11.4, 11.6 en verdieping: klonen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

11.4

vaders en moeders

DNA:

1. zit in chromosomen
2. bevat de codes om eiwitten te maken
3. zit alleen in de geslachtscellen
4. zit in de celkern

- Is dit DNA van een mens?
- Is dit DNA van een man of van een vrouw?

1. Ja - man
2. Ja - vrouw
3. Nee - man
4. Nee - vrouw

Sleep de begrippen links naar het goede geslacht. Sommige begrippen horen bij beide geslachten.

Jongen

Meisje

XX

XY

46 chromosomen

Kan een X doorgeven

Kan een Y doorgeven

46 chromosomen

Kan een X doorgeven

Wat is een gen?

1. Een stukje DNA
2. Een stukje eigenschap
3. Een chromosoom
4. Een proces in de cel

DNA

Gen = Stuk DNA met een functie

Variant van een gen = Allel

Een gen heeft vaak 2 of meer allelen/varianten. 

Een eicel heeft één chromosoom van elk paar, 

dus de helft van de allelen

genen en allelen     (allel)

Wat is erfelijk en wat niet?

Erfelijkheid

Is intelligentie erfelijk?

1. Ja, intelligentie komt 100% door je genen
2. Nee, de omgeving bepaalt hoe slim je wordt
3. Deels erfelijk, deels door de omgeving

Trisomie 21: Syndroom van down

PREnataal onderzoek

11.6

Maar je boek klopt niet. Dus let maar goed op...

Wat gebeurt bij celdeling (mitose)?

1. Cellen worden afgebroken
2. Vorming van een nieuw leven
3. Nieuwe cellen worden gevormd

meiose

meiose

mitose

Een chromosoom ziet er alleen zo uit als het verdubbeld is, vlak voor een deling)

Een chromosoom ziet er alleen zo uit als het verdubbeld is, vlak voor een deling)

Meiose

Meiose

Zoek de verschillen

Verdieping: klonen

p. 158 en 159

Mitose/Meiose

• Mitose: exacte kopie van een 'normale' lichaamscel (2n - 2n)

• Meiose: de helft van chromosomen wordt naar geslachtscel doorgegeven (2n - n)

• Geslachtelijke voortplanting vs. ongeslachtelijke voortplanting

- Geslachtelijke voortplanting: nieuwe combinatie van genen

- Ongeslachtelijke voortplanting: genetisch identieke kopie

geslachtelijke vs ongeslachtelijk

Voortplanting met eicellen en zaadcellen

Voortplanting door middel van klonen

Een groep ontstaan uit ongeslachtelijke voortplanting noem je een kloon

Van een kloon kan men in het algemeen zeggen dat:

1. de fenotypen en de genotypen onderling gelijk zijn.
2. de genotypen onderling altijd gelijk zijn
3. de genotypen onderling gelijk zijn, maar de fenotypen kunnen verschillen
4. de fenotypen onderling gelijk zijn, maar de genotypen onderling verschillen

Wat is het nut van klonen?
(als je meer dingen weet noteer er dan meer)

Klonen

- Embryosplitsing: handig als je een goed dier hebt waar je heel veel van wilt

- Therapeutisch klonen : weefsels en organen voor transplantatie maken

(soms stukjes orgaan = organoïden gemaakt)

- Reproductief klonen : een kopie van een heel organisme maken