere temperature resulteren in minder vegetatie. Denk aan woestijn en tundra in arctische gebieden.

Zon en schaduwkant op de galapagosin de zon zie je groene begroeiing en in de schaduw heb je alleen rotsen

van een afstand is het misschien nog beter te zien

• bepalen het verspreidingsgebied van soorten
• hangt samen met biodiversiteit en tolerantie van organismen

elke soort heeft een eigen verspreidingsgebied

Tolerantiegebied- en grens

tolerantie is het vermogen van organismen om schommelingen in een abiotische factor te verdragen. soorten met een grote tolerantie hebben een groot verspreidingsgebied

bij het optimum zijn de omstandigheden het meest gunstig. daarbuiten treed stress op. 

in de optimum range kunnen veel organismen zich voortplanten

buiten het optimum werken de factoren dus beperkend (kost meer energie om voor te planten) --> bepaald dus hoeveel soorten ergens voorkomen. 

Tolerantie + beperkende factor

• Tolerantiegrenzen - tolerantiegebied
  
• soort heeft voor een abiotische factor zijn kenmerkende tolerantiegebied.
  
• bepalen het verspreidingsgebied (= gebied waar soort voorkomt)
  
• per abiotische factor optimumkromme met:
  Minimum / optimum / maximum - waarde  
• Beperkende factor= de abiotische factor die het verst van de optimumwaarde ligt
  

samenvattend 

Leerdoelen basisstof 2

• Je kunt binnen een ecosysteem vormen van concurrentie en van coöperatie onderscheiden
  
• Je kunt de dynamiek en het evenwicht in een ecosysteem beschrijven

Belangrijke termen 

• Populatie: organismen van dezelfde soort die tegelijk in hetzelfde gebied leven en zich voortplanten
  - populatiegrootte varieert door geboortes, sterfte, immigratie en emigratie
  - draagkracht is maximale populatiegrootte in dat gebied
  
  
• Levensgemeenschap: verschillende soorten die gebruik maken van dezelfde habitat

Symbiose

Symbiose = langdurig samenleven van individuen van verschillende soorten

Symbiose

• Mutualisme: + / +
  
• Commensalisme: + / 0
  
• Parasitisme: - / +
  
  Geen symbiose:
• Competitie - / -
  
• Predatie - / +
  

andere relaties tussen organismen zijn predatie en competitie. Dit valt niet onder symbiose!

Wat is de juiste omschrijving van mutualisme?

1. Algemene term voor het samenleven van twee soorten
2. Symbiose waarbij beide organismen voordeel hebben
3. Symbiose waarbij één organisme voordeel heeft en het ander nadeel
4. Symbiose waarbij één organisme voordeel heeft en het ander geen nadeel.

Mutualisme draait altijd om 2 organismen

1. Waar
2. Niet waar

Voorbeeld

Voorbeeld van drie organismen en zowel symbiotisch als niet symbiotische relaties. De muis eet truffels, dit zijn de vruchten van mycorrhizae (schimmels). De sporen hiervan komen in de uitwerpselen van de muis terecht en deze worden verspreid door de muis zodat de schimmel opnieuw een plant kan infecteren

de mycorrhizae met de boom zijn samen wel mutualisme. de schimmels zorgen voor mineralen voor de boom en de boom geeft voedingsstoffen aan de schimmel

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme
4. Geen symbiose maar predatie

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Concurrentie

Commensalisme

Mutualisme

Parasitisme

Populatie dynamica

Evenwicht in een ecosysteem

 of e.

owaarbij de poplde w

meerdere factoren die invloed hebben op de grootte van een populatie (via negatieve of positieve terugkoppeling.

populatiedichtheid kan ook veranderen door migratie of emigratie

uiteindelijk ontstaat er een biologisch evenwicht waarbij de populatiegrootte schommelt rond een bepaalde waarde. 

Terugkoppeling

Negatieve terugkoppeling
-populatie wordt te groot
-factoren die de populatie laten krimpen worden belangrijker: predatie, ziekte, concurrentie, parasitisme

Positieve terugkoppeling
-populatie wordt kleiner -->
-de factoren die de populatie laten groeien worden belangrijker: minder competitie, predatie en ziekte zodat geboorte kan toenemen en sterfte afneemt

Dan heb je een J-curve omdat deze niet afgevlakt zal worden door hun vijanden. Uiteindelijk zal deze curve ook stoppen vanwege ruimtegebrek of bijvoorbeeld voedselgebrek. 

Plaag

Een plaag zou kunnen ontstaan door de introductie van exoten =  soorten dieren, planten en micro-organismen die als gevolg van menselijk handelen in een nieuw leefgebied terecht zijn gekomen, waar ze van oorsprong niet thuishoren. Deze noemen we ook wel uitheems. 

Het kan zijn dat ze door mensen zijn getransporteerd vanuit hun oorspronkelijke leefgebied naar een nieuw leefgebied. Dat transport kan opzettelijk plaatsvinden, zoals bij de handel in exotische (tuin)planten of (huis)dieren. 

Maar kan ook zijn dat ze per ongeluk als verstekeling meekomen met geïmporteerde producten.  

Ook kan het zijn dat mensen natuurlijke barrières opheffen, waardoor de soorten in staat zijn in een nieuw leefgebied te komen. Voorbeeld is het kanaal tussen Donau en Rijn, waardoor aquatische exoten vanuit de Donau in de Rijn terechtkomen

Rode rivierkreeft

Komt uit Noord-Amerika en heeft als drager van de kreeftenpest de inheemse rivierkreeft in West-Europa vrijwel uitgeroeid. Werd vanaf 1970 in Europa uitgezet voor de kweek. In Nederland is de populatie de afgelopen tien jaar geëxplodeerd.

De rivierkreeft heeft veel invloed op de vegetatie en de amfibieën.

exoot

Japanse oester

Exoot die in 1962 werd geïntroduceerd in Zeeuwse wateren vanwege oesterziekte.

De Japanse oester heeft in Nederland vrijwel geen natuurlijke vijanden en is door de daar voorkomende vogels niet te openen. Het zou daarom een negatief effect hebben op de aantallen van sommige vogels van de Europese kustwateren. Ook zou dit dier de larven van de mossel, de kokkel en de oester consumeren

1. Geen van beide
2. Verklaring I
3. Verklaring II
4. Verklaring I en II

ecosysteem

• definitie ecosysteem kennen
• voorbeelden kunnen geven van biotische invloeden
• kunnen toelichten dat de kans op een plaag in een productiebos groter is dan in een natuurlijk bos

Wat is een POPULATIE

1. Een groep planten of dieren van dezelfde soort die in hetzelfde gebied leven
2. Een groep dieren die in hetzelfde gebied leven
3. Verschillende planten en dieren die in hetzelfde gebied leven
4. Een groep dieren die voedsel voor elkaar zijn

Vormen alle levende wezentjes in de sloot een ecosysteem, een levensgemeenschap of een populatie?

1. ecosysteem
2. levensgemeenschap
3. populatie

Vragen?