Pallas 22 - Cultuurstof Athene

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Athene

Planning

Je kunt...

• uitleggen wat stadstaten (πολεις) zijn.
• kenmerken noemen van de samenleving van Athene.
• de belangrijkste gebouwen op de Akropolis benoemen.
• kenmerken noemen van de godin Pallas Athena.

Stadstaten (πολεις)

• Het landschap van Griekenland bestaat uit een deel vaste land en honderden eilanden. Ook zijn er vlaktes, steile bergen en heuvels.
• Door dit versnipperde landschap was contact tussen steden moeilijk.
• Elke stadstaat (πολις) had haar eigen bestuur. Er waren wel honderdend πολεις in 'Griekenland' en omgeving.

Maar ook samen Ἕλλας

Dezelfde

• Taal (wel verschillende dialecten)
• Godsdienst
• Onderwijs
• Wetenschap
• Panhelleense Spelen (Olympische, Pythische, Nemeïsche, Isthmische)

De Atheense samenleving

De Spartaanse samenleving

De samenleving van Athene

1. Burgers = Atheense mannen, zij hadden stemrecht.
   
   
2. Niet-Atheense mannen, zij hadden geen stemrecht. = μετοικοι
   
   
3. Vrouwen.
   
   
4. Slaven.
   

Stadsmuren

Athene werd beschermd door lange stadsmuren. Deze muren liepen niet alleen om de stad zelf, maar ook vanaf de stad tot aan de kust zes kilometer verderop. Daar lag de havenstad Piraeus, waar schepen dagelijks producten voor Athene aanvoerden.

Akropolis

Dit is de Akropolis, een hoge rots in Athene. Hier bouwden de Atheners een versterking om heen te vluchten als er gevaar dreigde. De enige route naar boven was een steile trap. Later bouwden de Atheners er prachtige tempels voor de belangrijkste goden van hun stad.

Parthenon

Bovenop de Akropolis stond de grootste tempel van de stad: het Parthenon. Deze tempel was gebouwd voor de godin Athena. Zij was de beschermgodin van de stad en de stad was naar haar vernoemd.

De stoa 

Deze overdekte zuilengang gaf beschutting tegen regen en zon. Het was dé plek in Athene om vrienden te ontmoeten. Er werd gediscussieerd door geleerden, zaken gedaan door handelaren en geroddeld over de buren.

De agora 

Op dit plein midden in de stad werd markt gehouden. Boeren van rondom de stad verkochten er olijven, honing en ander voedsel. Bakkers stonden er met brood, slagers met vlees en ook vishandelaren met vis. Er waren ook handelaren met producten uit allerlei andere streken van rond de Middellandse Zee.

Tempel van Hephaistos 

Deze tempel was voor Hephaistos, de god van het vuur en de smeedkunst. Hij werd vereerd door pottenbakkers en metaalbewerkers. De tempel stond dicht bij de wijk waar deze ambachtslieden woonden en werkten.

De Akropolis: Kroonjuweel in de Gouden Eeuw van Athene (5e eeuw v.Chr.)

Parthenon

De tempel voor Athena Parthenos. Gebouwd door Perikles als symbool voor de Atheense overheersing na de Perzische Oorlogen.

Nikètempel

Tempeltje voor Nikè / Athena. Gebouwd in de Ionische orde. Verwoest door de Perzen en door Perikles heropgebouwd. 

Erectheion

Tempel voor Athena Polias, vernoemd naar Erectheus, de stamvader van de Atheners. Hier werd het belangrijkste houten godenbeeld van Athena bewaard. Religieus de belangrijkste tempel van Athene.

Propylaeën

Voorportaal als ingang tot de Akropolis. Onreine mensen (criminelen, slaven, etc.) mochten niet voorbij dit punt. 

Parthenon

- Tempel voor Athena Parthenos én goudopslag.

- Chryselefantien (χρυσος = goud, ἐλεφαντος = ivoor) beeld van godin Athena.

- Middeleeuwen: kerk

- 15e eeuw: moskee

- 20e eeuw restauratie (luchtvervuiling)

Explosie

De Ottomanen (Turken) bewaarden explosieven in het Parthenon. Venetianen schoten een kanonskogel door het dak en een deel van het Parthenon ontplofte.

Pallas Athena

- De godin van Athene.

- Te herkennen aan haar speer, schild en vaak ook uil.

- Was de godin van de wijsheid, krijgskunst en vrede.

- Ook al godin voordat Athene. bestond (myceense tijd)

Erechtheion

Athena                                                                                                    Poseidon

Noem drie dingen die iedere Griekse stadstaat in de Oudheid op een eigen manier hadden geregeld.

In Athene hadden alle inwoners stemrecht.

1. Waar
2. Niet waar

Niet waar! In het oude Athene had waarschijnlijk maar 10% van alle inwoners stemrecht. Zo hadden vrouwen, slaven, te arme mensen en vreemdelingen geen stemrecht.

Wat was de belangrijkste tempel voor de Atheners?

1. Het Parthenon
2. Het Erechtheion
3. De Nikètempel
4. De tempel van Zeus